تصویری نگران‌کننده از وضعیت منابع آبی کشور در آستانه زمستان؛ کاهش شدید بارش در استان‌های پرجمعیت و افت ذخیره سدهای اصلی، زنگ خطر را برای تأمین آب در سال پیش رو به صدا درآورده است. درحالی که برخی استان‌های جنوبی شاهد بارش‌های قابل توجه بوده‌اند، اما تمرکز جمعیت و نیاز آبی در مناطقی است که با خشکسالی بی‌سابقه‌ای دست و پنجه نرم می‌کنند.
آخرین گزارش هفتگی شاخص‌های آب کشور، تصویری شکننده از ذخایر آبی ایران در آستانه زمستان سال آبی ۱۴۰۵-۱۴۰۴ ارائه می‌دهد. کاهش چشمگیر ورودی سدها، افت ذخایر مخازن و کمبود بارش در اغلب استان‌های پرجمعیت، آینده تأمین آب شرب، کشاورزی و محیط‌ زیست را با چالشی جدی مواجه کرده است.

بارش‌ها کجا رفته‌اند؟ یک توزیع نامتوازن
کمبود بارش‌ها در مرکز و شمال ایران همزمان با افزایش بارندگی‌ها در جنوب کشور، تصویری نامتوازن از جذب منابع آبی ایجاد کرده است. بر اساس داده‌های رسمی ارتفاع کل ریزش‌های جوی کشور از اول مهر تا 28 آذر ماه سال آبی  1404-1405 معادل 62 میلیمتر بوده که این میزان بارندگی در دوره مشابه درازمدت 59.5 میلیمتر و در دوره مشابه سال آبی گذشته 38.8 میلیمتر بوده است.
در این خصوص تهران بیشترین درصد اختلاف با نرمال(متوسط دراز‌مدت 57 ساله) را دارد. به طوری که میزان بارندگی در این استان تا 28 آذر سال آبی جاری 15.9 میلیمتر بوده در حالی که مقدار آن در متوسط درازمدت 71.1 میلیمتر ثبت شده است. این ارقام به آن معنا است که استان تهران با 78 درصد کاهش بارندگی در ابتدای این دسته‌بندی جای می‌گیرد. در این رتبه‌بندی استان البرز با کاهش 71 درصدی بارش نسبت به نرمال مواجه بوده که میزان بارندگی آن از ابتدای سال آبی جاری تا کنون(اول مهر 1404 تا 28 آذر) 31.2 میلیمتر 
بوده است.
علاوه بر این دو استان در این رتبه‌بندی استان‌‌های قزوین، سمنان و اردبیل نیز با کاهش ۶۰ تا ۷۸ درصدی بارش نسبت به نرمال در بدترین وضعیت قرار دارند. بیشترین بارندگی در این مدت مشخص نیز مربوط به استان هرمزگان با میزان بارش 136.3 میلیمتر بوده که نسبت به میزان نرمال 426 درصد افزایش داشته است. همچنین استان‌های کرمان، خراسان جنوبی، فارس، ایلام، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، بوشهر و یزد افزایش بارش قابل توجهی داشته ‌اند؛ به ‌طوری که میزان بارش‌های ثبت شده برای آنها بیش از 17 درصد نسبت به مدت زمان درازمدت 57 ساله بوده است.
با این حال، این بارش‌های متمرکز در جنوب نتوانسته‌اند کمبود شدید آب در کانون‌های اصلی جمعیت و کشاورزی کشور را
 جبران کنند.
 
ذخایر سدها به کمترین حد خود نزدیک می‌شود
وضعیت سدهای کشور، بازتاب روشنی از این بحران است. بر اساس آمار اعلامی از سوی شرکت مدیریت منابع آب ایران ورودی آب به مخازن سدهای کشور از ابتدای سال آبی تاکنون تنها 4.09 میلیارد مترمکعب بوده که نسبت به سال گذشته ۱۹ درصد کاهش داشته است. این افت ورودی در شرایطی رخ داده که بسیاری از سدهای مهم کشور برای تأمین آب شرب کلانشهرها به ورودی‌‌های پاییزه وابسته‌اند. در واقع کاهش بارش‌‌ها مستقیماً بر ورودی سدهای شرب اثر گذاشته و ذخایر آنها را به کمترین سطح رسانده است.
با توجه به این آمار رسمی، خروجی سدها نیز با ۲۵ درصد کاهش نسبت به سال گذشته مواجه بوده و از 7.01 میلیارد مترمکعب در سال گذشته به 5.27 میلیارد مترمکعب در سال‌جاری رسیده است. از سوی دیگر حجم آب موجود در مخازن کشور در حال حاضر ۱۷.4۶ میلیارد مترمکعب است، رقمی که نسبت به سال گذشته ۲۲ درصد کاهش نشان می‌دهد. این میزان معادل ۳۴ درصد پرشدگی مخازن است.
 
وضعیت سدهای شاخص: از خشکی شدید تا پرآبی محدود
بررسی‌ها نشان می‌دهد که غرب و شمال در تنش آبی هستند. سدهای مهمی مانند کرخه تنها ۱۸ درصد و دز ۳۵ درصد پر هستند. همچنین در شمال کشور، سدهای مازندران و گیلان نیز با وجود بارش‌‌های نسبتاً مناسب این مناطق، کاهش قابل توجهی را تجربه کرده‌اند. به طوری که سد شهید رجایی تنها ۴۰ درصد و سد سفیدرود ۶ درصد پرشدگی دارد.
شرق کشور با بحران عمیق‌تری روبه‌روست. سد دوستی در خراسان رضوی با ۲ درصد و طرق با ۵ درصد پرشدگی، وضعیتی بغرنج را نشان می‌دهند. هرچند نقاط روشن اندکی نیز دیده می‌شود. چنانکه سدهای شمیل و نیان در هرمزگان ۱۰۰ درصد و سد قشلاق کردستان ۷۷ درصد پرآب هستند. این آمار گویای توزیع کاملاً نامتعادل منابع آبی در کشور است.
در واقع با وجود بارش‌های خوب در برخی مناطق، تمرکز جمعیت و فعالیت اقتصادی در استان‌های با کمبود شدید آب، کشور را با یک چالش بزرگ در سال آینده مواجه خواهد کرد. کاهش ذخایر سدهای کلیدی، نیاز به مدیریت هوشمندانه‌تر آب و برنامه‌ریزی فوری برای تأمین پایدار آب شرب و کشاورزی را بیش از پیش ضروری
 کرده است.