معاون جدید هماهنگی سپاه پاسداران از وزارت دفاع آمد
سردار قریشی جایگزین سردار نقدی شد
در تحولی در ساختار فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سردار سید حجتالله قریشی با حکم سرلشکر محمد پاکپور، فرمانده کل سپاه پاسداران، بهعنوان جایگزین سردار نقدی، بهعنوان معاون جدید هماهنگکننده این نهاد منصوب شد. این انتصاب که از حدود یک ماه پیش به طور غیررسمی مطرح شده بود، روز گذشته از سوی رسانهها اعلام شد. این تغییر را که پس از جنگ تحمیلی رژیم صهیونیستی علیه ایران اسلامی اتفاق افتاده است، باید نشانهای از روند بازسازی و تقویت ساختار فرماندهی سپاه دانست.
سردار حجتالله قریشی یکی از فرماندهان باسابقه در حوزه لجستیک و پشتیبانی نظامی است. او از سال ۱۴۰۲ بهعنوان جانشین وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح فعالیت میکرد و پیش از آن نیز مسئولیت سازمان تأمین و تحقیقات وزارت دفاع را بر عهده داشت. این سازمان، بهعنوان یکی از بازوهای کلیدی وزارت دفاع، نقش محوری در پژوهشهای نوین دفاعی، توسعه فناوریهای نظامی و خودکفایی صنایع دفاعی ایفا میکند. سردار قریشی در این سمت، احتمالاً بر پروژههای حساس مانند مهندسی تجهیزات نظامی، اورهال تسلیحات و تأمین نیازهای نیروهای مسلح تمرکز داشته است. همین موضوع نشاندهنده شخصیت و جایگاه مهم او است؛ موضوعی که حتی منجر به اعمال تحریم غربیها علیه شخص وی شده است. سردار قریشی در فهرست تحریمهای آمریکا، کانادا و اتحادیه اروپا قرار دارد؛ تحریمهایی که عمدتاً به دلیل نقش ادعایی آنها در فروش پهپادهای ایرانی به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین اعمال شده است.
جدای از همه اینها، این انتصاب، اولین تغییر قابل توجه در سطوح عالی سپاه پاسداران در دوران پساجنگ رژیم صهیونیستی علیه ایران محسوب میشود؛ البته اگر تغییر در رأس فرماندهی سپاه در خلال جنگ را نادیده بگیریم. اتفاقی که حالا افتاد این است که بعد از جنگ اخیر و پس از حضور شش ساله سردار نقدی، معاونت هماهنگکننده سپاه پاسداران، فرمانده جدیدی را به خود میبیند که از وزارت دفاع آمده است.
چرا این تغییر مهم است؟
برای درک اهمیت این تغییر، باید به اهمیت دو جایگاه کلیدی، یعنی سازمان تأمین و تحقیقات وزارت دفاع و معاونت هماهنگکننده سپاه رجوع کرد. سازمان تأمین و تحقیقات وزارت دفاع، زیرمجموعه وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، قلب تپنده صنایع دفاعی ایران است. وظایف آنهم شامل برنامهریزی، هماهنگی و توسعه توان دفاعی، از جمله پژوهشهای نوین (مانند سازمان پژوهشهای نوین دفاعی یا سپند)، مهندسی معکوس تسلیحات و خودکفایی در تولید تجهیزات نظامی میشود. در دوران تحریمها، این سازمان نقش حیاتی در حفظ زنجیره تأمین نیروهای مسلح ایفا کرده و به ایران اجازه داده بهرغم محدودیتها، در حوزههایی مانند پهپادها و موشکها پیشرفت کند. سردار قریشی، با سابقه مستقیم در این سازمان، تجربهای عملی در مدیریت بحرانهای لجستیکی دارد که میتواند در جهت تقویت سپاه به کار گرفته شود.
معاونت هماهنگکننده سپاه پاسداران که از اسفند ۱۳۸۶ جایگزین «ستاد مشترک سپاه پاسداران» شد، مرکز اصلی برنامهریزی و هماهنگی میان نیروها و واحدهای مختلف سپاه -از نیروی زمینی و دریایی گرفته تا اطلاعات و بسیج- است. این نهاد درعین حال مسئولیت ادغام عملیات اطلاعاتی، پشتیبانی لجستیکی و اجرای سیاستهای کلان را برعهده دارد. در ساختار فعلی سپاه پاسداران، این جایگاه میتواند پلی میان وزارت دفاع و عملیات میدانی سپاه ایجاد کند. انتصاب سردار قریشی، با تخصص لجستیکیاش احتمالاً بر تقویت این هماهنگی تمرکز خواهد داشت.
با توجه به همه اینها، این تغییر را باید بهمثابه تلاشی برای تزریق بیش از پیش تخصص دفاعی و تجربه عملیاتی و رزمی به هسته مرکزی سپاه پاسداران ارزیابی کرد. به دیگر سخن، این تحول میتواند پیشدرآمدی بر تغییرات گستردهتر در ساختار نظامی ایران در جهت تقویت بنیه دفاعی باشد، بویژه آنکه کشور تجربه 12 روز جنگ با رژیم صهیونیستی را پشت سر گذاشته است؛ جنگی که هیچ تضمینی برای تکرار نشدن در آینده نیست. از این رو، فرمانده سپاه پاسداران، سردار پاکپور، تقویت فرماندهی را در دستور کار قرار داده است، بویژه اینکه به گفته علیاکبر پورجمشیدیان، معاون فعلی امنیتی وزیر کشور که سالها معاون سردار پاکپور در نیروی زمینی سپاه بود، «سردار پاکپور شخصیتی بسیار حاکمیتی، عملیاتی و میدانی است.»

