پیش گفتار

در روز بیست‌وهشتم سپتامبر ۲۰۰۶، ویلیام کلیولند ـ همان «بیل» محبوبِ دوستان و شاگردانش ـ پس از سال‌ها جدال طاقت‌فرسا با بیماری سرطان چشم از جهان فروبست. مرگ او تنها چند هفته بعد از بازنشستگی رسمی‌اش از دانشگاه سایمون فریزر فرا رسید؛ جایی که نام بیل با شور تدریس و صداقت علمی گره خورده بود. کلاس‌هایش، به گفته دانشجویان، بیش از آنکه درس تاریخ باشند، سفرهایی بودند به لایه‌های پنهان گذشته.
کلیولند در مقام نویسنده، اثری برجای گذاشت که به سرعت به مرجع بدل شد: کتاب درسی‌اش که اولین‌بار در سال ۱۹۹۴ منتشر شد. پایان‌بندی آن چاپ، تحلیل نوآورانه‌ای بود از جنگ خلیج فارس ۱۹۹۱؛ جنگی که او آن را نقطه عطفی در تاریخ مدرن خاورمیانه می‌دید. اما کتاب با همان چاپ اول متوقف نشد. بیل در ویرایش‌های تازه (۲۰۰۰، ۲۰۰۴ و ۲۰۰۸) چشم‌انداز خود را گسترش داد و صفحاتش را با تحولات پرشتاب منطقه پر کرد: از فروغ و افول روند صلح اسلو تا حملات یازدهم سپتامبر، از اشغال عراق به دست آمریکا تا تلاش‌های پرهزینه واشنگتن برای تثبیت هژمونی خود. سال ۲۰۱۳، ویرایش پنجم کتاب با «بخش شش» تازه‌ای همراه شد که با نگاهی عمیق‌تر به پیامدهای پس از جنگ خلیج فارس می‌پرداخت. نسخه ششم با افزودن خط ‌زمانی دقیق و فهرست رهبران منطقه، ابزاری تازه در اختیار خوانندگان گذاشت تا مسیر پرپیچ‌وخم تاریخ را بهتر دنبال کنند و سرانجام، ویرایش هفتم، به استقبال خیزش‌های عربی سال ۲۰۱۱ رفت؛ رویدادهایی که کلیولند آنها را نه صرفاً اعتراض‌های خیابانی، بلکه نقطه‌ای سرنوشت‌ساز در تاریخ معاصر خاورمیانه می‌دانست. میراث ویلیام کلیولند تنها در صفحات کتاب یا کلاس‌های دانشگاه خلاصه نمی‌شود. او به ما یادآور شد که تاریخ، نه مجموعه‌ای از تاریخ‌ها و اسامی خشک، که روایتی زنده از مردمانی است که در میانه تغییرات جهانی، مسیر خود را جست‌وجو می‌کنند.
کتابی که در دست دارید، با هدفی ساده اما بلندپروازانه نوشته شده است: ترسیم تصویری روشن و منسجم از تاریخ پرماجرای خاورمیانه برای خوانندگانی که شاید پیش‌تر پایشان به دنیای تخصصی این مباحث باز نشده باشد.
 
صفحات
آرشیو تاریخی
شماره هشت هزار و هشتصد و چهل و شش
 - شماره هشت هزار و هشتصد و چهل و شش - ۰۷ مهر ۱۴۰۴