نسل زِد( Z ) پا به عرصه کارآفرینی گذاشته است؛ نه برای اینکه شغلی پیدا کند، بلکه برای اینکه بازاری جدید بسازد. سالن همایش مملو از چهره‌های جوانی است که گویی از آینده آمده‌اند تا قواعد بازی در بازار کار را عوض کنند. آنها در «هفته جهانی کارآفرینی» جمع شده‌اند تا صدای خود را مستقیماً به گوش سیاست‌گذاران و وزیران برسانند. اینجا دیگر صحبت از یافتن یک صندلی در دفتر کار نیست؛ صحبت از طراحی دوباره میز کار است. نسل Z با یک بیانیه روشن آمده: «ما به دنبال معنا هستیم، نه فقط پول. ما به دنبال تأثیرگذاری هستیم، نه فقط انجام وظیفه.»
مهمان این برنامه، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی است و معاونانش. معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری نیز در این جمع حضور دارد.
 
نسل Z از بازار کار چه می‌خواهد؟
مخلص کلام جوانان حاضر این است که جهان بینی متفاوتی نسبت به نسل‌های قبل از خود دارند، به دنبال ادبیات مشترک با کارآفرینان نسل قبلی هستند تا بتوانند کسب و کارها را ارتقا دهند. آنها می‌‌گویند در محیط کار، «معنا» و «هدف» مهم‌ترین اولویت‌شان است؛ حتی مهم‌تر از حقوقی که دریافت می‌‌کنند. نسل Z خواستار محیطی منعطف است که برای او ارزش قائل شده و در تصمیم‌گیری‌ها نقش داشته باشد. آنچه در صحبت‌های آنها جالب به نظر می‌رسد، عدم اعتقادی است که به کارهای تکراری و روتین دارند و می‌‌گویند از انجام چنین کارهایی زود خسته می‌‌شوند. در نتیجه انتظار دارند دائم در چالش باشند و خلاقیت خود را به نمایش بگذارند.
روی سخن آنها در این همایش با سیاست‌گذاران و کارآفرینان است و بر این باورند که قانون کنونی کار نیاز به اصلاحات اساسی دارد. چرا که برای نسل Z بسیاری از مفاهیم این قانون، قابلیت اجرا ندارد. به عنوان مثال آنها نیاز دارند در قانون کار به «دورکاری» و «فریلنسری» هم توجه شود. ساعت کار برایشان تعریف نشود و به قول خودشان «تارگت» مهم باشد. آنها می‌‌گویند اگر در فضایی که کار می‌‌کنند، قابلیت رشد وجود نداشته باشد، احساس تعلق خود را از دست می‌‌دهند. نسل Z «در حال، زندگی کردن» را نه در شعار که در عمل اجرا کرده است. نیاز دارد در فضایی که تحصیل می‌‌کند یا حرفه می‌‌آموزد، تعامل سازنده‌ای با صاحبان کسب و کار مرتبط با آنچه آموخته است، داشته باشد. این نسل معتقد است برعکس آن تصویری که از آنها ساخته شده، سه تعریف بارز دارند: «دغدغه‌مند»، «نتیجه‌گرا» و «نوگرا» هستند. از تکرار تجربه‌های گذشته استقبال نمی‌کنند و به دنبال راه‌های جدید هستند. به رویکرد مدیریت افقی در کسب و کارها علاقه دارند و می‌‌خواهند در تصمیم‌سازی‌ها مشارکت داده شوند. برای آنها معنا و ارتباطات در محیط کار بسیار مهم است. به دنبال سرمایه‌گذاری‌های زودبازه هستند. نسلی هستند که شفافیت می‌‌خواهند و به راحتی دستور نمی‌پذیرند و هر کاری را با دلیل و منطق انجام می‌‌دهند. باید در اجرای ایده در چهارچوب سازمانی آزاد باشند تا بتوانند حتی با آزمون و خطا، خلاقیت خود را نشان دهند و در نهایت صاحبان کسب و کار هم می‌‌گویند دیگر نمی‌شود نسل Z را با حداقل دستمزد استخدام کنند و نگه دارند. بنابراین این نسل دارای انتظاراتی است که باید برای بازار کار آینده و سپردن امور به آنها به مطالبات‌شان توجه شود.
 
نسل Z به دنبال خلق فرصت است
همایش هفته جهانی کارآفرینی روز گذشته با حضور بسیاری از جوانان و مقامات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و همچنین معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده برگزار شد. در این همایش، زهرا بهروزآذر، کارآفرینی را موتور محرک توسعه اقتصادی و عاملی تعیین‌کننده در تحول کسب‌وکارها معرفی کرد. او تأکید داشت که کارآفرینی صرفاً یک مسیر شغلی نیست، بلکه نوعی نگرش و شیوه زیستن است؛ رویکردی که در آن فرد با شناسایی نیازها و ارائه راه‌حل‌های نوآورانه، مسیرهای تازه خلق می‌کند و هیچ محدودیتی را قطعی نمی‌داند. به گفته او، نوآوری و روحیه حل مسأله، بنیاد کارآفرینی است و حتی افرادی که به‌طور مستقیم کسب‌وکاری ندارند نیز می‌توانند این ویژگی‌ها را در زندگی روزمره خود به کار بگیرند.
او نقش سازمان‌ها را در گسترش این فرهنگ بسیار مهم دانست؛ جایی که مدیران و کارکنان می‌توانند با بهره‌گیری از نگاه کارآفرینانه، ساختارهای خود را دگرگون کنند. بهروزآذر همچنین به توجه جدید معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار به نسل نو اشاره کرد و آن را نقطه عطفی در تحول زیست‌بوم کارآفرینی دانست.
به گفته وی، رویکردهای آموزشی تازه‌ای در این حوزه تعریف شده است که در آن ابتدا توانمندی‌های فعلی فرد سنجیده و سپس مسیر آینده مرحله ‌به ‌مرحله طراحی می‌شود. در این نگرش، تمرکز بر «خلق فرصت» به جای «کشف فرصت» است و فرد باید از آغاز، کسب‌ و کار خود را بر پایه ارزش‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ترسیم کند.
او همچنین بر نقش نخبگان در بازنگری آموزش‌ها و بهبود سیاست‌گذاری‌های مرتبط با کارآفرینی تأکید کرد و از حمایت دولت و ارائه تسهیلات برای طرح‌های کارآفرینانه، به‌ویژه با نگاه جنسیتی و توانمندسازی زنان، خبر داد.
 
نسل Z حرف متفاوت می‌‌زند
احمد میدری نیز در همایش هفته جهانی کارآفرینی با بیان اینکه نسل زد یک عنوان است و برداشت‌های متفاوت از آن می‌‌شود گفت: «نسل‌های مختلف ارزش‌ها و نگرش‌های مختلفی را حمل می‌‌کردند؛ نسل انقلاب عامل ارزش‌های دیگر بود و با نسل قبل متفاوت بود. از این رو نو شدن ویژگی نسل امروز نیست بلکه تفاوت ارزش‌ها با نسل قبل است.»
او به رویکرد دولت چهاردهم در برخورد با نسل نو اشاره کرد و گفت: «پزشکیان ۲ رویکرد را مطرح کردند که یکی نوآوری است که نسل Z بتواند، متفاوت زمینه خلاقیت‌ها را بروز بدهد. اینکه شما بپذیرید کامل نیستید و اجازه بروز تفاوت‌ها و اندیشه‌ها و تنوع فرهنگی را بدهید. مفهوم دیگر که در دولت مطرح شده است محله محوری است و هر هفته رئیس جمهوری آن را دنبال می‌‌کند که زمینه شکل‌گیری گروه‌های همیار با منافع مشترک را هموار می‌‌کند.»
میدری اضافه کرد: «اگر تنوع و اکثر در محله‌ها و فرهنگ ایرانی می‌‌بینید زاییده محله‌های مختلف است که افراد هویت و تعلق خاطر پیدا می‌‌کنند اکنون نسلی آمده است که حرف متفاوت می‌‌زند.»
او با بیان اینکه اکنون رشد هندسی ساختمان‌ها تا گویش‌ها خیلی متفاوت است، گفت: «همه انسان‌ها امکان خطا دارند و این کمک می‌‌کند تا زمینه کارآفرینی فراهم شود و تغییر، خلاقیت و سازماندهی صورت گیرد.»
 
دو ویژگی نسل جدید
در ادامه این همایش مالک حسینی معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: «۲ ویژگی در کارآفرینی از جمله نوآوری و خطرپذیری مهم است. دولت باید فرم‌ها و قالب‌های سابق را در مقابل با نسل Z و آلفا بشکند و روش‌های جدید ارائه کند، چراکه اکنون سرعت تحولات در حوزه فناوری و فضای مجازی زیاد شده است. نسل Z هم امروز از ما تصور دیگری دارد که باید ارتباطات را سازنده کرد.»
او بر اهمیت شناخت و درک درست از نسل نو تأکید کرد و گفت: «این نسل‌ها نیازمند رویکردهای متفاوت در حکمرانی و سیاست‌گذاری هستند. دولت و نهادهای رسمی باید از روش‌های ثابت و سنتی فاصله بگیرند و به خلاقیت و نوآوری نسل جدید گوش دهند، چرا که تنها شنیدن نظرات آنان می‌تواند فرصت‌های جدیدی برای توسعه و تحول ایجاد کند. البته مقاومت‌هایی در مقابل تغییرات در گذشته وجود داشته است، این نشان‌دهنده نیاز به بازنگری در ساختارهای قدیمی است. اکنون باید صدای نسل جوان، کارآفرینان، اساتید دانشگاه و فعالان اجتماعی شنیده شود.»