شیما جهانبخش
گروه ایران زمین 

سنندج، پرجمعیت‌ترین شهرستان کردستان، امروز با بحرانی جدی در حوزه آب و فاضلاب روبه‌روست؛ بیش از 100روستای این شهرستان تنها چند ساعت در شبانه‌روز به آب دسترسی دارند و برخی دیگر اساساً به شبکه آبرسانی متصل نیستند. نبود تصفیه‌خانه‌های مناسب برای مدیریت فاضلاب روستاها و ورود پساب‌ها و زباله‌ها به منابع آبی نیز بر شدت مشکلات افزوده و تهدیدی جدی برای سلامت اهالی این شهرستان به وجود آورده است.
بر اساس گفته‌های فرماندار سنندج زیرساخت‌های فرسوده، کاهش بارندگی، برداشت‌های غیرمجاز و تخصیص ناکافی اعتبارات، شرایط را به نقطه‌ای رسانده که پیامدهای اجتماعی آن از خالی شدن روستاها و افزایش مهاجرت گرفته تا فشار مضاعف بر شهر سنندج که به‌تنهایی یک‌سوم جمعیت استان را در خود جای داده آشکار شده است. البته باتوجه به تأکید دولت مبنی بر رفع مشکلات مناطق روستایی طرح انتقال آب از سد آزاد کلید خوره و حالا مسئولان و مردم این شهرستان امیدوارند با اجرای این طرح و تکمیل آن تا دو سال آینده، تنش آبی سنندج کاهش پیدا کند.

100 روستای سنندج درگیر تنش آبی
«سیدغریب سجادی»، فرماندار سنندج در گفت‌و‌گو با «ایران» تنش آبی در این شهرستان را جدی اعلام و اظهار کرد:«سنندج به طور خاص با مشکل تأمین آب شرب پایدار روبه‌رو است. در حال حاضر بیش از 100 روستای این شهرستان در تأمین آب با مشکل مواجه هستند. کاهش بارندگی و تغییرات اقلیمی در 2 سال اخیر موجب کاهش حجم ذخایر آبی استان شده است. البته به نسبت دیگر استان‌ها بارش‌های بهتری داشته‌ایم اگرچه وضعیت استان بحرانی نیست، اما با تنش‌های جدی آبی در شهرهایی مانند بانه و قروه روبه‌رو هستیم.»
سجادی نداشتن تصفیه خانه برای مدیریت فاضلاب روستاها را یکی از اصلی‌ترین مشکلات این شهرستان عنوان کرد و گفت:«نبود تصفیه خانه‌های مناسب برای مدیریت فاضلاب‌ روستاهای حاشیه سد معضلاتی را ایجاد کرده اما با وجود این تلاش شده با آموزش روستاییان برای حفظ بهداشت منابع آبی این موضوع را تا حد زیادی کنترل کنیم.»

 40 طرح آبرسانی در سنندج به‌بهره‌برداری می‌رسد
وی یکی دیگر از دلایل تنش آبی در شهرستان را استفاده غیرمجاز از آب شرب برای آبیاری فضای سبز شهری دانست و اظهار کرد:«در حال حاضر منابع آبی کاهش جدی داشته‌اند از این رو استفاده از آب شرب برای آبیاری فضای سبز آن هم در زمانی که حدود 100 روستای سنندج با کمبود جدی آب آشامیدنی مواجه بوده و تأمین آب آنها خارج از شبکه صورت می‌گیرد، غیرقابل قبول است. البته حفظ فضای سبز شهری مهم است اما باید از مابع غیر آشامیدنی برای آن استفاده کرد.»
فرماندار سنندج از تخصیص 130 میلیارد تومان اعتبار برای آبرسانی به روستاهای این شهرستان خبر داد و گفت: «با وجود آنکه بارش‌های سال آبی جاری در کردستان نسبت به برخی استان‌ها شرایط بهتری داشته اما نسبت به میانگین استان در سال گذشته با کاهش بارش مواجه بوده‌ایم. در راستای رفع محرومیت‌ها و توسعه زیرساخت‌ها در مناطق روستایی با تخصیص این اعتبار، در هفته دولت امسال 40 طرح آبرسانی در سنندج به‌بهره‌برداری می‌رسد.»
وی از اجرای پروژه انتقال آب از سد آزادی با اعتبار 2 هزار و 500میلیارد تومان خبر داد و گفت: «باید بدانیم که همه مشکل آب مربوط به کمبود بارش‌ها نیست و پرتی آب و انشعابات غیرمجاز هم به این موضوع دامن زده است. اما امیدواریم با اجرای این طرح و تکمیل آن تا دو سال آینده، تنش آبی سنندج کاهش پیدا کند.»

منابع مالی 
جوابگوی نوسازی آنها نیست
فرماندار سنندج فراهم نبودن زیرساخت‌ها مانند لوله کشی، شبکه مخازن، شبکه فاضلاب و... را نیز از دلایل تشدید تنش‌های آبی دانست و گفت: «زیرساخت‌های ما فرسوده شده و متأسفانه سال‌هاست منابع مالی جوابگوی نوسازی آنها نیست. در واقع انباشته شدن این خرابی‌ها روی هم در طول سال‌ها سبب ایجاد شرایط فعلی شده است.»
 وی با تأکید بر اینکه امسال بارندگی در سنندج حدود ۲۱ درصد کاهش داشته افزود: «این کاهش بارش‌ها در بازه یکساله سبب شده منابع آبی ما ۴۳ درصد کاهش پیدا کند و در بیشتر روستاها برای تأمین آب شرب با مشکل جدی مواجه شویم. در حال حاضر از مجموع 196 روستای سنندج تنها 90 روستا تحت پوشش خدمات آب و فاضلاب هستند. نکته مهم‌تر این است که تقریباً هیچ یک از این 96 روستا به سیستم فاضلاب مجهز نبوده و همین موضوع سبب ورود فاضلاب‌های غیراصولی، زباله‌ها و فضولات حیوانی به منابع آبی موجب شده است.»
 این مقام مسئول با بیان اینکه کم آبی اصلی‌ترین معضل شهرستان است، گفت: «در حال حاضر 120 روستای این شهرستان در شبانه‌روز معمولاً تنها چند ساعت به آب دسترسی داشته و در بقیه ساعات آب قطع است. البته این شرایط در 2 روستای «خیاره» و «چرندو» بحرانی‌تر بوده و آبرسانی به آنها از طریق تانکر انجام می‌شود.»
 فرماندار سنندج اظهار کرد:« در حوزه مناطق حاشیه‌ای، راه‌های روستایی، سرانه‌های ورزشی و آموزشی و از همه مهم‌تر آب و فاضلاب، این شهرستان بعضاً از میانگین استانی هم عقب‌تر است. این وضعیت نگران‌کننده است و نیازمند اعتبارات ویژه‌ای برای جبران عقب‌ماندگی‌ها هستیم.»
وی خالی شدن روستاها را از تبعات تنش‌های آبی عنوان کرد و افزود: «بر اساس آمار سال ۱۳۹۵جمعیت روستایی سنندج در آن زمان حدود ۸۷ هزار نفر برآورد شده اما با احتساب مهاجرت و تحلیل بافت جمعیتی، این عدد امروز به کمتر از ۱۵ درصد رسیده است.»
سجادی با تأکید بر اینکه خالی‌شدن روستاها از سکنه فشار زیادی را بر شهر سنندج وارد کرده است، گفت: «روستاهای حاشیه شهر مانند دوشان، نه‌تله و بسیاری دیگر به دلیل تراکم جمعیتی بالا نیازمند توجه ویژه‌اند، اما متأسفانه نتوانسته‌ایم زیرساخت‌های لازم برای ماندگاری مردم در این مناطق را فراهم کنیم.»
 وی با اشاره به تلاش‌های صورت‌گرفته برای رفع مشکلات مردم و تأکید دولت بر توسعه مناطق روستایی افزود: «علی‌رغم زحمات مسئولان، بخش زیادی از مشکلات زیرساختی شهرستان سنندج همچنان حل‌نشده باقی مانده است. این در حالی است که نزدیک به یک‌سوم جمعیت کل استان در شهرستان سنندج سکونت دارند، اما شاخص‌های توسعه در حوزه‌هایی همچنان پایین‌تر از میانگین استانی و ملی است.»
 وی با تأکید بر اینکه با بودجه کنونی امکان حل ریشه‌ای مشکلات وجود ندارد، اظهار کرد:« سال گذشته 500 میلیارد تومان بودجه عمرانی شهرستان بوده که ما 25 درصد آن را به حوزه آب تخصیص داده‌ایم. با وجود این با اطمینان می‌گویم تعریف پروژه‌های جدید با اعتبارات شهرستانی قابل قبول نیست و باید برای حل مشکل آب این شهرستان نگاه جدی‌تر وجود داشته باشد.»
 این مقام مسئول با اشاره به وضعیت نگران‌کننده سد آزاد که تأمین‌کننده اصلی آب شرب سنندج است، بیان کرد: «فاضلاب و زباله و فضولات حیوانی ۵۷ روستای حاشیه سد آزاد که اکثراً روستاهای شهرستان مریوان هستند به دلیل دفع غیراصولی و نبود زیرساخت‌های مناسب تصفیه سبب نگرانی‌های زیادی برای مردم و مسئولین شهرستان شده است از این رو ایجاد تصفیه‌خانه دراین منطقه ضروری بوده و تنها با تأمین اعتبار استانی و ملی این امر محقق می‌شود.»
سجادی با اشاره به طرح اقدام ملی مسکن و توسعه شهرک‌های جدید، افزود: «با توجه به افزایش مصرف آب، ظرفیت فعلی تصفیه‌خانه‌ها در آینده جوابگوی نیاز این پروژه‌ها نیست، مطالعات جدید باید انجام شود و تأمین منابع آب این شهرک‌ها از طریق بودجه‌های ملی و استانی دیده شود، تنها اتکا به منابع محدود شهرستانی کافی نیست.»
فرماندار سنندج همچنین به خاموشی‌های ناشی از قطعی برق و تأثیر آن بر عملکرد ایستگاه‌های پمپاژ آب اشاره کرد و گفت: «با همکاری شرکت توزیع برق و پیگیری در جلسات تخصصی، باید ذخیره‌سازی منابع آبی در زمان قطعی برق مدیریت شود.»