علی رغبتی
کارشناس ورزش

 
ورزش ایران، به دلیل فقدان سیاست‌های کلان مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام و اتکای سازوکارهای اجرایی به قوانین و مقررات عمومی کشور، مانند برنامه‌های توسعه پنج‌ساله، قوانین بودجه سنواتی، قوانین خاص (و گاه رد شده) مانند اساسنامه وزارت ورزش و جوانان، اساسنامه فدراسیون‌های ورزشی، اساسنامه کمیته ملی المپیک و پارالمپیک و مقررات ناشی از اختیارات مندرج در این قوانین و همچنین برخی قوانین عام دیگر، عملاً در تعیین برنامه‌ها و سیاست‌های جاری تا حد زیادی وابسته به تصمیمات مدیران عالی و بخشی است. تغییرات مکرر مربیان و دوره‌های کوتاه مدت مدیریتی، تأثیرات زیادی بر جای می‌گذارد که تحلیل و ارزیابی را پیچیده و گاه عجولانه می‌سازد.
با توجه به مطالب فوق، ارزیابی ورزش ایران در یک سال گذشته در چند حوزه صورت گرفته است:

الف - حوزه بین‌الملل
تأثیر رویدادهای سیاسی بر تصمیمات و مشارکت ورزشی، یک مانع جدی در مسیر توسعه است. محدودیت‌هایی مانند اخذ ویزا، تبادلات مالی، استخدام مربیان خارجی، میزبانی رویدادهای بین‌المللی و خرید تجهیزات استاندارد، نمونه‌هایی از این محدودیت‌های خارج از کنترل و اختیار سازمان‌های ورزشی هستند که در سال گذشته نسبت به همیشه بیشتر شده بود. با این حال، ورزش ایران در این حوزه نمره قبولی را دریافت می‌کند، زیرا توانست تأثیر این عوامل را به حداقل رسانده و حضور خود را در عرصه‌های بین‌المللی حفظ کند. تعداد تیم‌هایی که موفق به اخذ ویزا نشدند، به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسد. فدراسیون‌هایی مانند هندبال، بسکتبال، والیبال، وزنه‌برداری، بوکس، شنا، واترپلو و دو و میدانی، موفق به جذب و نگهداری مربیان خارجی شدند. همچنین، تعداد لژیونرهای فعال در فوتبال، والیبال، هندبال، رشته‌های رزمی، کاراته، تکواندو، تنیس روی میز و... افزایش یافت. همچنین برخی وسایل و تجهیزاتی که قابلیت تولید داخلی نداشتند، وارد کشور شدند (هرچند هنوز کافی نیست) و بدهی‌ها کاهش یافت. تمامی این اقدامات با حمایت و راهنمایی سازمان‌های بالادستی مانند وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک صورت گرفته است.

ب - توسعه عمومی رشته‌ها
علاقه به ورزش در ذات هر انسانی نهفته است، اما محیط می‌تواند این خصلت‌ها را تغییر دهد. زندگی شهرنشینی و آپارتمان‌نشینی از همان ابتدا کودکان ما را با کمبود حرکت و فقر حرکتی روبه‌رو کرده است. به همین دلیل، مهارت‌های بنیادی حرکتی مانند دویدن، پریدن، پرتاب کردن و گرفتن در کودکی به اندازه کافی تمرین نمی‌شوند. توسعه ابزارهای دیجیتالی نیز به این روند دامن زده است. در نتیجه، یافتن استعدادها و جذب افراد به ورزش پیچیده‌تر شده است. این موارد بر توسعه عمومی از پایه و رده‌های سنی پایین تأثیر می‌گذارد. با این حال، رابطه نزدیک بین وزارت ورزش و جوانان و آموزش و پرورش، برگزاری المپیادهای استعدادهای برتر، حضور تیم‌های پایه در رویدادهای مختلف و تشکیل کاروان‌های پرتعداد و بزرگ برای اعزام به بازی‌های آسیایی و پاراآسیایی پیش رو، نشانه‌های خوبی برای توسعه عمومی و استعدادپروری در کشور است. هرچند این اقدامات هنوز کافی نیست.

ج - دستاوردهای خاص
تدوین سند آمایش سرزمینی و ورزش کشور، به همراه سند «برش استانی» و ۳۶ سند «برش شهرستانی»، می‌تواند پایه‌گذار رنسانس در ورزش ایران باشد. حمایت دستگاه‌های دیگر، بویژه سازمان برنامه و بودجه کشور، در اجرای این سند ضروری است. با اینکه به‌روزرسانی بانک اطلاعاتی ایجاد شده، اما تعامل وزارت ورزش و جوانان با سایر وزارتخانه‌های ذینفع در ورزش (به عنوان اعضای شورای عالی ترویج و ترکیب شده) و فعال کردن دبیرخانه شورا و الزام به تبعیت از سند و برنامه‌های اجرایی آن، امری لازم است.

د - حمایت از کاروان‌های ورزشی
حمایت وزارت ورزش و جوانان از کاروان‌های فدراسیون‌های صنفی مانند المپیاد دانش‌آموزی در صربستان، جشنواره ورزش‌های کارگری در یونان و بازی‌های دانشجویان در آلمان (هرچند به دلیل دفاع ۱۲ روزه انجام نشد)، اما فصل تازه‌ای برای وحدت در ورزش تلقی می‌شود.