بیتا میرعظیمی 
گروه ایران زمین 

«بوشهر» قطب‌ پرورش میگوی کشور، از دو سال پیش تاکنون با چالشی بزرگ به نام هپاتوپانکراس (AHPND) دست و پنجه نرم می‌کند. گونه‌ای از بیماری باکتریایی که به جان مزارع پرورشی افتاده و نتیجه‌ای جز مرگ زودرس میگوها ندارد! با تشدید این بیماری، تولید میگو در استان بوشهر بشدت کاهش یافته و دود آن به چشم کشاورزان، پرورش دهندگان و زنجیره تأمین و بازار مزارع پرورشی میگو رفت. طبق گفته مدیرکل شیلات استان بوشهر به «ایران»، سال گذشته به دلیل شیوع هپاتوپانکراس در مزارع میگو، میزان برداشت به ۱۷ هزار تن کاهش پیدا کرد؛ لذا مسئولان و آبزی‌پروران با آگاهی از اهمیت اقتصادی صنعت میگو و لزوم کنترل و مدیریت سندرم مرگ زودرس، مکانیزه کردن و اصلاح تغییر ساختار در استخرهای پرورش میگو را در دستور کار قرار داده و با افزایش 8 برابری تولیدات استخرهای مکانیزه میگو نسبت به تولید سنتی بر ظرفیت‌های گسترده آبزی‌پروری استان افزودند. قرار است تا 2 سال آینده اصلاح تغییر ساختار و حل ناترازی‌های برق در 25 درصد مزارع پرورش میگو انجام شده و در قدم بعد مکانیزه شدن همه مزارع پرورش میگو در دستور کار قرار گیرد. تکمیل این طرح نیز به 5 همت و بهره‌وری آن به 20 همت نیازمند است.
«عقیل امینی» مدیرکل شیلات استان بوشهر به «ایران» می‌گوید: «آبزی پروری از دهه هفتاد با محوریت پرورش میگو در استان بوشهر آغاز شده و هم‌اکنون بیش از ۱۳ سایت پرورش میگو فعال با اشتغالزایی برای بیش از 5 هزار نفر وجود دارد. علاوه بر آن، حدود ۷۴۰۰ هکتار زمین آماده بهره برداری، ۵۲۰۰ هکتار زمین در حال ساخت، ۱۲۶۰۰ هکتار زمین واگذار شده و مطالعات ۱۲۶۰۰ هکتار زمین نیز در حال انجام است تا به مجموعه زمین‌های دارای ظرفیت آبزی‌پروری استان افزوده شود.»

«بوشهر» قطب میگوی پرورشی کشور
مدیرکل شیلات استان بوشهر می‌افزاید: «استان بوشهر قطب میگوی پرورشی کشور محسوب می‌شود که سالانه بیش از ۵۰ درصد میگوی پرورشی کشور را تولید کرده و 90 درصد آن را به کشورهای دیگر صادر می‌کند. سال گذشته این استان با تولید ماهی و میگو، ۸۰ میلیون دلار ارزآوری داشته است. بیشترین میزان صادرات نیز به کشور روسیه و سپس به چین و کشورهای حاشیه خلیج فارس انجام شده است.»
وی با اشاره به شیوع بیماری هپاتوپانکراس که به عنوان سندرم مرگ زودرس (EMS) نیز شناخته می‌شود، در استان‌های آبزی‌پرور می‌گوید: «از دو سال پیش تاکنون این سندرم به جان مزارع افتاده و بخش زیادی از میگوها را آلوده کرده است. بیماری که حدود ده سال پیش کشورهای آسیای شرقی را درنوردیده و با مدیریت صحیح، به‌درستی مهار شد.» طبق گفته این مقام مسئول، «سال گذشته به دلیل شیوع بیماری باکتریایی هپاتوپانکراس، از مجموع 7 هزار و ۴۰۰ هکتار زمین آماده کشت میگو در استان بوشهر، 6 هزار و ۱۰۰ هکتار زیر کشت رفت و در نتیجه میزان برداشت به ۱۷ هزار تن کاهش یافت. با گسترش دامنه این بیماری در مزارع میگو، جلسات متعددی از طرف سازمان جهاد کشاورزی و استان‌های ساحلی مانند سیستان و بلوچستان، هرمزگان و بوشهر برگزار شد و در نتیجه مکانیزه کردن و اصلاح ساختار مزارع در دستور کار قرار گرفت. لذا مقرر شد مزارع از حالت خاکی خارج شده و با اجرای سیستم‌های نرسری، رزروار، لاینر کردن و استفاده از هوادهی، تولید میگو بهبود یابد.»
 
مکانیزه کردن ساختار مزارع
مدیرکل شیلات استان بوشهر ادامه می‌دهد: «اصلاح تغییر ساختار مزارع میگو به معنای فاصله گرفتن از کشت سنتی است. در شیوه سنتی، استخرهای خاکی 1 هکتاری آبگیری شده و بچه میگو‌ها در آن ذخیره‌سازی می‌شود. پس از اتمام دوره پرورش (۴ تا ۵ ماه) نیز از هر هکتار حدود 4 تا 5 تن میگو برداشت می‌شود. با تغییر ساختار مزارع، استخرها به شکل بتنی ساخته شده و میگوها با اجرای سیستم نرسری نگهداری می‌شود. در نتیجه بچه میگوها مقاوم‌تر شده و پس از آن به استخرهای پرورش آبزیان که رسوبات آن گرفته شده معرفی می‌شوند. مکان جدید نیز دارای خروجی مرکزی برای تخلیه فضولات میگو است. لذا آبزی‌پروران استان بوشهر با شیوع بیماری ویروسی هپاتوپانکراس، اصلاح و تغییر ساختار مزارع و استخرهای پرورش میگو را در دستور کار قرار دادند. در نتیجه تولیدات استخرهای مکانیزه میگو نسبت به شیوه تولید سنتی، 7-8 برابر افزایش پیدا کرده و از هر هکتار ۳۳ تن میگو برداشت شد.» طبق گفته «عقیل امینی»، آموزش‌های لازم و اقدامات کارشناسی درجلسات متعددی از طرف سازمان شیلات ایران و ادارات کل شیلات استان‌های ساحلی مانند استان‌های میگوپرور انجام شده و همگی متفق القول اعلام کردند که این یک بیماری مدیریتی است و برای گذر از آن باید حتماً اصلاح تغییر ساختار مزارع انجام شود. اصلاح تغییر ساختار توسط بهره برداران انجام شده و با تغییر ساختار استخر از حالت خاکی به بتنی، اجرای اقدامات نرسری و تعبیه خروجی مرکزی، قدم‌هایی مؤثر در مکانیزه کردن و اصلاح تغییر ساختار مزارع و سایت‌های پرورش میگو برداشته شده است. 
امینی ادامه می‌دهد: «هم‌اکنون، 13 سایت و ۴۰۲ مزرعه پرورش میگو از شمال تا جنوب استان بوشهر وجود دارد. قرار است در فاز اول 25 درصد مزارع پرورش میگو طی 2 سال، اصلاح تغییر ساختار و حل ناترازی‌های برق در آنها انجام شده و در قدم بعد مکانیزه شدن همه مزارع پرورش میگو در دستور کار قرار گیرد. تکمیل این طرح نیز به 5 همت و بهره‌ور ی آن به 20 همت نیازمند است.»

کمبود اعتبارات و تسهیلات
مدیرکل شیلات استان بوشهر کمبود اعتبارات و تسهیلات را یکی از چالش‌های پیش روی تغییر ساختار مزارع میگو دانسته و تأکید کرد: «بخشی از بهره برداران با سرمایه شخصی در این مسیر قدم گذاشته و بخشی دیگر نیز همچنان نیازمند دریافت تسهیلات هستند. این موضوع هم‌اکنون به چالشی بزرگ تبدیل شده که با رفع آن تولید و صادرات میگو نیز افزایش پیدا خواهد کرد. همه باید به سمت بهره‌وری و توسعه دریا محور، پیش رفته و همه بهره‌وران در تلاشند تا با تأمین تسهیلات کافی به سمت مکانیزاسیون رفته و سرمایه گذاری‌ها برای تولید حداکثری میگو را توسعه دهند.»
وی تصریح می‌کند: «در استان بوشهر ۲۳ کارگاه فعال با ظرفیت سالانه 3 میلیارد لارو میگو وجود دارد. سال گذشته 2 میلیارد و ۶۵۰ قطعه در استان تولید، 2 میلیارد و ۳۵۰ میلیون قطعه ذخیره‌سازی و مابقی نیز به استان‌های میگو پرور مانند هرمزگان، سیستان و بلوچستان، خوزستان و حتی گمیشان استان گلستان نیز ارسال شد.» طبق گفته این مقام مسئول، «استان بوشهر همه ساله به بیش از ۶۰ هزار تن خوراک آبزی نیازمند است. در حال حاضر ۶ کارخانه با ظرفیت بیش از ۸۰ هزار تن در بوشهر به بهره‌برداری رسیده که نیازمند تأمین نهاده‌ها مانند سویا، آرد ماهی، پودر ماهی و... است. 30 هزارتن از خوراک از داخل استان و مابقی از طریق شرکت‌های خارج از استان تأمین می‌شود. این در حالی است که در صورت تأمین نهاده‌ها در داخل استان، کارخانه‌های مذکور با تمام قوا فعالیت کرده و علاوه بر تأمین نیاز داخلی استان و استان‌های آبزی‌پرور، زمینه صادرات تولیدات خوراک آبزی به کشورهای دیگر را نیز فراهم خواهد کرد.»