علی عوض خواه
گروه سیاسی

 رزمایش «اقتدار پایدار ۱۴۰۴» نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران که در روزهای ۳۰ و ۳۱ مرداد ۱۴۰۴ در گستره آب‌های شمال اقیانوس هند و دریای عمان برگزار شد، اولین مانور نظامی ایران پس از جنگ تحمیلی و تجاوز رژیم صهیونیستی علیه ایران بود. این رزمایش با حضور یگان‌های متنوع از جمله شناورهای سطحی مانند ناو موشک‌انداز «گناوه» و ناوشکن «سبلان»، شناورهای زیرسطحی، یگان‌های پروازی مجهز به پهپادهای انهدامی و شناسایی، سایت‌های موشکی ساحل ‌به ‌دریا و دریاپایه مانند سامانه «ولایت ۲» و یگان‌های جنگ الکترونیک اجرا شد. تسلیحات پیشرفته بومی به ‌کار گرفته ‌شده شامل موشک‌های کروز ضدکشتی «نصیر» (رادارگریز با برد کوتاه و دقت بالا)، «قدیر» (رادارگریز با برد بیش از ۳۰۰ کیلومتر)، و موشک ضدکشتی «قادر» (میان‌برد با برد حدود ۲۰۰ کیلومتر، شلیک‌شده از سامانه ساحلی) بود. پهپاد انهدامی «باور ۵» نیز با پرتاب از عرشه شناورها هدفی در فاصله ۴۰۰ کیلومتری را منهدم کرد، امری که نشان ‌دهنده پیشرفت ایران در فناوری پهپادی بود.
عملیات‌های رزمایش نیز شامل شلیک هماهنگ موشک‌ها و پهپادها برای انهدام همزمان اهداف دریایی، تمرینات جنگ الکترونیک برای شبیه‌سازی نبردهای مدرن و اجرای مأموریت‌های ترکیبی بود. این اقدامات با هماهنگی و دقت بالا، توانایی ایران در مدیریت عملیات‌های پیچیده دریایی-هوایی را نشان داد. به عنوان مثال، شلیک همزمان سه نوع موشک با بردها و مشخصات متفاوت از سکوهای مختلف، سطح بالایی از ادغام سامانه‌های فرماندهی را به نمایش گذاشت که در سناریوهای واقعی می‌تواند سامانه‌های دفاعی دشمن را تحت فشار قرار دهد.

اهمیت استراتژیک مکان رزمایش
انتخاب شمال اقیانوس هند و دریای عمان برای این رزمایش تصمیمی استراتژیک بود. این منطقه که در نزدیکی تنگه هرمز و مسیرهای تجاری کلیدی جهان قرار دارد، از نظر ژئوپلیتیکی اهمیتی بین‌المللی دارد. برگزاری رزمایش در آب‌های دوردست بین‌المللی، پیامی به قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، بویژه ایالات متحده بود که ایران حضور نظامی خود در پهنه‌های آبی راهبردی را تثبیت کرده است و امنیت این منطقه تنها با حضور نظامی ایران تأمین خواهد شد. شمال اقیانوس هند به دلیل نقشی که در تجارت جهانی ایفا می‌کند و البته به دلیل حضور ناوگروه‌های خارجی، محلی ایده‌آل برای نمایش قدرت دریایی ایران بود. به گفته دریادار عباس حسنی، سخنگوی رزمایش، عملیات در این منطقه نشان ‌دهنده توانایی ایران در اجرای مأموریت‌های دوربرد با دقت بالا بود.

زمان مهم‌تر از مکان
فراتر از محل برگزاری رزمایش، زمان‌بندی رزمایش، آن هم تنها دو ماه پس از جنگ رژیم صهیونیستی علیه ایران، معنادار بود. آن هم در شرایطی که جریان رسانه‌ای وابسته به اسرائیل تمام این مدت را صرف القای این ادعا به جامعه ایران کردند که قوای نیروهای مسلح ایران تحلیل رفته است. در چنین شرایطی رزمایش نیروی دریایی ارتش، احتمالاً با دو هدف اصلی طراحی شد. در سطح داخلی، هدف این بود که به مردم ایران که ممکن بود تحت تأثیر تبلیغات رسانه‌ای نگران وضعیت دفاعی کشور باشند، اطمینان داده شود که نیروهای مسلح همچنان در آمادگی کامل هستند. نمایش تسلیحات پیشرفته مانند موشک‌های رادارگریز و پهپاد باور ۵ و اجرای عملیات‌های پیچیده نشان داد توان نظامی ایران نه ‌تنها حفظ شده، بلکه با تکیه بر فناوری بومی تقویت هم شده است. این نمایش قدرت، در شرایط پساجنگ که شایعات درباره تضعیف توان دفاعی ممکن بود در جامعه مؤثر باشد، نقش مهمی در کاهش نگرانی‌های عمومی ایفا می‌کند. اما در سطح خارجی، رزمایش پیامی مستقیم به رژیم اسرائیل بود. نمایش توان موشکی و پهپادی، بویژه موشک‌های رادارگریز و پهپادهای دوربرد، هشداری به رژیم تل‌آویو بود که اگر در آینده خطری ایران را تهدید کند، تهران قادر به پاسخگویی قاطع به هرگونه تهدید خواهد بود.

پیامی که در آن سوی مرزها دریافت شد
رزمایش «اقتدار پایدار ۱۴۰۴» بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های خارجی و بویژه اسرائیلی داشت. «رویترز» گزارش داد این رزمایش، به‌عنوان اولین مانور پس از جنگ، اقدام ایران برای بازسازی تصویر قدرت نظامی خود بود و به شلیک موشک‌های کروز و پهپادها در آب‌های آزاد اشاره کرد، با تأکید بر اینکه این نمایش قدرت در زمانی حساس انجام شده است. «نیوزویک» آمریکا بر عملیات‌های موشکی و پهپادی تمرکز کرد و رزمایش را نشانه‌ای از آمادگی ایران برای رویارویی‌های احتمالی در شرایط آتش‌بس شکننده دانست. نیوزویک به این موضوع هم اشاره کرد که ایران با پخش تصاویر آزمایش‌های موشکی، عزم خود را برای جلوگیری از حملات آینده نشان داده و در عین حال سلاح‌های خود را به مخاطبان داخلی و بین‌المللی نشان می‌دهد.
«واشنگتن پست» نیز به زمان‌بندی رزمایش پرداخت و مثل رویترز، آن را برای بازسازی اقتدار نظامی ایران پس از خسارات جنگ توصیف کرد، با اشاره به اینکه ایران به دنبال نمایش توان خود در برابر اسرائیل و آمریکاست. «آسوشیتدپرس» به تمایز بین حوزه عملیاتی نیروی دریایی ارتش در اقیانوس هند و نیروی دریایی سپاه در خلیج فارس اشاره کرد و آن را نشانه‌ای از گستردگی توان دریایی ایران دانست. «ایندیپندنت» نیز رزمایش را با سابقه ایران در رصد کشتی‌های آمریکایی مرتبط و آن را پیامی برای آمادگی در برابر تهدیدات اسرائیل و آمریکا تحلیل کرد. رسانه‌های اسرائیلی اما واکنش‌های نگران ‌کننده‌تری داشتند و عمدتاً بر تهدید بالقوه رزمایش برای امنیت اسرائیل متمرکز بودند، بویژه توان موشکی و پهپادی ایران. مثلاً «کانال ۱۴» رژیم صهیونیستی رزمایش را «ترسناک» خواند و «جروزالم پست» به توان موشکی و پهپادی ایران پرداخت و رزمایش را نشانه‌ای از آمادگی ایران برای مقابله با تهدیدات پس از جنگ تحلیل کرد، با تمرکز بر تهدید این تسلیحات برای سامانه‌های دفاعی اسرائیل. «هاآرتص» نیز با نگاهی ژئوپلیتیکی، رزمایش را تلاشی برای تقویت جایگاه نظامی و دیپلماتیک ایران دانست و به هماهنگی یگان‌ها اشاره کرد. «یسرائیل هیوم» و «یدیعوت آحارونوت» بر شلیک موشک‌های نصیر و قدیر و پهپاد باور ۵ تمرکز کردند و آنها را چالشی برای امنیت اسرائیل توصیف کردند.
رزمایش‌ها، فراتر از آزمایش تسلیحات، ابزارهایی چندمنظوره برای دستیابی به اهداف سیاسی، روانی و ژئوپلیتیکی هستند. در هر رزمایشی، عملکرد تسلیحات و هماهنگی یگان‌ها ارزیابی می‌شود، اما مهم‌تر، پیام‌هایی است که به مخاطبان داخلی و خارجی ارسال می‌شود. با قبول این گزاره و با توجه به واکنش رسانه‌های عبری زبان به مانور دو روزه نیروی دریایی ارتش، می‌توان نتیجه گرفت که مخاطب اصلی، پیام رزمایش را دریافت کرده است. رزمایشی که احتمالاً در آینده و از سوی یگان‌های مختلف نیروهای مسلح کشورمان تکرار خواهد شد.