حدیث حدادی
گروه اقتصادی

تلفات آب در تهران زیر 10 درصد
مدیر عامل آب و فاضلاب استان تهران در گفت‌و‌گو با خبرنگار «ایران» عنوان کرد: «در حال حاضر در ششمین سال خشکسالی کشور به سر می‌‌بریم که تاکنون تنها ۱۵ میلیمتر باران در استان تهران باریده است. این میزان تقریباً حدود ۷۰ درصد نسبت به سال گذشته و ۸۰ درصد نسبت به میانگین بلند مدت با کاهش مواجه بوده است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که احتمالاً در هفته‌های آینده میزان بارش‌های استان تا حدودی جبران شود. اما این امر به آن معنا نیست که مردم و نهاد‌ها سیاست مدیریت مصرف را از برنامه‌های خود حذف کنند. زیرا بحران کم آبی در کشور هنوز به اتمام نرسیده و ادامه دارد.»
محسن اردکانی افزود: «ما در شهر تهران ۱۸ هزار کیلومتر شبکه انتقال و خطوط توزیع آب داریم که سالانه و به صورت مستمر عملیات نشت‌یابی و رفع نشت را در دستور کار خود قرار داده‌ایم. به طور مثال ظرف ۸ ماهه گذشته 8 هزار و 500 کیلومتر از این شبکه را نشت‌یابی کرده‌ایم و ۴۰۰ نقطه نشت شناسایی شده است که این میزان نشت در 250 کیلومتر از شبکه آبرسانی تهران قرار داشت. بعد از نشت‌یابی رفع نشت صورت گرفت و بازسازی‌های لازم نیز انجام شد.»
وی تأکید کرد: «در حال حاضر شرکت آب و فاضلاب، شهر تهران را در قالب 6 منطقه پوشش می‌دهد و ماهانه 800 کیلومتر از این مسیر انتقال آب بررسی و نشت‌یابی می‌شود. در واقع می‌توان گفت این کار جزو اقدامات و برنامه‌های مستمر شرکت‌های آب و فاضلاب در سراسر کشور از جمله شهر تهران است.»
اردکانی اظهار کرد: «۲۲ درصد از آب تهران جزو آب‌های به حساب نیامده است که 11 درصد از آن جزو تلفات فیزیکی (شامل اشتباه در قرائت کنتور انشعابات غیرمجاز) محسوب می‌شود. همچنین تقریباً 1.5 درصد آن نیز مربوط به تلفات اجتناب‌ناپذیر همچون حوادث، شست‌و‌شوی مخازن و... است. حدود 9.5 درصد هم تلفات واقعیه شهر تهران است در حالی که متوسط تلفات در کشورهای توسعه‌یافته حدود ۸ درصد است بنابراین ما 1.5 درصد نسبت به تلفات فیزیکی در کشورهای توسعه‌یافته فاصله داریم. در این راستا نیز در دستور کار خود داریم که سالانه طبق برنامه بتوانیم بین 0.5 تا یک درصد آن را کاهش دهیم تا به میزان متوسط جهانی برسیم.»

نشت‌یابی مستمر موجب کاهش تلفات شده
وی تصریح کرد: «سال گذشته ما در طول یک سال 7 هزار و 500 کیلومتر نشت‌یابی کرده بودیم. اما به علت مدیریت تنش و مدیریت بحران آبی که در آن قرار گرفته‌ایم قطره چکانی دنبال آب‌های تلف شده هستیم به طوری که امسال در طول هشت ماه 8 هزار کیلومتر نشتی‌یابی و رفع نشت کرده‌ایم.»
ار دکانی عنوان کرد: «در مدیریت مصرف آب با سه مؤلفه روبه‌رو هستیم. یک مؤلفه قانون است که باید قانونگذار اجازه دهد قیمت واقعی آب از مشترکان پر مصرف دریافت شود. زیرا هنوز بین قیمت تمام شده و قیمتی که ما آب را در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهیم فاصله زیادی وجود دارد. در حالی که اگر به مشترکانی که بیشتر از الگو مصرف دارند آب گران‌تری بدهیم آنها در مصرف خود صرفه‌جویی می‌کنند. در واقع با چنین اقدامی وضعیت بازدارندگی در هدررفت ایجاد خواهیم کرد.»
وی افزود: «یکی دیگر از اقداماتی که مشترکان می‌توانند انجام دهند استفاده از ابزار و لوازم کاهنده است. به طوری که بررسی‌ها نشان داده مشترکانی که از این لوازم استفاده می‌کنند حدوداً ۳۰ درصد کاهش در مصرف آب دارند. یکی دیگر از موارد مربوط به فرهنگ‌سازی است. اما یکی از اقدامات مهم در کنترل و مدیریت مصرف آب که باید انجام شود استفاده از کنتور هوشمند است که در این زمینه با توجه به قانون برنامه هفتم توسعه امسال نیز 3 هزار دستگاه کنتور را برای انشعابات بالای یک اینچ و بدمصرف‌هایی که بالای دو برابر الگو آب مصرف می‌کنند را در دستور کار داریم و آنها را نصب خواهیم کرد. در این خصوص محدودیت‌هایی وجود داشت که خوشبختانه با دستگاه‌های متولی آنها نیز رفع شدند.»

مصرف کنندگان تهران 100میلیون متر مکعب آب کمتر مصرف کردند
اردکانی تأکید کرد: «به هر حال با وجود اقداماتی که در بخش‌های مختلف انجام می‌دهیم باید فرهنگ مدیریت مصرف توسط مصرف کننده نیز همچنان رعایت شود تا بحران خشکسالی به درستی مدیریت شود. از همین رو از مردم عزیز و شریف استان تهران بویژه شهر تهران کمال تشکر و امتنان را به جا می‌آورم چرا که ظرف هشت ماهه گذشته 100 میلیون متر مکعب آب کمتر از مدت زمان مشابه سال گذشته مصرف کردند. اگر شهروندان مدیرت مصرف نداشتند ما در پایان شهریور ماه سه یا چهار سد را از دست می‌‌دادیم. اما خوشبختانه با همراهی مردم و خدمتگزاری مسئولین توانستیم این ۱۰۰ میلیون متر مکعب را کمتر در شبکه توزیع عرضه کنیم و همین امر موجب یک پایداری در شبکه شد که در نهایت چالش بزرگی در شهر تهران به وجود نیامد و از این بابت هم از مردم تشکر می‌کنیم.»

اقدامات کلیدی انجام شده
مدیر عامل آب و فاضلاب استان تهران در خصوص اقدامات کلیدی انجام شده در حوزه‌های مدیریت تأمین، توزیع و مصرف آب شرب گفت: «از مهم‌ترین اقدامات صورت گرفته مربوط می‌توان به حفر چاه و تجهیز چاه جدید، احیا و بهسازی و مهندسی مجدد 900 حلقه از چاه‌های موجود، افزایش توان استحصال از منابع آب زیرزمینی حدود 16 هزار لیتر بر ثانیه، اجرای خط دوم انتقال آب از سد طالقان به تهران به ظرفیت 5 هزار لیتر بر ثانیه و تکمیل و بهره‌برداری از مخازن آب به ظرفیت 270 هزار متر مکعب اشاره کرد.»

بارش‌ها مشکلات کم‌آبی را  حل نکرده است

عیسی بزرگ‌زاده
سخنگوی صنعت آب کشور

سرانه الگوی مصرف آب در یک‌ماه گذشته از ۱۵ هزار و ۶۰۰ لیتر به ۱۳ هزار لیتر رسیده که یکی از دلایل اصلی آن همکاری مشترکان در مصرف بهینه آب است. از سوی دیگر، همکاری مردم در زمینه کاهش مصرف باید همچنان ادامه یابد و نباید تصور شود که بارش‌‌های اخیر توانسته‌اند مشکل کم‌‌آبی را به طور کامل برطرف کنند. بارش‌هایی که رخ داده اتفاق بسیار مثبتی بوده است. در مناطق جنوبی کشور بارش‌های خوبی داشته‌ایم، به طوری که در چندین نقطه تا ۲۰۰ میلیمتر بارش ثبت شده است. همچنین استان‌‌های هرمزگان، کرمان، فارس و برخی نواحی جنوبی نیز تحت تأثیر این بارش‌‌ها قرار گرفته‌اند و به طور مشخص در استان‌هایی همچون هرمزگان، کرمان و بوشهر بارش‌‌های خوبی رخ داده است. اکنون از نظر متوسط بارش، کشور به وضعیت نرمال نزدیک شده اما مردم باید توجه داشته باشند که در تهران بارش‌ها ۷۷ درصد، در البرز ۷۰ درصد، در قزوین ۶۹ درصد و در استان‌های سمنان، اردبیل، یزد، خراسان شمالی، چهارمحال و بختیاری، مرکزی و همدان بین ۵۴ تا ۶۲ درصد نسبت به گذشته کاهش داشته است. همچنین در سیستان و بلوچستان بارش‌‌ها بین ۳۰ تا ۵۰ درصد کمتر از قبل بوده است. بنابراین، این بارش‌‌ها مشکل را حل نکرده‌اند. در برخی نقاط مانند بندرعباس و بخش‌‌هایی از استان فارس مشکل تا حدی برطرف شده اما معنایش این نیست که مشکل کم‌‌آبی در سطح کشور حل شده است، زیرا منابع آبی هر استان متعلق به همان استان است و ارتباطی با دیگر مناطق ندارد. حتی در یک استان ممکن است شهر الف و شهر ب شرایط متفاوتی داشته باشند. اکنون سدهای حوضه دریاچه ارومیه شامل ۱۳ سد، ۳۷ درصد کمتر از پارسال آب دارند. حجم آب دریاچه ۸۷ درصد کاهش یافته است. سد چادگان ۵۱ درصد و زاینده‌‌رود ۴۷ درصد کمتر آب دارند. این نشان می‌‌دهد متوسط بارش‌ها واقعیت‌ها را بیان نمی‌کند، زیرا اثرگذاری آب محلی است و بارش یک استان تأثیری بر استان دیگر ندارد.
درصد پرشدگی سدهای تهران ۹ درصد است و این خود مشکلاتی ایجاد کرده است. اگر سد طالقان را جدا کنیم، بقیه سدهای تهران فقط حدود ۳.۳ درصد پرشدگی دارند که بسیار کم است. درصد پرشدگی کل سدهای کشور حدود ۳۳ درصد و حجم آب مخازن موجود نسبت به سال گذشته ۲۴ درصد کاهش یافته است. اینها واقعیت‌‌هایی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

تداوم اثر خشکسالی و ضرورت مدیریت مصرف

 فیروز قاسم ‌زاده
مدیرکل اطلاعات و داده‌‌های آب کشور

میزان بارش‌های کشور با سامانه اخیر به بالای ۶۰ میلیمتر رسید که در واقع این میزان ۴ درصد بیشتر از متوسط بلند مدت بوده است. این بارش‌ها عمدتاً متمرکز بر جنوب کشور بودند و استان‌‌های هرمزگان، فارس، کرمان و بوشهر بیشترین بارندگی‌ها را دریافت کرده‌اند. در مجموع تا الان ۹ استان بالای نرمال هستند و دو استان در محدوده نرمال قرار دارند و 20 استان باقی مانده زیر نرمال هستند.
استان‌های تهران و البرز که سامانه‌های تأمین شرب تهران داخل استان قرار دارد، بیشترین کاهش بارندگی را در بین استان‌های کشور دارند. به‌ طوری که بالای ۷۰ درصد کاهش نسبت به بلند‌مدت 57 ساله ثبت شده است.
بیشترین افزایش بارش مربوط به استان‌‌های هرمزگان، کرمان و خراسان جنوبی بوده که بیش از ۱۰۰ درصد نسبت به بلند‌مدت 57 ساله افزایش بارش داشته‌اند. از همین رو مجموع سدهای استان هرمزگان بیش از ۳۰۰ میلیون مترمکعب ورودی داشته که سد استقلال میناب به ‌عنوان مهم‌ترین سد این استان نزدیک به ۱۸۰ میلیون متر مکعب ورودی آب داشته است.
استان فارس نزدیک به ۹۰ میلیون متر مکعب و استان کرمان حدود ۴۰ میلیون مترمکعب ورودی سد‌هایشان ورودی آب داشته‌اند که علت آن میزان بارش‌های اخیر بوده است. بخش عمده‌ای از بارندگی در مناطق فلات مرکزی و شرق کشور و ارتفاعات زاگرس به صورت برف بوده که انتظار می‌رود بعداً ذوب شود و به صورت روان ‌آب وارد سدها یا آب‌‌های زیرزمینی شود. اما به صورت کلی میزان ورودی سد‌ها تا کنون همچنان منفی بوده است و در مجموع ورودی سدها ۱۹ درصد کاهش را نشان می‌‌دهد که اثر خشکسالی همچنان وجود دارد. از سوی دیگر حجم مخازن سدها نیز تا کنون ۳۴ درصد پر شده که نسبت به سال گذشته منفی است. در حالی که سال گذشته یک سال خشک بود، امسال هم نسبت به آن سال کاهش داریم.
این وضعیت نشان می‌دهد که بحث مدیریت مصرف باید همچنان جدی در دستور کار قرار گیرد و مشترکان در مصرف خود صر‌فه‌جویی کنند. اگر مدیریت مصرف نباشد سالی که از الان شاخص منفی دارد، می‌تواند به مراتب سخت‌تر از سال‌های گذشته باشد و با تنش‌های آبی متعددی نیز همراه شود.