مرتضی گل‌پور
دبیر گروه سیاسی 

رئیس‌جمهوری دیروز در نشستی با رئیس و معاونین بنیاد شهید و امور ایثارگران، گفت: «نباید به صرف ابراز یک نظر مخالف کسی را دشمن تلقی کنیم.» این سخن رئیس‌جمهوری، قدری کلی و یک سخن معمولی به نظر می‌آید؛ اما این سخن، دو پیوست دارد. پیوست اول، جمله بعدی است که رئیس‌جمهوری پس از آن گفت: «این مردم نشان داده‌اند و اثبات کردند که حاضرند جان خود را فدای میهن و کشور کنند.» بنابراین می‌توان گفت منظور پزشکیان از مردم، قدری با مردمی که پیش از جنگ یا موقع هر انتخابات توصیف می‌شدند، ‌تفاوت دارد. حالا منظور از مردم، همانطور که خودش دیروز تصریح کرد، این مردمی است که نشان داده‌اند و اثبات کرده‌اند «حاضرند جان خود را فدای میهن کنند.» 
حال بار دیگر می‌توان به جمله اول رئیس‌جمهوری در همین پیوست بازگشت. اگر مردم در جنگ چنین فداکاری کرده‌اند، چرا برخی «به صرف ابراز یک نظر مخالف» تلاش می‌کنند تا او «دشمن» تلقی کنند؟ پیوست دوم این سخن پزشکیان  که «نباید به صرف ابراز یک نظر مخالف کسی را دشمن تلقی کنیم» راه عملیاتی کردن آن است. راهی که به قول پزشکیان  ازاین قرار است:  «امروز نوبت ماست که فارغ از جنسیت، قومیت، باور و ‌نژاد بر مبنای حق، انصاف و عدالت، هر آنچه از دست‌مان بر می‌آید برای خدمت به مردم انجام دهیم.»

پروژه مهم پزشکیان در پساجنگ
درست است که مسعود پزشکیان با شعار «وفاق ملی» از اکثریت ملت ایران رأی گرفت و به عنوان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد، اما پس از جنگ، شواهد نشان می‌دهد او قصد دارد دو کار ویژه انجام دهد: از یک طرف پایه‌های وفاق ملی را مستحکم کند، از سوی دیگر چتر وفاق ملی را گسترده‌تر کند. 
برای روشن کردن این اهداف دوگانه پزشکیان، می‌توان نشانه‌ها و ادله‌ای ارائه کرد. یکی از این نشانه‌ها پیامی است که او خطاب به ایرانیان خارج از کشور نوشت. 
سرتاسر متن آن پیام، گواه رویکرد تازه پزشکیان در دولت وفاق ملی بود: گسترده کردن چتر وفاق ملی. مثلاً این فراز از پیام رئیس‌جمهوری به ایرانیان خارج از کشور که «مردم به عنوان صاحبان اصلی این کشور، نشان دادند که قلب تپنده این سرزمینند. این ایستادگی و حمایت و پشتیبانی، امروز سزاوار دیده‌شدن، شنیده شدن و سپاسگزاری است.»
نشانه دیگری از تلاش پزشکیان برای فراگیرکردن این چتر، می‌تواند این بخش از این پیام باشد: «در این حوادث، گرچه فشارهای روانی و مشکلات زیادی بر ملت ما تحمیل شد، اما شاهد شکل‌گیری یکی از کم‌نظیرترین جلوه‌های مشارکت عمومی، وفاق و انسجام اجتماعی در تاریخ معاصر ایران بودیم و ایرانیان داخل و خارج، منتقد و غیرمنتقد همچون یدی واحد در مقابل دشمن متجاوز ایستادگی و اراده خود را بر دشمن تحمیل کردند.» وقتی پزشکیان بر «ایرانیان منتقد و غیرمنتقد» تأکید می‌کند، به واقع قصد آن دارد تا این واقعیت را بیان کند که دوگانه‌ها یا قطب بندی‌های پیش از این جنگ، نمی‌تواند پس از جنگ به کار بیاید.

مسیر دشوار پیش روی پزشکیان
اما مسیر پزشکیان برای رفتن در این راه آسان و سهل نیست. اول اینکه دایره اختیارات دولت و قوه مجریه و رئیس‌ جمهوری در این زمینه محدود است. درست است که پزشکیان در پیام خود به ایرانیان خارج از کشور گفت که «برای گشودن افق‌های جدید، باید به گذشته با نگاهی منتقدانه بنگریم. آنچه ما را به سوی آینده‌ای بهتر می‌برد، بازسازی امید، آمادگی برای یادگیری، تغییر و ساختن مسیری نو با وفاق، همدلی و عقلانیت است.» اما در پایان همین پیام، گفت که «ملاک برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات ما رضایت مردم است.» منظور رئیس‌ جمهوری از برنامه‌ریزی‌ها، وزارتخانه‌ها، سازمان یا نهادهای زیرمجموعه دولت بود. 
این مسأله، یعنی اینکه برای ساختن هر تغییری در بیرون از مرزهای دولت و قوه مجریه، به وفاق اولیه به عنوان پیش‌نیاز وفاق بزرگ‌تر نیاز است. اما این دشواری‌ها، چیزی نیست که فقط متوجه مسعود پزشکیان در مقام رئیس ‌جمهوری باشد. به تازگی، عزت‌الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی دولت سیزدهم و رئیس پیشین صداوسیما، در گفت‌و‌گویی با «ایرنا» اشاره کرد که وقتی در یک برنامه تلویزیونی، نام برخی از ایرانیان منتقد خارج نشین را که در دفاع از کشور به میدان آمده بودند مطرح کرد، با انتقاد برخی از جریان خودی مواجه شده بود که «حالا اینقدری هم لازم نیست اسم اینها را بیاوری.» اما آنطور که پزشکیان و عزت‌الله ضرغامی تشخیص داده‌اند، دفاع فراگیر و همه جانبه مقابل رژیم‌هایی که هیچ حد و مرزی برای تجاوز ندارند، جز از راه یک اجماع ملی، فراگیر و همه جانبه ممکن نیست. دفاعی که در آن منتقد و همراه، موافق و مخالف توان حضور و بازی داشته باشند و اینطور نباشد که به قول پزشکیان «به صرف ابراز یک نظر مخالف کسی را دشمن تلقی کنیم.»

حفظ انسجام؛ اصلی‌ترین 
عرصه ولایت‌مداری
رئیس‌جمهوری در نشست با مدیران بنیاد شهید، با آنکه خواستار تدابیر سریع و فوری برای رسیدگی به وضعیت آسیب‌دیدگان از جنایات رژیم صهیونیستی شد، گفت: «هر کاستی و ضعفی که باشد، باید پیگیری شود تا اگر نیاز است، مصوبه دولت هم برای آن اخذ شود.»
پزشکیان در ادامه، به سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مسئولان قوه قضائیه اشاره کرد و درباره اینکه نوع مواجهه با این سخنان رهبر انقلاب چطور باید باشد، اینطور بیان کرد: «اینجا یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین عرصه‌های اثبات ولایت‌مداری است؛ رهبر معظم انقلاب اسلامی، وحدت و انسجام را حیاتی‌ترین نیاز امروز جامعه و حتی جهان اسلام توصیف کردند.»
رئیس‌جمهوری از حضور طیف گسترده‌تری از آحاد جامعه در صداوسیما و طرح نظرات‌شان قدردانی کرد، اما این واقعیت را هم تصریح کرد که «ما نباید بین مردم به خاطر نظرات و دیدگاه‌های متفاوت‌شان تفاوت قائل شویم.»
پزشکیان در این باره از خانواده خودش مثال زد و افزود: «به عنوان مثال، در روزهای جنگ، علی‌رغم اصرار من و مخاطرات امنیتی، دختر من حاضر نشد از من فاصله بگیرد، اما همین دختر که حاضر است جانش را برای من بدهد، در مسائل مختلف روی نظر خود پافشاری کرده و به هیچ وجه حاضر نیست از نظرش کوتاه بیاید.»
وی ادامه داد: «پس باید بپذیریم اگر کسی نظری مخالف ما داشت، لزوماً دشمن ما نیست و چه بسا از دیگران که چاپلوسی هم می‌کنند، نسبت به ما دلسوزتر است.»
پزشکیان تأکید کرد: «نباید به صرف ابراز یک نظر مخالف کسی را دشمن تلقی کنیم. این مردم نشان داده‌اند و اثبات کردند که حاضرند جان خود را فدای میهن و کشور کنند.»
 
امروز نوبت مسئولان است
وی با قدردانی از همراهی و انسجام مردم، تصریح کرد: «نقشه دشمن این بود که مردم نیز با حملات او همراهی کرده و به خیابان می‌ریزند، اما مردم آب پاکی را روی دست دشمنان ریختند و تمام قد پای کشور خود ایستادند، لذا امروز وظیفه ما برای رسیدگی به آنان مضاعف است.»
پزشکیان با اشاره به اینکه مردم حتی در جریان شناسایی شبکه نفوذ نیز به یاری دستگاه‌های اطلاعاتی آمدند، مسئولیت دیگر نظام حکمرانی را اینطور بیان کرد: «امروز نوبت ماست که فارغ از جنسیت، قومیت، باور و ‌نژاد بر مبنای حق، انصاف و عدالت، هر آنچه از دست‌مان بر می‌آید برای خدمت به مردم انجام دهیم. دشمن همچنان به دنبال این است که بین مردم و حاکمیت فاصله بیندازد و اصلی‌ترین راهکار خنثی کردن این توطئه دشمن، خدمت صادقانه و بی‌منت به مردم است.» رئیس‌جمهوری در بخش دیگری از سخنانش از همه مسئولان ذی‌ربط خواست تا بهترین راهکارها را برای خدمت‌رسانی به مردم، بویژه آسیب‌دیدگان از جنگ، طراحی و اجرا کنند.

برش

ساماندهی اتباع در کمال احترام
پزشکیان در بخش دیگری از سخنانش به برخی حواشی ایجاد شده درباره ساماندهی مهاجران افغانستانی و بازگشت مهاجران غیرقانونی اشاره کرد و گفت: «نمی‌توان ادعا کرد کاری در چنین سطح و کمیتی بدون اشکال است، باید تلاش شود بازگرداندن این مهاجران در کمال احترام و آرامش انجام شود؛ در این زمینه تأکیدات لازم به وزیر کشور نیز شده است.»
وی ادامه داد: «اما نکته‌ای که محل تعجب شده، ادعای دلسوزی کسانی است که چشم خود را روی کشتار زنان و کودکان بی‌گناه با بمب و حتی بدتر از آن با بستن راه ورود غذا و دارو و گرسنگی دادن بسته‌اند، اما در مواجهه با موضوع ساماندهی مهاجران افغانی به حقوق بشر به عنوان یک حقه متوسل شده‌اند.»
پزشکیان تأکید کرد: «شهروندان افغانستانی برادران و خواهران ما هستند و آنچه در حال انجام است، اقدامی ضروری در راستای ساماندهی حضور آنان در ایران است که به نفع خودشان نیز خواهد بود، تلاش خواهیم کرد این اقدامات در نهایت احترام پیش برود.»