گروه اجتماعی: سمیه افشین فر - محدثه جعفری / احترام به کرامت انسانی ایجاب می‌کند که کودک به عنوان یک انسان دارای حقوق برابر با بزرگسالان در نظر گرفته شود. برخورداری از حقوق برابر برای کودکان مستلزم حمایت همه جانبه از آنهاست به همین دلیل در جمهوری اسلامی ایران توجه به حقوق انسان‌ها، کرامت انسانی، رشد، تعالی، بالندگی و تلاش در راستای ارتقای حقوق کودک در قوانین داخلی و اصول و مفاد متعدد آن مدنظر قرار گرفته است. برهمین اساس برای تحقق حقوق همه جانبه افراد زیر ۱۸ سال در سال‌های اخیر اقدامات متعددی انجام شده است. بیش از 300 فقره مفاد قانونی و اسناد و مقررات مختلف مربوط به کودکان و نوجوانان در کشور وجود دارد، اما حقوق کودکان هنوز با چالش‌هایی روبه‌رو است. با توجه به اهمیت موضوع حقوق کودکان به مناسبت روز جهانی کودک، همایش سالانه حقوق کودک به همت دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با حضور دکتر محمد حسین امید رئیس دانشگاه تهران، دکتر عباس شیری رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دکتر سیدعلی کاظمی معاون وزیر دادگستری و دبیر مرجع ملی کودک، دکتر لیلا اسدی مدیرگروه حقوق کودک و خانواده پژوهشگاه قوه قضائیه، دکتر اندرو جیتارو نماینده یونیسف در ایران، دکتر نعیمه ذوالفقاری معاون حقوقی معاونت امور زنان و خانواده رئیس‌جمهوری، دکتر محمود عباسی رئیس اندیشکده بین‌المللی کرامت انسانی و نایب رئیس انجمن علمی حقوق کودک و جمعی از اساتید و صاحب نظران حوزه حقوق کودک در سالن شیخ انصاری برگزار شد. در این نشست به مهم‌ترین موارد حقوق کودک از جمله تعریف سن دقیق کودکی، موضوع حضانت و قرار ملاقات، لزوم تشکیل پرونده شخصیت در پرونده‌های کودکان و... اشاره شد. روز جهانی کودک نه تنها یک مناسبت تقویمی، بلکه فرصتی برای بازنگری در مسئولیت‌های اجتماعی، علمی و فرهنگی است. دکتر سیدعلی کاظمی معاون وزیر دادگستری، دبیر مرجع ملی حقوق کودک و رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه در پاسخ به سؤال «ایران» که چرا با وجود قوانین بسیار زیادی که در حوزه کودکان داریم، همچنان شاهد مشکلاتی در حوزه حقوق کودک هستیم، گفت: «روز جهانی حقوق کودک است و به همین مناسبت همایشی مشترک بین دانشگاه تهران و دانشکده حقوق دانشگاه تهران با مرجع ملی حقوق کودک در خصوص کودکان برگزار شده است. اگر برگردیم به سالها قبل که این گونه همایش‌ها برگزار می‌شد، جنس حرف‌ها و جنس صحبت‌ها عوض شده است. سال‌ها قبل در مورد این صحبت می‌کردیم که قانون نداریم یا قوانینی که داریم، بعضاً خودشان زمینه نقض حقوق کودکان را فراهم می‌کند. ولی در حال حاضر خوشبختانه بسیاری از قوانین ما درست است.» معاون وزیر با تأکید بر اینکه قوانین جزایی ما اصلاح شده است و قانون حمایتی خوبی داریم، توضیح داد: «آیین نامه‌های خوبی در زمینه حمایت از کودکان داریم، اصلاح فرآیندها در حال انجام است و به نظر می‎رسد که می‎توانیم بگوییم که بعد از حدود ۳۰ سال که تقریباً از پیوستن به کنوانسیون حقوق کودک گذشته، دانش حقوق کودکی در کشورمان در سطح بالایی قرار دارد. فرآیندهای خوبی هم در کشور شروع شده و حقوق کودکان در حوزه‌های مختلفی رعایت می‎شود. از جمله در آموزش، سلامت و بحث‌های مربوط به حمایت کودکان، مواردی است که بر اساس شاخص‌های جهانی ما در سطح بالایی قرار داریم. اما حوزه کودکان هیچ وقت تمامی پذیر و توقف پذیر نیست، باید مدام تلاش کرد و باید سیستم‌ها، ساختارها و فرآیندها را برای کودکان اصلاح کنیم.»
دبیر مرجع ملی حقوق کودک در ادامه گفت: «در حوزه اجرای قوانین برخی از قوانین ما خوب اجرا شده است، مثلاً فرض کنید که قانون حمایت از اطفال و نوجوانان موجب شد که مجتمع‌های شوق زندگی در کشور ایجاد شود. در ۲۰ استان مجتمع شوق زندگی ایجاد شده است. برخی از معضلاتی که گاهی اوقات لاینحل به نظر می‎رسید، مثل حمایت از کودکان خیابانی تهران، مشهد و برخی از شهرهای بزرگ به گونه‌ای شده که در حال حاضر ما شاهد برطرف شدن این پدیده در این شهرها هستیم. در عین حال یک الگوی خاص برای حمایت از کودکان داریم. الگویی که کاملاً مبتنی بر حقوق کودکان است. در حال حاضر در حوزه کودکان بی‌سرپرست شیوه‌نامه‌ ویژه‌ای تصویب شده است. در گذشته به گونه‌ای بود که ورودی کودکان، بیشتر از خروجی آنها در مراکز بود، اما حالا وضعیت برعکس است و بسیاری از کودکان وارد خانواده‌های جایگزین می‌شوند.»
 کاظمی با اشاره به حمایت از کودکان بی‌سرپرست در ایام جنگ 12 روزه گفت: «در ایام جنگ ۱۲ روزه تحمیلی با قوانینی که داشتیم سرعت عمل بسیار بالایی برای واگذاری کودکان ایجاد شد و این فرآیند اصلاح قوانین، تجربه کردن و بعد بازخوردگیری و اجرا کردن در کشور در حال اجراست. طبیعی است که برخی خلأها و نقص‌ها همچنان وجود دارد ولی با شناختی که من از مجموعه‌های مختلف دارم، آن حساسیت و همت مسئولین و کارشناسان را نسبت به بحث حقوق کودک می‌بینم. هرجا در کشورمان صحبت از حقوق کودک مطرح می‎شود، افرادی را داریم که دلسوزانه تلاش می‌کنند. ممکن است نقص‌هایی هم وجود داشته باشد که طبیعتاً بیشتر در فرآیندها و در ساختارهاست و آنها را باید اصلاح کرد. امروز می‌توانیم با افتخار بگوییم که در زمینه حقوق کودک دانش و قوانین نسبتاً خوبی داریم و در حوزه اجرا موفقیت‌های زیادی کسب کرده‌ایم.»
ادامه در صفحه 18