وحید کیانی
گروه بین الملل

 
بریتانیا، استرالیا و کانادا اعلام کرده‌اند که رسماً دولت فلسطین را به رسمیت می شناسند و انتظار می‌رود کشورهای دیگر نیز از این اقدام پیروی کنند. این تصمیم نشان‌دهنده تغییری مهم در سیاست خارجی دیرینه دولت‌های غربی بوده و منعکس‌کننده نارضایتی فزاینده جهانی از اسرائیل پس از نزدیک به دو سال کشتار در غزه است. اقدام دولت بریتانیا، خصوصاً با توجه به اینکه لندن متحد دیرینه تل‌آویو بوده و نقش مهمی در تأسیس این رژیم داشته یک پیروزی نمادین برای فلسطینی ها به شمار می‌رود.
 
شکست دیپلماتیک اسرائیل
اعلامیه سه‌گانه روز یکشنبه این سه کشور همچنین آغازگر هفته‌ای است که لحظه‌ای سرنوشت‌ساز در روابط بین‌المللی بین اسرائیل و قدرت‌های بزرگ جهانی به همراه خواهد داشت. انتظار می‌رود فرانسه، بلژیک و چند کشور غربی دیگر نیز از این اقدام پیروی کنند. تقریباً ۱۵۰ کشور تاکنون فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند.
بسیاری از صهیونیست‌ها نگران هستند که اسرائیل در حال تبدیل شدن به یک رژیم منزوی است. یووال شانی، استاد حقوق در دانشگاه عبری قدس و پژوهشگر ارشد مؤسسه دموکراسی اسرائیل اعتراف کرد: «این شکست دیپلماتیک و سیاسی برای اسرائیل است.» شانی افزود که انزوای فزاینده اسرائیل در بلندمدت زندگی را برای صهیونیست‌ها دشوارتر خواهد کرد.
این اعلامیه‌ها نشان‌دهنده شکاف در استراتژی متحد میان کشورهای غربی بوده است. این استراتژی به رسمیت شناختن فلسطین را به توقف مقاومت و مبارزه مسلحانه در برابر اسرائیل مشروط می‌کرد. اما آنچه به عنوان هویج برای فلسطینیان استفاده می‌شد، اکنون می‌تواند چماقی علیه رژیم صهیونیستی باشد.
این تغییر رویکرد، ایالات متحده را در کنار تعداد محدودی از کشورها، از جمله آلمان و اتریش قرار می‌دهد که کشور فلسطین را به رسمیت نمی‌شناسند. در ماه جولای و زمانی که استرالیا برای اولین‌بار ایده به رسمیت شناختن فلسطین را مطرح کرد، ترامپ با انتقاد از این کشور گفت که این مسأله می‌تواند بر مذاکرات تجاری بین دو طرف تأثیر بگذارد.
تشکیلات خودگردان فلسطینی که فعلاً نهاد حاکم فلسطینیان به شمار می‌رود، کنترل حاکمیتی بر مرزهای به رسمیت شناخته‌شده بین‌المللی نداشته و فاقد ارتش است. اما در حالی که به رسمیت شناختن فلسطین تأثیرات عملی محدودی دارد، مشروعیت بیشتری به دعاوی فلسطینیان اعطا می‌کند. برای مثال، این امکان را به آنها می‌دهد تا سفارتخانه‌ای کامل در بریتانیا، کانادا و استرالیا افتتاح کنند. همچنین می‌تواند نهایتاً به دولت فلسطین اجازه دهد تا اسرائیل را به دلیل اشغال سرزمین‌هایش به دادگاه بین‌المللی بکشاند.
  
موضع معنادار یا تئاتر سیاسی؟
برخلاف آنچه موافقان اقدام غربی‌ها می‌گویند، برخی تحلیلگران و کنشگران آن را ناکافی یا حتی به منظور فریب افکار عمومی می‌دانند. کریس دویل، مدیر شورای تفاهم عربی-بریتانیایی در یادداشتی به علل ناکافی‌بودن اقدام بریتانیا و کشورهای غربی در قبال فلسطین پرداخته است. او با اشاره به رأی‌گیری غیرالزام‌آور سال ۲۰۱۴ مجلس عوام انگلیس برای به رسمیت شناختن فلسطین متذکر شد که در آن زمان، جشن و پایکوبی سراسر جهان را دربر گرفت و حامیان فلسطین دوباره امیدوار شدند. او می‌پرسد پس چرا اکنون علی‌رغم ابراز خشم و نارضایتی مقامات صهیونیست، این اقدام به اندازه آن زمان، تأثیر روانی بزرگی نداشته است؟
زیرا لندن در زمانی به جمع تقریباً ۱۵۰ کشور پیوسته که بمباران، قحطی و سرقت سرزمین اجدادی فلسطینیان توسط اسرائیل در جریان است و به تعبیر دویل، «در حالی که اسرائیل مراسم تشییع‌جنازه (فلسطین) را برگزار می‌کند، بریتانیا تازه گواهی تولد آن را می‌پذیرد.»
سایر ناظران نیز با اشاره به نقش بریتانیا در جنایات اسرائیل، اقدام واقعی در موضوع فلسطین را در گرو پاسخگویی و توقف حمایت لندن از رژیم صهیونیستی می‌دانند. روهان تالبوت، مدیر بخش حمایت و کمپین‌های سازمان کمک پزشکی برای فلسطینیان نیز اظهار کرد: «در حالی که بریتانیا «بالاخره» فلسطین را به رسمیت شناخته، دولت باید برخی حقایق سخت را نیز بپذیرد؛ اینکه اسرائیل در غزه مرتکب نسل‌کشی می‌شود و با ادامه اجازه انتقال تسلیحات به اسرائیل و ناکامی در انجام اقدامات معنادار برای پاسخگوکردن عاملان، بریتانیا همچنان در جنایاتی که موجودیت و هویت ملی فلسطینیان را تهدید می‌کند، شریک است.»
برخی حامیان فلسطین همچنین هشدار داده‌اند که اقدام اخیر لندن نمایشی سیاسی برای فرار از مسئولیت برای انجام اقدامات معنادار به شمار می‌رود و عملاً بی‌معناست. اسماعیل پاتل، کارشناس مسائل جهان اسلام معتقد است که تصمیم لندن به دولت استارمر اجازه می‌دهد تا در عین تظاهر به جسور بودن، از اقدامات واقعی و قبول مسئولیت در قبال جنایات اسرائیل طفره برود. او هشدار داد: «بحث کنونی درباره به رسمیت شناختن دولت فلسطینی، یک حواس‌پرتی خطرناک است.» پاتل خاطرنشان کرد: «اعلام به رسمیت شناختن فلسطین بدون خواسته‌های قابل اندازه‌گیری و قابل اجرا، سیاست را به تئاتر تبدیل می‌کند.»
کریستیان بندیکت، مدیر پاسخ به بحران سازمان عفو بین‌الملل نیز اظهار داشت: «بی‌شک به رسمیت شناختن فلسطین مهم بوده، اما اگر بریتانیا همزمان برای پایان‌دادن به نسل‌کشی اسرائیل، اشغال غیرقانونی و نظام آپارتاید علیه مردم فلسطین اقدامی نکند، این اقدام یک ژست توخالی خواهد بود.»
دویل یادآور می‌شود: «بریتانیا سابقه‌ای مداوم از اشتباهات و ناکامی‌ها در قبال فلسطین و برخورد با مردم فلسطین دارد و بارها در سمت اشتباه تاریخ ایستاده است. در تئوری، به رسمیت شناختن فلسطین توسط کشوری که بیانیه بالفور را صادر کرد، برای یک‌چهارم قرن قدرت مسلط بود و فلسطین را درهم‌شکسته رها کرد، باید اهمیت می‌داشت.» اما او این اقدام را تنها در صورتی قابل‌اعتنا می‌داند که سرآغاز فرآیندی اصلاحی برای التیام زخم‌های تاریخی بر فلسطین باشد.
دویل نتیجه می‌گیرد که اگر قرار است به رسمیت شناختن فلسطین تأثیر مثبتی بگذارد، لندن باید به اسرائیل تنها به چشم رژیمی یاغی بنگرد.

برش

صهیونیست‌ها دستپاچه شدند
پس از تصمیم بریتانیا، کانادا و استرالیا، چندین وزیر رژیم صهیونیستی متعهد شدند که کرانه باختری را کاملاً ضمیمه اسرائیل کنند. ایتامار بن‌گویر، وزیر امنیت داخلی خواستار الحاق فوری کرانه باختری شد و از اسرائیل خواست که تشکیلات خودگردان فلسطینی را «کاملاً درهم بکوبد.» او گفت که به رسمیت شناختن کشور فلسطین نیازمند پاسخی قاطع از سوی اسرائیل است. بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی اسرائیل نیز با تکرار این درخواست گفت: «روزهای تعیین آینده ما توسط بریتانیا و دیگر کشورها به پایان رسیده است.» او تأکید کرد که الحاق کرانه باختری که صهیونیست‌ها آن را یهودا و سامره می‌نامند، باید انجام بگیرد. با این حال، شبکه ۱۲ اسرائیل گزارش داد که اختلافات داخلی در کابینه اسرائیل پس از کنار گذاشته شدن وزرای کلیدی از بحث‌های حساس درباره نحوه واکنش به اقدامات اخیر کشورهای غربی برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین عمیق‌تر شده است. منابع آگاه به این شبکه گفتند که صبح همان روز، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل یک نشست اضطراری بدون برنامه‌ریزی قبلی برگزار کرد تا درباره پاسخ‌های احتمالی بحث کند. نکته قابل توجه این بوده که بن‌گویر اسموتریچ به این نشست دعوت نشدند.
منابع نزدیک به بن‌گویر مدعی شدند که نتانیاهو در تلاش بوده تا خواسته‌های مربوط به اعلام رسمی اشغال کامل کرانه باختری را تعدیل کند. طبق ادعای شبکه ۱۲ اسرائیل، نتانیاهو در این نشست بر اهمیت هماهنگی کامل با دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در تدوین پاسخ به به رسمیت شناختن دولت فلسطین تأکید کرده است.