اعتراض روسیه و چین به بررسی توافقی منقضیشده در شورای امنیت:
تمامی مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ از درجه اعتبار ساقط هستند
نشست شورای امنیت سازمان ملل درباره ایران و اجرای برجام اینبار صحنهای تازه از تقابل تفسیری و سیاسی بر سر «پایان» یا «تداوم» پرونده هستهای ایران بود. نمایندگان روسیه و چین در این نشست به تلاش کشورهای غربی و آمریکا برای زنده نگهداشتن مکانیسم اسنپبک اعتراض کردند؛ چه، از نگاه مسکو و پکن، این تلاش احیای مصنوعی سازوکاری منقضی شده برای بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی ایران است. جلسهای که صبح سهشنبه به وقت محلی و در چهارچوب بررسی بیستمین گزارش دبیرکل سازمان ملل درباره قطعنامه ۲۲۳۱ برگزار شد، از همان دقایق ابتدایی با مخالفت روسیه و چین رنگ سیاسی گرفت. دو کشوری که معتقدند با پایان رسمی قطعنامه ۲۲۳۱ اساساً موضوع برجام باید از دستور کار شورای امنیت خارج میشد و برگزاری چنین نشستی را فاقد وجاهت حقوقی میدانستند.
در مقابل، برخی اعضای غربی شورای امنیت که خود در زمره ناقضان تعهدات برجامی و قطعنامه ۲۲۳۱ قرار دارند، از رویکردهای ضدایرانیای حمایت کردند که طی سالهای گذشته مسیر دیپلماسی را بارها تخریب کرده است. این شکاف، بار دیگر شورای امنیت را به میدان زورآزمایی رویکردها بدل کرد تا بار دیگر حقوق بینالملل در سایه منافع سیاسی تفسیر میشود.
قطعنامه ۲۲۳۱ در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ رسماً به پایان رسید؛ نقطهای که ایران، روسیه و چین، آن را پایان حضور پرونده هستهای ایران در شورای امنیت تلقی میکنند. با این حال، سه کشور اروپایی به همراه آمریکا با تکیه بر قرائت خاص خود از برجام همچنان مدعیاند که میتوان از مسیر فعالسازی اسنپبک، تحریمهای سازمان ملل را احیا کرد.
اعتراض تند مسکو
«واسیلی نبنزیا»، نماینده روسیه در سازمان ملل در نشست شورای امنیت با انتقاد شدید از تلاش کشورهای غربی برای احیای تحریمهای ایران و فعالسازی مکانیسم اسنپبک، تأکید کرد که فشار برای برگزاری این جلسه و تشکیل کمیته تحریمها نقض آشکار رویههای شورای امنیت است. او گفت غربیها میکوشند نشست را بهعنوان جلسهای دورهای و در چهارچوب بررسی گزارش دبیرکل جلوه دهند در حالی که روسیه قاطعانه با این رویکرد مخالف است. «نبنزیا» با یادآوری پایان یافتن کامل قطعنامه ۲۲۳۱ در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ تصریح کرد که شورای امنیت و دبیرخانه سازمان ملل دیگر هیچ اختیار حقوقی در این زمینه ندارند. وی تلاشهای فرانسه، انگلیس و متحدانشان برای بازگرداندن این قطعنامه به دستور کار شورا را اقدامی نمایشی با هدف بازگرداندن تحریمها علیه ایران دانست و افزود: «تمامی مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ از ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ از درجه اعتبار ساقط هستند، یعنی در دهمین سالگرد تصویب برجام.» او همچنین از ناتوانی رئیس دورهای شورا در مقاومت برابر فشار برخی اعضا و جلوگیری از برگزاری نشستی خارج از دستور کار انتقاد کرد.
انتقاد چین از «اسنپ بک»
نماینده چین نیز در این نشست به اجرای مکانیسم ماشه توسط سه کشور اروپایی اعتراض کرد و در سخنانی گفت: «فقط سه کشور مکانیسم پس گشت (اسنپ بک) را فعال کردند و این موضوع تا ماه اکتبر منقضی خواهد شد. نماینده چین در این نشست شورای امنیت با ابراز نگرانی کشورش برای استفاده از این ابزارها از موضع روسیه حمایت کرد و گفت که مکانیسم اسنپبک دارای خلأهای قانونی بوده و شورای امنیت به توافق نرسیده است که سه کشور اروپایی دارای اختیار برای فعال کردن این مکانیسم هستند. وی تصریح کرد: «قطعنامه ۲۲۳۱ در تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ منقضی شد و شورای امنیت بررسیهای خود در مورد برنامه هستهای ایران را متوقف کرده است. اما برخی از کشورها در حال تحمیل اراده خود برای مطرح کردن مسائلی هستند که به اتمام رسیدهاند و با این اقدام، اختیارات شورای امنیت را زیر سؤال میبرند، اتحاد شورای امنیت را تضعیف میکنند و همچنین اختلافات را گسترش میدهند.»
تکرار ادعای تروئیکای اروپایی
مواضع پکن و مسکو مبنی بر پایان موعد برجام و قطعنامه 2231 در حالی بود که نمایندگان سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان بار دیگر با وجود عدم پایبندی خود به تعهدات برجامی ادعاهایشان درباره فعالسازی مکانیسم اسنپبک را تکرار کردند. نماینده انگلیس مدعی شد که این سه کشور بر مبنای قطعنامه ۲۲۳۱ مکانیسم ماشه را فعال کردهاند و با متهم کردن ایران به نقض تعهدات برجامی اعلام کرد که از ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ این سازوکار بهطور کامل اجرایی شده و در نتیجه قطعنامه ۲۲۳۱ همچنان لازمالاجراست. او همچنین ادعا کرد که با فعال شدن اسنپبک، شش قطعنامه پیشین شورای امنیت دوباره احیا شده و همه کشورها موظف به اجرای آن هستند. این دیپلمات انگلیسی با طرح اتهاماتی درباره محدود شدن دسترسی بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی به تأسیسات هستهای ایران در ماههای اخیر، خواستار شفافیت درباره محل نگهداری اورانیوم غنیشده شد و در عین تأکید لفظی بر راهحل دیپلماتیک، از ایران خواست مستقیماً با آمریکا وارد مذاکره شود.
همزمان، نماینده فرانسه نیز با تکرار ادعای قانونی بودن فعالسازی مکانیسم ماشه، ایران را به نقض مکرر تعهدات هستهای متهم کرد و با طرح ادعاهایی درباره محدودیت دسترسی آژانس و ابعاد نامشخص برنامه هستهای ایران، مدعی شد تهران مواد لازم برای ساخت چند سلاح هستهای را در اختیار دارد.

