محمد محسن فایضی 
کارشناس خاورمیانه

9 اکتبر بود که ترامپ امضای آتش‌بس توسط حماس و اسرائیل و آغاز شروع فرآیند مرحله اول توافق را اعلام کرد. قرار بود مرحله اول که شامل تبادل اسرا و اجساد و خروج اسرائیل به پشت خط زرد مشخص شده باشد، سه روز طول بکشد. اما اکنون و با گذشت حدود 20 روز از توئیت ترامپ، هنوز وضعیت در مرحله اول آتش‌بس باقی مانده است. آنچه موجب شده تاکنون آتش‌بس در مرحله اول باقی بماند و به مرحله دوم نرود، یک دلیل میدانی است و یک دلیل سیاسی. دلیل میدانی به اتمام نرسیدن تبادل اجساد است. 13 اکتبر همه اسرای زنده‌ای که براساس توافق قرار بود تبادل شوند، در کمتر از دو ساعت و با کمترین چالش از سوی طرفین با نقش آفرینی میانجی‌گرها آزاد شدند. در این تبادل 13 اسیر زنده اسرائیلی با حدود 1900 فلسطینی مبادله شدند. اما از 28 جسد اسیر اسرائیلی تاکنون تنها 17 جسد بازگردانده شده و 11 جسد دیگر هنوز باقی مانده است.  باوجود تهدیدات روزانه اسرائیل و توئیت‌های ترامپ، خلیل حیه رهبر حماس صراحتاً اعلام کرد که پیدا کردن باقی اجساد به تجهیزات، ورود نیروهای حرفه‌ای و رعایت مفاد آتش‌بس از سوی اسرائیل  نیاز دارد. این رهبر حماس در گفت‌و‌گو با الجزیره تأکید کرد که حماس به دنبال به شکست کشاندن آتش‌بس نیست؛ بلکه به دلیل تغییرات زمینی ناشی از بمباران و شهادت شاهدان محلی، یافتن بقیه اجساد دشوار شده اما تلاش‌ها ادامه دارد. این مسأله اسرائیل را تحت فشار قرار داده و در دو سه روز اخیر شاهد عقب‌نشینی اسرائیلی‌ها از برخی مناطق در خط زرد و بازکردن میدان برای جست‌و‌جوی اجساد توسط قسام و همچنین موافقت با ورود برخی تجهیزات و تیم‌های جست‌و‌جو از مصر شده است. این را هم باید ذکر کرد که اسرائیلی‌ها معتقدند حماس تعمداً در حال تأخیر در تحویل اجساد است. یدیعوت آحارونوت در خبری مدعی شده بود که برآوردهای اطلاعاتی اسرائیل این است که حماس تنها محل بقایای پنج اسیر اسرائیلی را نمی‌داند. در حقیقت حماس جدا از آنکه آیا تعمداً این کار را کرده باشد یا خیر، تاکنون موفق شده مرحله اول و سه روزه تبادل را به بیش از 20 روز بکشاند که به گزارش رسانه‌های مختلف اسرائیلی فرصتی برای حماس ساخته تا به بازیابی و کنترل دوباره غزه اقدام کند، پیش از آنکه مرحله دوم آغاز شود.
ادامه در صفحه 5