در تداوم سیاست همسایگی ایران و افغانستان، دیروز کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه به کابل سفر کرد تا با مقامات حکومت سرپرست افغانستان درباره  موضوعات کنسولی و حقوق اتباع دو کشور، همکاری‌های مرزی، منابع آبی و مسائل قضایی گفت‌وگو کند.
غریب آبادی در نخستین دیدارها در کابل با «شمس الدین شریعتی» رییس نظارت و تعقیب فرامین و احکام افغانستان دیدار و درباره همکاریهای حقوقی و قضایی دو کشور گفتگو و تبادل نظر کرد. در این نشست، در زمینه انتقال محکومین و استرداد مجرمین و همچنین رسیدگی به حقوق کنسولی اتباع زندانی ایرانی نیز گفتگو و تفاهماتی حاصل شد.
سفر غریب‌آبادی در امتداد اقدامات دیپلماتیک پیشین ایران در تقویت و توسعه روابط تهران کابل قلمداد می‌شود که موضوعات مهمی از جمله امنیت منطقه و توسعه اقتصادی در محور  آن قرار دارد. یک هفته قبل از این سفر سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان در تماس تلفنی با مولوی امیرخان متقی، وزیر خارجه حکومت سرپرست افغانستان، ضمن بررسی تحولات اخیر و وضعیت مرزها، درباره مدیریت تنش میان افغانستان و پاکستان، موضوع حقابه رودخانه هیرمند و ضرورت تقویت همکاری‌های فنی و امنیتی به توافق رسیدند. عراقچی زمستان سال گذشته هم با انجام اولین سفر وزیر خارجه ایران به افغانستان در دوره جدید حکومت طالبان، یخ روابط دو همسایه قدیمی را شکست. سفری که سه سال و نیم بعد از شکل‌گیری حکومت طالبان انجام شد و دیدارهای مهمی را با مقامات عالیرتبه افغانستان رقم زد. این نقطه آغاز دوره‌ای از تعامل سازنده و واقع‌گرایانه با همسایه شرقی بود. چهار سال گذشته، دوره‌ای پیچیده در روابط ایران و افغانستان بوده است. بازگشت طالبان به قدرت در تابستان ۱۴۰۰ نه تنها معادلات داخلی افغانستان را دگرگون کرد، بلکه یکی از مهم‌ترین تحولات ژئوپلیتیک در همسایگی ایران را رقم زد. این تحول که با خروج آمریکا از افغانستان و کاهش تهدیدات از شرق برای ایران مواجه بود، باعث شد تهران برخلاف دوره قبلی حکومت طالبان سیاست عمل‌گرایانه‌ای را اتخاذ کند. با وجود اختلاف نظرها بر سر برخی موضوعات اما تعامل با حکومت جدید افغانستان برای مدیریت مسائل مبتلابه دو کشور مثل امنیت مرزها، مقابله با قاچاق مواد مخدر، مهار تهدید گروه داعش خراسان، مدیریت جریان مهاجرت و حفظ حقوق اتباع دوکشور ضروری بود. به همین دلیل، ایران طی چهار سال اخیر برپایه سیاست تقویت همسایگی تلاش داشته با رویکردی واقع‌گرایانه، منافع ملی و امنیت کشور حفظ شود.
 
روابط ایران و افغانستان 
در پرتو ملاحظات ژئوپلیتیک جهانی
نکته مهم آنکه روابط ایران و افغانستان تنها محدود به مسائل دو کشور نیست، بلکه تحت تأثیر رقابت و همکاری قدرت‌های بزرگ منطقه‌ای و جهانی قرار دارد. از بازیگری پاکستان، قطر، عربستان و ترکیه در عرصه منطقه‌ای تا ملاحظات چین و روسیه حتی آمریکای خارج شده از افغانستان، همه بر محاسبات و معادلات امنیتی و اقتصادی  بین تهران و کابل تأثیر گذاشته است. در این بین  ایران تلاش می‌کند در چهارچوب روابط فرهنگی و انسانی  از انحصار دیگر قدرت‌ها در سیاست افغانستان جلوگیری کند.
واقعیت آن است که روابط ایران و افغانستان ریشه‌ای عمیق دارد و فراتر از مناسبات صرفاً دولتی، بر پیوندهای تاریخی، فرهنگی و اقتصادی استوار است. تهران می‌تواند با کمک به تقویت پارامترهای حکومت مدرن در افغانستان زمینه افزایش همکاری و کاهش تهدیدات را فراهم آورد. در این بین موضوع کریدورها و منافع دو کشور در این عرصه از جمله پیشران‌هایی است که تهران و کابل را به سوی تقویت روابط سوق داده است. ایران با موقعیت ژئوپلیتیکی و دسترسی به شبکه کریدورهای بین‌المللی، به ویژه بندر چابهار و مسیرهای زمینی و ریلی، نقش کلیدی در اتصال افغانستان به بازارهای جهانی ایفا می‌کند. بندر چابهار امکان دسترسی افغانستان به آب‌های آزاد را فراهم کرده و مسیرهای زمینی و ریلی مانند ایران–افغانستان–تاجیکستان، اهمیت ایران را در شبکه حمل‌ونقل منطقه‌ای نشان می‌دهد. همچنین  نقش مکمل افغانستان در کریدور یک راه یک کمربند چین ظرفیت قابل توجه دو کشور در موضوع کریدورها را دوچندان کرده و توسعه زیرساخت‌های کریدوری می‌تواند تجارت، ترانزیت کالا و همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور را به شکل پایدار و گسترده تقویت کند.
 
چشم‌انداز تجارت 5 میلیارد دلاری ایران و افغانستان
در کنار این موارد با توجه به راهبرد منطقه‌ای ایران در توسعه همکاری‌های اقتصادی با همسایگان، گسترش روابط اقتصادی و تسهیل تجارت و سرمایه‌گذاری مشترک دو کشور نیز به طور جد مرود توجه مقامات دوکشور است. هفته گذشته علیرضا بیگدلی سرپرست سفارت ایران در کابل در گفت‌وگو با «ایران»  از توافقات تازه در حوزه‌های صنعت، معدن، کشاورزی، حمل‌ونقل و ترانزیت کالا خبر داد که می‌تواند حجم مبادلات تجاری ایران و افغانستان را به بیش از ۳.۵ میلیارد دلار برساند. اقدامی که به عنوان گامی اساسی در نیل به هدف چشم‌انداز تجارت 5 میلیارد دلار بین دو کشور است.  
این تلاش‌ها نشان‌دهنده رویکرد واقع‌بینانه و فرصت‌محور تهران در بهره‌گیری از ظرفیت‌های افغانستان است.