گروه اجتماعی / مهسا قوی قلب - آلودگی هوای تهران روز گذشته وارد فاز جدیدی شد و حتی به گزارش سایت شرکت سوئیسی فناوری کیفیت هوا با نام «IQAir»، با شاخص ۲۳۳ مقام آلوده‌ترین شهر جهان را هم به دست آورد. آلودگی که اصلاً برای مردم ایران به خصوص پایتخت موضوع جدیدی نیست. اوج جولان آلاینده‌ها از روز پنجشنبه ۲۹ آبان ماه شروع شد، وقتی رقم شاخص روی عدد ۱۳۶ ایستاد، جمعه 30 آبان ماه به ۱۴۶ رسید، شنبه کمی کوتاه آمد و شاخص 142 را ثبت کرد. اما از روز یکشنبه با پایداری هوا شاخص آلودگی عدد ۱۵۷ را هم به چشم خود دید. اما این شاخص سر پایین آمدن نداشت، چون از روز دوشنبه که روند تعطیلی‌ها و دورکاری‌ها آغاز شد خودش را بالاتر کشید و رقم ۱۷۸ را ثبت کرد تا یکی از آلوده‌ترین روزهای سال باشد. سه‌شنبه این رقم به ۱۷۰ رسید و دیروز هم طبق اعلام سایت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران شاخص آلودگی از ۱۷۲ هم عبور کرد. طبق اعلام این سایت از اول سال تا دیروز فقط شش روز هوای پاک داشتیم، 123 روز قابل قبول، 106 روز ناسالم برای گرو‌ه‌های حساس، 12 روز ناسالم، دو روز بسیار ناسالم و دور روز هم خطرناک نفس کشیده‌ایم.

اندکی از شدت آلودگی کم می‌شود
هوا که آلوده می‌شود، چشم مردم به آسمان است، این وسط هم خبرها و شایعات زیادی شنیده می‌شود. اینکه مثلاً چند روز دیگر باران شدیدی می‌بارد، یا از شنبه سرو کله ابرهای سنگین پیدا می‌شود. اما صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا نظر دیگری دارد. او با بیان اینکه در موضوع آلودگی هوا، شایعات نباید با واقعیت اشتباه گرفته شود، به «ایران» می‌گوید: «نباید شایعات قاطی واقعیت شود. مدتی است که در شهر تهران بارندگی نداشته‌ایم. سازمان هواشناسی هم اعلام کرده بود که تا چهارشنبه وضعیت هوای شهر تهران هشدار نارنجی می‌گیرد. از لحاظ جوی هم شرایط از سکون، پایداری هوا وعدم تهویه خبر می‌داد.» با این اوصاف وضعیت هوای پنجشنبه و جمعه چگونه است؟ ضیائیان می‌گوید: «برای امروز و فردا خیلی کم و جزئی وضعیت بهتر می‌شود، البته این بهبود تا حدی کم است که نباید تصور کرد هوا پاک می‌شود، اما به هرحال اندکی از شدت آلودگی کاسته می‌شود و موجی که در تراز میانی جو وجود دارد باعث می‌شود مقداری اختلاف دما در جو شکل بگیرد.»

اوضاع از دوشنبه بهتر می‌شود
اما شنبه و یکشنبه دوباره آلودگی هست و انتظار پایداری جو و افزایش آلاینده‌ها در شهر تهران وجود دارد. ضیائیان می‌گوید: «اوضاع از دوشنبه بهتر می‌شود. روزهای دوشنبه و سه‌شنبه انتظارمان این است که موجی عبور کند و ان‌شاءالله وزش باد شکل می‌گیرد و پایداری هوا را از بین می‌برد. به احتمال ضعیف بارندگی در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه در تهران هم وجود دارد اما خبر دقیق‌تر روز شنبه مشخص و اعلام می‌شود. هرچند اگر هم بارندگی اتفاق افتد، میزان آن بسیار ناچیز است و به طور کلی نمی‌توان روی بارندگی در هفته آینده حساب کرد. به هرحال تغییر شرایط جوی در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه وجود دارد و این شرایط ادامه دارد. در روزهای آخر پاییز و زمستان به دلیل اینکه لایه مرزی کوچک‌تر می‌شود و وارونگی دما در اوایل صبح رخ می‌دهد، اگر چاره اساسی برای کاهش میزان آلاینده‌ها نشود، تقریباً اغلب روزها شاهد چنین وضعیتی در میزان آلودگی هوا خواهیم بود.»

تعطیلی آلودگی را از بین نمی‌برد
«تعطیلی صرف نمی‌تواند مشکل آلودگی را ریشه‌کن کند و باید با برنامه‌ریزی دقیق، ترکیب تعطیل و فعالیت کنترل‌شده را لحاظ کرد.» حسن عباس‌نژاد، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران با بیان این مطلب به ایرنا گفته: «اگر فقط به تعطیلی اکتفا کنیم، فشار ترافیک، مصرف انرژی و فعالیت‌های روزمره در بازه کوتاه تغییر می‌کند، اما وضعیت آلودگی کلی را جابه‌جا نمی‌کند. تعطیلی موقت ممکن است اثرات مقطعی بگذارد، ولی بدون اقدامات ساختاری مثل کاهش آمد وشد، بهبود ناوگان حمل‌ونقل عمومی، کنترل منابع انتشار آلاینده و اطلاع‌رسانی دقیق به مردم فایده بلندمدت ندارد.» مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران درباره حل مشکل آلودگی هوا توضیح می‌دهد: «راه‌حل اصولی این است که تعطیلات به‌صورت «مدیریتی» توزیع شوند؛ یعنی به‌جای تعطیلی همزمان و گسترده، زمان‌ها و گروه‌های مختلف جامعه به شکلی هماهنگ و مرحله‌ای فعالیت‌شان محدود شود. به این ترتیب هم فشار یک‌باره بر زیرساخت‌ها کاهش می‌یابد، هم از تجمع ناگهانی جمعیت در فضاهای مختلف جلوگیری می‌شود. معتقدم به  جای تعطیلی‌های پی در پی در مواقع آلودگی هوا باید مدیریت علمی تعطیلات با برنامه‌ریزی دقیق برای سال تحصیلی دانش‌آموزان انجام شود. این راهکار می‌تواند از قرار گرفتن دانش‌آموزان در پیک‌های آلودگی جلوگیری کند. حتی می‌توان زمان شروع سال تحصیلی را تغییر داد تا دانش‌آموزان در دوره‌های کم‌آلودگی بیشتر از آموزش بهره‌مند شوند یعنی شروع کار مدارس به جای اول مهر از ۱۵ شهریور ماه باشد و ۱۵ تیرماه پایان یابد. این یک ماه تغییر در سیستم آموزشی، شاید کمک خوبی به مدیریت تعطیلات در زمستان و تعطیل شدن مدارس در اوج آلودگی هوا باشد.»