حدیث حدادی
گروه اقتصادی

ایران با اتکا به پتانسیل بالای خورشیدی و بادی، گام‌های بلندی در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر برداشته است. بر اساس آمار رسمی، تولید انرژی پاک در یک سال گذشته ۷۵ درصد رشد داشته و ظرفیت نصب‌شده نیروگاه‌های تجدیدپذیر به ۱۸۶۸ مگاوات رسیده است. با این حال، این صنعت هنوز با چالش‌هایی مانند نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر و سیاست‌های حمایتی قوی‌تر روبه‌رو است. اما رشد ۷۵درصدی تولید انرژی پاک در یک سال نشان‌دهنده شتاب ایران در توسعه تجدیدپذیرهاست و بخش خصوصی با سهم ۹۵درصدی محرک اصلی این رشد بوده است. در این گزارش به بررسی وضعیت فعلی و روند حرکتی یکسال اخیر پروژه‌های تجدیدپذیر در بخش‌های مختلف نیروگاه‌های خورشیدی، بادی، زیست‌توده و برق آبی پرداخته‌ایم. همچنین، سهم بخش دولتی و غیردولتی، رشد ظرفیت نصب‌شده و چالش‌های پیش‌روی این صنعت را مورد تحلیل قرار داده‌ایم.

اقدامات زیرساختی و برنامه‌های آتی
بر اساس داده‌های منتشرشده ظرفیت کل نیروگاه‌های تجدیدپذیر تا پایان تیرماه سال ۱۴۰۴ حدوداً 1868.47 مگاوات است که از این میزان ظرفیت در حال بهره‌برداری 95.5 درصد یعنی معادل 1785.79 مگاوات آن مربوط به بخش غیر دولتی بوده و مابقی (82.68 مگاوات)مربوط به بخش دولتی است.
این میزان ظرفیت مربوط به 324 واحد نیروگاهی است که 264 واحد نیروگاه خورشیدی، 29 واحد برقابی کوچک، 22 واحد بادی، 7 واحد زیست توده، یک واحد توربین انبساطی است. همچنین وضعیت پروژه‌های 3 مگاواتی بخش غیر دولتی به این صورت است که ظرفیت هدف این حوزه 600 مگاوات، قراردادهای فعال شده تا کنون 596 مگاوات، ظرفیت در حال احداث 439 مگاوات و تعداد ساختگاه‌های فعال(مکان‌هایی که در آنها از منابع انرژی تجدیدپذیر استفاده می‌شود) آن 144 مورد است. علاوه بر آن برای پروژه‌های سرمایه‌گذاری این حوزه تا کنون 74304 مگاوات پروانه صادر و 11165 مگاوات قرارداد منعقد شده است. از سوی دیگر برای این بخش ظرفیتی بالغ بر 1902 مگاوات در حال احداث بوده که تعداد ساختگاه‌های فعال در آن 171 واحد است. ساتبا در این زمینه پروژه‌هایی را در دستور کار خود دارد که بر اساس هدفگذاری‌های صورت گرفته برای سال‌جاری 7 هزار مگاوات اجرایی خواهد شد. در این بخش 3254 مگاوات قرارداد فعال و 2694 مگاوات ظرفیت در حال احداث وجود دارد که برای آنها 539 ساختگاه فعال در نظر گرفته شده است. بنابراین ظرفیت در حال احداث این پروژه‌ها 5035 مگاوات در 854 ساختگاه است.
بر اساس آمار منتشر شده از سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق(ساتبا) از ابتدای صنعت برق تا پایان تیرماه سال گذشته ظرفیت به بهره‌برداری رسیده در حوزه تجدیدپذیر 1225 مگاوات بوده که این رقم تا پایان تیرماه سال‌جاری با رشد 53 درصدی به 1868 مگاوات رسیده است.
ساتبا در سال اول دولت چهاردهم اقدامات زیر ساختی مختلفی همچون افتتاح تابلوی بازار بهینه‌سازی انرژی و محیط زیست در آذرماه 1403 در بورس انرژی با رویکرد سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و بازگشت سرمایه از محل صرفه‌جویی حاصل از اجرای طرح را نیز انجام داده است.

مزایای بهره‌وری انرژی
در قالب بازار بهینه‌سازی
در واقع چنین اقدامی مزایای همچون تسویه قبوض برق مصرفی صنایع، رفع جرائم ماده 46 قانون برنامه هفتم پیشرفت، امکان معافیت خریدار گواهی از برنامه‌های محدودیت بار ایام پیک، اجرای سریع پروژه و تحقق اهداف همزمان با پیشرفت اجرا، عدم نیاز به توسعه شبکه و زیرساخت‌های دیگر، نیاز به سرمایه‌گذاری کمتر و وابستگی کمتر به واردات و صرفه‌جویی در محل مصرف و حذف تلفات انتقال و توزیع دارد. همچنین برخی از برنامه‌های کوتاه مدت و میان مدت در ساتبا شامل تعمیم پروژه اصلاح کولرهای آبی به حداقل 1 میلیون دستگاه در میان مدت، تعمیم پروژه اصلاح کولرهای گازی به 300 هزار دستگاه در میان مدت، تعمیم پروژه‌های اصلاح روشنایی معابر در سطح 5 استان تا پایان سال و تعریف و اخذ مصوبات حداقل 4 پروژه روشنایی مراکز درمانی تا پایان سال می‌شود.