محبوبه ستارزاده
گروه علم و فناوری

با وجودی که «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهوری آمریکا با اعمال تعرفه‌های سنگین، عملاً قوانین تجارت جهانی را با اختلالات عمده‌ای مواجه کرده است؛ اما ظاهراً استفاده درست و بموقع از هوش مصنوعی (AI)، می‌تواند اقتصاد جهان را نجات دهد. تازه‌ترین گزارش سازمان تجارت جهانی نشان می‌دهد هوش مصنوعی با کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری، ارزش تجارت جهانی را تا سال ۲۰۴۰ تقریباً ۴۰ درصد افزایش دهد.

هوش مصنوعی نقطه روشن اقتصاد جهان
سازمان تجارت جهانی در تازه‌ترین گزارش سالانه خود، هوش مصنوعی را به عنوان یکی از معدود نقاط روشن در سیستم تجارت جهانی با وجود سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ دانست و نشان داد که فناوری‌های ترجمه مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند ارتباطات را بویژه برای تولیدکنندگان و خرده‌فروشان کوچک به منظور گسترش به بازارهای جهانی، سریع‌تر و مقرون‌ به‌ صرفه‌تر کنند.
در این گزارش آمده است، افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تجارت ناشی از هوش مصنوعی، می‌تواند باعث افزایش قابل توجه تجارت و تولید جهانی شود. در این گزارش طی سناریوهای مختلف، پیش‌بینی می‌شود تجارت جهانی تا سال ۲۰۴۰ از ۳۴ درصد به ۳۷ تا 40 درصد و علاوه بر آن، تولید ناخالص داخلی جهانی نیز ۱۲ تا ۱۳ درصد افزایش ‌یابد.
چنین پیشرفت‌هایی می‌تواند به افزایش رشد صادرات در کشورهای کم‌درآمد تا 11 درصد هم کمک کند، مشروط بر اینکه این کشورها زیرساخت‌های دیجیتال خود را بهبود بخشند. البته این گزارش هشدار داده بدون سرمایه‌گذاری هدفمند و سیاست‌های فراگیر هوش مصنوعی می‌تواند شکاف‌های موجود را عمیق‌تر کند.

ضرورت کاهش شکاف دیجیتال
«انگوزی اوکونجو-ایولا»، مدیرکل سازمان تجارت جهانی، هنگام ارائه این گزارش گفت:«هوش مصنوعی با کاهش هزینه‌های تجاری و تغییر شکل تولید کالاها و خدمات، می‌تواند نویدبخش تقویت تجارت باشد. به همین منظور در سازمان تجارت جهانی شبیه‌سازی‌هایی انجام شده و نتیجه نشان می‌دهد که هوش مصنوعی می‌تواند صادرات کالاها و خدمات را تقریباً 40 درصد بیشتر از روندهای فعلی افزایش دهد.»
وی البته یادآور شد:«هوش مصنوعی در کنار ارمغان مناسبی که برای اقتصاد جهان دارد، می‌تواند برای برخی کشورها که در زمینه توسعه این فناوری نوظهور تلاش زیادی نداشته‌اند، دردسرساز شود.» مدیرکل سازمان تجارت جهانی با طرح یک پرسش به این موضوع پرداخت و گفت:«یک سؤال مهم این است که آیا هوش مصنوعی فرصت‌ها را برای همه افزایش می‌دهد یا اینکه نابرابری‌ها و محرومیت‌های موجود را عمیق‌تر می‌کند؟»
اوکونجو-ایولا افزود:«طبق محاسبه اقتصاددانان این سازمان، اگر اقتصادهای کم‌درآمد نتوانند شکاف دیجیتال فعلی را از بین ببرند، تا سال 2040 تنها هشت درصد افزایش درآمد را شاهد خواهند بود که این رقم بسیار کمتر از افزایش حدود 14 درصدی افزایش درآمد در اقتصادهایی با درآمد بالاتر خواهد بود. همین موضوع نشان می‌دهد فقدان سیاست‌های مناسب در عصر هوش مصنوعی، باعث می‌شود کشورهای کم‌درآمد، فرصت‌های بیشتری را از دست بدهند و عملاً فقیرتر بمانند چراکه فاصله درآمد آنها از کشورهای پیشرفته همچنان زیاد باقی خواهد ماند.»
به گفته وی، طبق یکی از سناریوهای شبیه‌سازی شده در این سازمان، اگر اقتصادهای کم‌درآمد و متوسط، ​​شکاف زیرساخت دیجیتال خود را با اقتصادهای پردرآمد به نصف کاهش دهند و هوش مصنوعی را به‌ طور گسترده‌تری بپذیرند، درآمد آنها می‌تواند به ترتیب ۱۵ و ۱۴ درصد افزایش یابد و در نهایت با دستاوردهای کشورهایی با درآمد بالاتر برابری کنند. اوکونجو-ایولا در ادامه گفت:«با ترکیب مناسبی از تجارت، سرمایه‌گذاری و سیاست‌های مکمل، هوش مصنوعی می‌تواند فرصت‌های رشد جدیدی را در همه اقتصادها ایجاد کند.»

کاهش نابرابری با آموزش هدفمند
مدیرکل سازمان تجارت جهانی از دیگر چالش‌ها به محدودیت‌های کمی اعمال شده بر کالاهای مرتبط با هوش مصنوعی اشاره کرد و افزود:«تعداد محدودیت‌های کمی اعمال شده بر کالاهای مرتبط با هوش مصنوعی با گذشت زمان بشدت افزایش یافته و این رقم از ۱۳۰ مورد در سال ۲۰۱۲ به حدود ۵۰۰ مورد در سال ۲۰۲۴ رسیده است و عمدتاً هم توسط اقتصادهای با درآمد بالا و متوسط ​​رو به بالا هدایت می‌شود.» وی با تأکید بر لزوم اعمال سیاست‌های تجاری باز و قابل پیش‌بینی یادآور شد: «علاوه بر این، تعرفه‌های تعیین ‌شده برای کالاهای مرتبط با هوش مصنوعی در برخی از کشورهای کم‌درآمد همچنان بسیار بالاست و این تعرفه‌ها در بعضی از اقتصادهای کم‌درآمد به ۴۵ درصد می‌رسد. از این رو، سیاست‌های آموزشی، تربیتی و بازار کار برای جلوگیری از گسترش نابرابری در اقتصادها توسط هوش مصنوعی بسیار مهم خواهد بود.»