برسام جنتی
گروه علم و فناوری

سالانه حدود ۱۵۰۰ کتیبه باستانی در محدوده‌ امپراطوری سابق روم کشف می‌شود و با وجود ارزش بالا، رمزگشایی از بسیاری از این آثار به دلیل آسیب‌های ناشی از گذر زمان، دشوار شده است. همین موضوع گوگل را بر آن داشت که با فناوری دیپ‌مایند و با همکاری دانشگاهیان، ابزار جدیدی به نام «Aeneas» را توسعه دهد.
 این ابزار هوش‌مصنوعی که به افتخار قهرمان تروا در اسطوره‌شناسی روم نام‌گذاری شده، می‌تواند علاوه بر بازسازی واژه‌های ناخوانای کتیبه‌ها، تاریخ و مکان نگارش آن را تشخیص دهد و در عرض چند ثانیه، شباهت‌های متنی با سایر کتیبه‌ها را نشان دهد.
برای آموزش«آئنیاس» بیش از ۱۷۶هزار کتیبه از پایگاه‌های داده‌ گسترده‌ مانند پایگاه داده اپیگرافی رم به عنوان یک پایگاه داده آنلاین مورد استفاده قرار گفته است.
 این داده‌ها شامل متن و تصویر هستند و درمجموع بیش از ۱۶ میلیون کاراکتر را در بر می‌گیرند. برخلاف جست‌وجوهای ساده، «آئنیاس»، الگوهای تاریخی را در طول زمان و جغرافیا تحلیل می‌کند.
«یانِس آسائل»، پژوهشگر دیپ‌مایند دراین باره می‌گوید: «آن‌چه این کتیبه‌ها را منحصربه‌فرد می‌کند این است که توسط تمام طبقات اجتماعی رم باستان و درباره‌ موضوعات گوناگون نوشته شده‌اند.
 این کتیبه‌ها صدای واقعی گذشته‌اند، نه تفسیرهای تاریخ‌نویسان و این موضوع بسیار جالب است.
 «آئنیاس» با مقایسه‌ یک کتیبه‌ جدید با هزاران نمونه‌ شناخته‌شده، پیشنهادهایی برای بازسازی ارائه می‌دهد. در صورت محدود بودن جای خالی به ۱۰ کاراکتر، دقت بازسازی به 73 درصد می‌رسد و درغیر این صورت این دقت به 58 درصد کاهش می‌یابد.
 این ابزار، تاریخ نگارش را هم با خطای حدود ۱۳ سال تخمین می‌زند.
این ابزار، ادامه‌«ایتاکا»، پروژه‌ پیشین گوگل است که برای رمزگشایی کتیبه‌های یونانی طراحی شده بود و با وجود اثبات توانمندی، کارشناسان تأکید دارند که این ابزار جایگزین دانش و تجربه‌ انسانی نمی‌شود.