اجرای پایلوت جنگلداری اجتماعی در چهار استان کلید خورد
بلوطها قـد میکشند؟
زیست بوم- جنگلهای زاگرس با فشار فزاینده عوامل انسانی، تغییرات اقلیمی و زوال تدریجی گونههایی مانند بلوط روبهرو هستند.
دو مقام ارشد حوزه منابع طبیعی و برنامهریزی کشور در همایش «مدیریت پایدار جنگلهای زاگرس» بر این نکته تأکید کردند که نجات این بومسازگان تنها با مشارکت مستقیم مردم، مدیریت علمی و هماهنگی دستگاهها ممکن است. آنان با هشدار نسبت به اهمیت حیاتی زاگرس در تنظیم چرخه آب و تأمین معیشت میلیونها نفر، از آغاز اجرای پایلوت جنگلداری اجتماعی در چهار استان و افزایش چشمگیر بودجه صیانت از زاگرس خبر دادند و تأکید کردند که اتکا به ممنوعیتهای گذشته کافی نیست؛ بلکه باید با همراهسازی جوامع محلی و اصلاح رویکردهای مدیریتی، مسیر تازهای برای احیا و حفاظت پایدار جنگلها گشوده شود.رسول اشرفیپور، معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، با اشاره به اهمیت بیبدیل جنگلهای زاگرس گفت: «سطح جنگلهای زاگرس حدود ۶ میلیون هکتار است و این جنگلها با ارائه خدمات اکوسیستمی منحصر به فرد، نقش حیاتی در کشور دارند. ۴۰ درصد چرخه آب کشور توسط این بومسازگان تنظیم میشود و منشأ رودخانههای مهمی مانند کارون و زایندهرود است.»
او با بیان اینکه بیش از ۱۰ میلیون نفر بهطور مستقیم به این جنگلها وابستهاند و حدود ۳۶ میلیون واحد دامی در این مناطق پرورش مییابد، افزود: «تنوع زیستی زاگرس بینظیر است و هرگونه تخریب آن تأثیر گستردهای بر حیات اقتصادی و اجتماعی کشور خواهد داشت.»
نگاه جامع در مدیریت زاگرس
اشرفیپور با اشاره به تجربههای گذشته در احیا و مدیریت منابع طبیعی زاگرس، تأکید کرد که برای نجات این بومسازگان باید نگاه اکوسیستمی و جامعتری اتخاذ شود. او توضیح داد: «از سال ۱۴۰۳ و براساس سیاستگذاری دولت سیزدهم، تدوین سند مدیریت پایدار و جامع برای زاگرس در دستور کار قرار گرفته است.» به گفته او، این سند شامل انجام وظایف حاکمیتی سازمان منابع طبیعی در عرصه و اعیان جنگلها، تقویت برنامههای احیا و توسعه جنگلها، استفاده از فناوریهای نوین در حفاظت و آموزش و همراهسازی مردم و همیاران طبیعت است.
جنگلداری اجتماعی
اشرفیپور با تأکید بر اینکه «الگوی جنگلداری اجتماعی» محور برنامههای جدید است، گفت: «چهار سایت پایلوت در استانهای چهارمحال و بختیاری، کرمانشاه، فارس و کردستان با وسعت ۱۵۶ هزار هکتار انتخاب شده است. هدف ما کاهش عوامل تخریب، افزایش تابآوری اکوسیستمها و تقویت معیشت جوامع محلی است.» او در پاسخ به پرسشی درباره تهدیدهای زاگرس افزود: «فشار عوامل انسانی بیشترین نقش را در تخریب داشته است. میانگین دمای زاگرس در ۳۰ سال گذشته حدود ۸ درجه افزایش یافته و تغییرات اقلیمی فشار مضاعفی ایجاد کرده است. اولین گام، کاهش فشار انسانی و کنترل تخریبهای محلی است.»
مشکل اصلی زاگرس بودجه نیست؛ مدیریت است
فرخ مسجدی، نماینده ویژه رئیس سازمان برنامه و بودجه گفت: «مشکل اصلی جنگلهای زاگرس بودجه نیست؛ مشکل مدیریت، برنامهریزی و سازگاری با رفتار مردم است. با هماهنگی دستگاهها و مشارکت مردم این مشکلات قابل حل است.»
مسجدی با انتقاد از روندهای گذشته افزود: «هدف اصلی این است که تشکلهای مردمنهاد در استانها بتوانند پیوند مردم با زاگرس را دوباره برقرار کنند. جنگلها سرمایهای ارزشمند برای ادامه زندگی، توسعه کشور و حفظ تمدن تاریخی ما هستند.»
او با اشاره به اقدامات انجامشده افزود: «جلسات متعدد کارشناسی منجر به طراحی همایش بینالمللی با هفت پنل تخصصی شد که به دلیل تحولات منطقهای به تعویق افتاد اما با هماهنگی مجدد برگزار خواهد شد.»
مسجدی تأکید کرد: «سازمان برنامه و بودجه بهجای ممنوع اعلامکردن جنگلها، تلاش میکند امکان بهرهبرداری پایدار، منطقی و علمی فراهم شود. واقعیت این است که جنگلها در وهله اول متعلق به مردم محلی هستند و بهترین حافظان جنگل نیز خود آنها هستند.»
او درباره جزئیات طرح جنگلداری اجتماعی توضیح داد: «این طرح با مشارکت دستگاههای اجرایی، صاحبنظران و تشکلهای مردمی تدوین شده و ابتدا به صورت نمونه در چند استان اجرا میشود تا پس از اصلاح، گستردهتر شود.»
