خودویرانگری کور
پیتر بینارت در کتاب یهودی بودن پس از ویرانی غزه به عواقب رفتار وحشیانه صهیونیست‌ها برای یهودیان می‌پردازد
راضیه خوئینی
گروه کتاب
«یهودی بودن پس از ویرانی غزه؛ یک تسویه‌حساب / Being Jewish After the Destruction of Gaza, A Reckoning» نوشته پیتر بینارت، عنوان پرفروش‌ترین کتاب نیویورک‌تایمز است که بیشتر مانند درخواستی جسورانه برای یک تجدیدنظر فوری درباره آپارتاید اسرائیل و نسل‌کشی در غزه است؛ کاری تحسین‌برانگیز از سوی یک ستون‌نویس و تحلیلگر سیاسی مشهور که به مهم‌ترین مسأله عصر حاضر در جهان پرداخته است.
پیتر بینارت که زمانی مدافع بی‌چون و چرای اسرائیل بود، حالا در اثر جدید خود به تحلیل یک انحطاط اخلاقی که برگرفته از تفسیری تحریف‌آمیز از تورات است، پرداخته. این کتاب ۱۸ ژانویه ۲۰۲۵ (اوایل بهمن‌‌ماه ۱۴۰۳)؛ یعنی حدود ۱۶ ماه پس از آغاز نسل‌کشی در غزه منتشر شده است.
نویسنده در این اثر، روی توجه به معنای یهودی بودن و ارزش‌های این دین، بعد از ویرانی کامل غزه و رویارویی با این مسأله به شکلی واقع‌بینانه تأکید کرده است. بینارت با اتخاذ موضعی کاملاً بی‌طرف، درباره حق و حقوق مشروع فلسطینی‌ها و غیرانسانی بودن اقدامات رژیم صهیونیستی سخن به میان آورده و به رویدادهای قبل و بعد از حمله ۷ اکتبر از سوی حماس، نگاهی واقع‌بینانه انداخته است.
در نهایت، او با ابراز امیدواری برای تغییر دیدگاه هم‌کیشان خود، آینده‌ای توأم با «آزادی جمعی» را در سرزمین‌های اشغالی تصور می‌کند؛ آینده‌ای که در آن عدالت و برابری برای همه شهروندان یهودی و عرب تضمین شود و سیاستمداران، متعهد به ایجاد تعادل و حمایت یکسان از گروه‌های فلسطینی و اسرائیلی شوند؛ سرزمینی واحد برای همه؛ چه فلسطینی و چه اسرائیلی. این کتاب قرار است به زودی با ترجمه محمد نصیری از سوی انتشارات «مردم‌نگار» منتشر شود.
خوانش تحریف شده و سیاسی از تورات
مهم‌ترین فصل‌های این کتاب، فصل اول و پنجم است که اثبات می‌کند صهیونیست‌ها با خوانشی تحریف شده و سیاسی از متون تورات، سلطه‌گری علیه مردم فلسطین و اشغال سرزمین آنان را توجیه می‌کنند. نویسنده در فصل اول اثبات می‌کند صهیونیست‌ها با مظلوم‌نمایی و قربانی جلوه دادن همیشگی خود در طول تاریخ، تلاش می‌کنند اسرائیل را به‌عنوان نماینده یهودیان جهان معرفی کنند و با این استدلال کشتارهای بی‌وقفه فلسطینی‌ها و نظام آپارتاید خود را توجیه می‌کنند. در فصل پنجم هم بینارت به دنبال اثبات این مطلب است که چنین اقداماتی فقط مختص اسرائیلی‌ها نیست و در نهایت ادغام فلسطینیان در یک سرزمین و کنار گذاشتن آپارتاید و برتری‌جویی صهیونیست‌ها را پیشنهاد می‌دهد. این کتاب بر خلاف عنوانش، اساساً به یهودیان مربوط نمی‌شود و نویسنده مدعی شده این اثر را بیشتر برای خانواده خودش به رشته تحریر درآورده است.
از دیدگاه بینارت، داستانی کلی بر زندگی جمعی یهودیان سایه افکنده است؛ داستان همیشگی آزار و اذیت شدن و قربانی‌نمایی. ماجرایی که بسیاری از اخلاقیات و ارزش‌های سنت مذهبی یهود را پاک می‌کند و درک ما از اسرائیل و فلسطین را به انحراف می‌کشاند. بینارت استدلال می‌کند چگونه در غزه متون مذهبی، تاریخ و زبان یهودی برای توجیه کشتار جمعی و تحمیل گرسنگی بر مردم فلسطین به کار گرفته شده و یهودیان پس از ویرانی غزه، باید داستان جدیدی درباره خود روایت کنند که چطور مرتکب چنین جنایات و اقدامات غیرانسانی‌ای شده‌اند. پس از این جنگ که وحشت آن بر نسل‌ها طنین‌انداز خواهد بود، آنها باید پاسخی تازه برای این پرسش اساسی بیابند: یهودی بودن به چه معناست؟
بینارت، روایت جایگزینی را به تصویر می‌کشد؛ روایتی برگرفته از تلاش‌های سایر ملت‌ها برای بازسازی اخلاقی و خوانشی متفاوت از سنت یهود؛ داستانی که در آن یهودیان اسرائیلی حق برابری با اعراب فلسطینی دارند، نه حق برتری؛ حتی امنیت یهودیان و فلسطینیان درهم تنیده می‌شود و منحصر به صهیونیست‌ها نیست. داستان بینارت، خطر تکریم دولت‌ها و به رسمیت شناختن آنها به قیمت گرفتن جان انسان‌ها را به خوبی می‌شناسد و درباره آن هشدار می‌دهد. این کتاب استدلالی منطقی، قاطع و تحریک‌آمیز است که به یکی از مباحث تعیین‌کننده زمانه ما می‌پردازد. به باور بسیاری از تحلیلگران و مفسران سیاسی، در واقع این اثر را فقط پیتر بینارت می‌توانست چنین پرشور و سنجیده بنویسد، چرا که تجربیات شخصی غنی و درک مسلطی از تاریخ و معضلات سیاسی و اخلاقی دارد و توانسته است با این اثر چشم‌اندازی برای آینده‌ای روشن ترسیم کند.
این اثر همچنین مطالعه‌ای دقیق است که به بررسی تاریخ درگیری‌های اسرائیل و فلسطین و علل به توافق نرسیدن هر دو طرف برای دستیابی به یک راه‌حل مسالمت‌آمیز می‌پردازد. پیتر بینارت توصیف می‌کند که برای او و همسرش، رسیدن به دیدگاه‌هایی عینی‌تر درباره درگیری‌های خاورمیانه چقدر دشوار بوده است. حتی برخی از دوستان یهودی آنان تصمیم می‌گیرند دیگر هرگز با آنها صحبت نکنند، زیرا فکر می‌کنند آنها مخالف تشکیل دولتی یهودی هستند. همان‌طور که جملات کتاب را می‌خوانیم، در‌می‌یابیم بینارت فردی بسیار منطقی است که سؤالات درستی را پیرامون راه‌حل‌های ممکن برای حل مناقشات موجود مطرح می‌کند؛ راه‌حلی که در آن یهودیان و فلسطینی‌ها بتوانند در محیطی دموکراتیک، تحت حمایت‌های قانونی مشترک و فرصت‌های برابر با صلح در کنار هم زندگی و پیشرفت کنند.
نقد و تفسیرها: روایت درونی
از انحطاط اخلاقی صهیونیسم
آدام هاکس‌چایلد، نویسنده مطرح آثاری چون «نیمه شب آمریکایی» و «شبح شاه لئوپولد» درباره این کتاب معتقد است:«در این لحظات دردناک، صدای پیتر بینارت اثرگذارتر و حیاتی‌تر از همیشه به گوش جهان می‌رسد، چرا که دامنه مطالعات و نفوذ این نویسنده برجسته بسیار گسترده است؛ از تراژدی خاورمیانه امروزی گرفته تا آفریقای جنوبی، او به خوبی با وقایع قرن‌ها پیش آشناست. اما قلب این نویسنده به وسعت دانش اوست.
این کتاب فقط درباره یهودی بودن در سایه جنگ و ویرانی‌های امروز غزه نیست، بلکه تفکرات فردی است که به عدالت اهمیت فراوانی می‌دهد.» نیویورک‌تایمز در نقد این کتاب نوشت:«سال‌هاست بینارت با هزینه‌های شخصی هنگفت به یکی از تأثیرگذارترین صداهای یهودی درباره مظلومیت ملت فلسطین تبدیل شده است. او با حس آسیب‌پذیری یهودیان، همدردی می‌کند، اما در عین حال دولت اسرائیل را محکوم می‌کند. روش کاری او در آثارش به همان اندازه که سیاسی است، مبتنی بر کتاب مقدس نیز هست. بینارت با آرامش و به طور خلاصه، با ارجاع به داستان‌هایی از درون سنت یهودیان، دفاعیات معمول از اسرائیل را درهم می‌شکند. هدف او کلنجار رفتن با پیچیدگی‌ها و ابهامات موجود در متون مقدس یهودیت است تا حذفیات و کاستی‌های اسطوره‌شناسی منزه که بسیاری از «یهودیان» در کودکی آن را آموخته‌اند و بسیاری همچنان در بزرگسالی به آن پایبند هستند، اصلاح کند.»
آیزاک چوتینر، نویسنده و خبرنگار در نیویورکر می‌نویسد:«پیتر بینارت در کتاب جدید خود استدلال می‌کند که بسیاری از یهودیان آمریکایی که از اسرائیل دفاع می‌کنند، به انحطاط اخلاقی رسیده‌اند. او در مجموعه‌ای از مقالات مرتبط، استدلال می‌کند که یهودیان در آمریکا و سراسر جهان باید برای داشتن کشوری مشترک با فلسطینیان که به همگی حقوق برابر می‌دهد، تلاش کنند. این کتاب درباره داستانی است که ما یهودیان برای خفه کردن فریادها برای خودمان روایت می‌کنیم؛ داستانی که رهبران ما، خانواده‌ها و دوستان‌مان را قادر می‌سازد تا نابودی نوار غزه را تماشا کنند. با خاک یکسان کردن دانشگاه‌ها، مردمی که مجبورند از کاه، نان درست کنند، کودکانی که زیر آوار ساختمان‌هایی می‌میرند که به دست دولتی تخریب می‌شود که به نام ما صحبت می‌کند یا کودکانی که از سرما جان می‌سپارند، در واکنش آنها اگر تشویق نکنند، فقط به شانه بالا انداختن بسنده می‌کنند. روایتی که حتی یهودیانی را که واقعاً از رنج مردم غزه رنج می‌برند، متقاعد می‌کند راه دیگری برای حفظ امنیت ما وجود ندارد. این نسخه ما از داستانی است که به اشکال مختلف توسط بسیاری از مردم در مکان‌های مختلف روایت می‌شود؛ مردمی که تصمیم می‌گیرند محافظت از خود را مستلزم به زنجیر کشیدن دیگران و عدالت را معادل مرگ بدانند.»
شبکه خبری MSNBC نیز در نقد این کتاب با اشاره به دانش بالای بینارت از تاریخ درگیری اسرائیل و فلسطین می‌نویسد:«او با ایمان عمیق یهودی خود به دنبال ترسیم مسیری به سوی صلح و امنیت برای اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌هاست.»
رشید خالدی، نویسنده کتاب «صد سال جنگ بر سر فلسطین: تاریخ استعمارگری شهرک‌نشینان و مقاومت، 2017-1917» هم درباره این کتاب نوشته است:«این کتابی بموقع با حساب‌گری دقیق است که به بررسی شکاف عظیم میان سنت یهودی مورد احترام نویسنده و اقدامات رژیم اسرائیل که جایگزین سنت‌ها شده و اشخاصی که فقط این رژیم را می‌پرستند، می‌پردازد. تألیف این کتاب بشدت ضروری و مورد نیاز بود.»
«نیویورک ریویو آو بوکز/ The New York Review of Books» هم این اثر را روایتی تکان‌دهنده از ماجرایی می‌داند که بینارت را از یک حامی جدی اسرائیل به یک منتقد سرسخت صهیونیسم تبدیل کرده است.
گاردین هم در تفسیر این کتاب آورده است:«بینارت به عنوان یک نویسنده و روشنفکر تیزبین، با مهارت در اعتراف به اشتباهات یهودیان، به شهرت رسیده است. بینارت در آخرین کتابش از هم‌کیشان خود می‌خواهد تا اخلاق‌مدارانه از اسرائیل دفاع کنند. او با دفاع از سنت یهودی، استدلال می‌کند که این سنت‌ها هیچ برتری خاصی برای یهودیان ایجاد نمی‌کند و برابری انسان‌ها را به عنوان یک ارزش اصلی در نظر می‌گیرد.»
نسخه صبحگاهی رادیو عمومی ملی، مشهور به ان‌پی‌آر نیز معتقد است:«پیتر بینارت در طول زندگی خود از یک مدافع پر و پا قرص رژیم صهیونیستی به یکی از سرسخت‌ترین منتقدان آن تبدیل شده است. این استاد برجسته روزنامه‌نگاری و علوم سیاسی، در آخرین کتاب خود؛ پس از ویرانی غزه، از دیگر یهودیان آمریکایی درخواست تجدیدنظر و کمک می‌کند.» مجله «ژاکوبین» هم این کتاب را اثری مهم دانسته که در معنای یهودیت امروز تجدیدنظر می‌کند. کرکاس نیز در ادامه می‌نویسد:«استدلال‌های قاطعانه بینارت، شامل نگرانی‌های مذهبی، سیاسی، اخلاقی و امنیتی است که با اعتقادی پرانرژی و سرشار از ایمان ارائه می‌شود.
ممکن است خوانندگان یهودی انتظار داشته باشند این لحن صمیمی، بحث بینارت را به افراد سکولار و غیریهودی محدود و مرتبط کند، اما برعکس، او تمامی خوانندگان کمال‌گرا شامل افراد غیریهودی را هم مخاطب قرار می‌دهد. در نهایت شاهدیم بینارت از ابزارهای خاصی برای بحث درباره اخلاق‌گرایی جهان‌شمول و انسان‌گرایی استفاده می‌کند و فراخوان‌های او برای عدالت باید توسط همه مورد توجه قرار گیرد.» دنیل لوی، رئیس پروژه ایالات‌متحده ـ خاورمیانه و مذاکره‌کننده سابق صلح اسرائیل درباره این اثر می‌گوید:«پیتر بینارت با راهنمایی‌های برگرفته از آشنایی عمیق او با تاریخ و منابع یهود و همچنین آگاهی عمیق از واقعیت‌های فلسطین، بی‌وقفه پرده‌های گمراهی تبلیغاتی را که برای دفاع از اقدامات اسرائیل به کار گرفته شده است، کنار می‌زند. این کتاب، ما را به بیداری جهانی هدایت می‌کند که هم انسانی و هم امیدوارکننده است.»
لب لباب کتاب بینارت
بینارت در بخشی از کتابش با عنوان «یادداشتی برای دوست سابقم» نوشته است:«من اغلب به تو و به بحثی که ما را از هم جدا کرده، فکر می‌کنم. می‌دانم تو معتقدی مخالفت علنی من با این جنگ و و فکر می کنی مخالفتم با نظریه «دولتی که یهودیان را بر فلسطینیان ترجیح می‌دهد»، خیانت به مردم ماست. می‌دانم فکر می‌کنی خانواده‌ات را به خطر می‌اندازم. شکاف در رابطه ما، نشان‌دهنده شکاف وسیع‌تری در قوم ما، میان آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها، چپ و راست و پیر و جوان است. وقتی وارد کنیسه می‌شوم، دیگر مطمئن نیستم چه کسی دست خود را به سوی من دراز می‌کند و چه کسی رویش را برمی‌گرداند. شاید شما هم در محافل مترقی که زمانی در آنها احساس راحتی می‌کردید، اضطراب مشابهی را احساس کنید.
یهودیان همیشه با هم دعوا داشته‌اند و باید ما هم اختلاف داشته باشیم. اما من نگرانم که با توجه به سیر تحولات و وقایع در اسرائیل و فلسطین، ممکن است ما از داشتن اختلاف نظر عبور کرده و به سمت احساس نفرت از هم برویم. نمی‌خواهم به آن کینه و درد را اضافه کنم. در حالی که امیدوارم شما را با دیدگاه‌هایم متقاعد کنم، سنت ما اصرار دارد که من چه شما را متقاعد کنم یا نکنم، تعهداتی نسبت به شما دارم و مدل‌هایی برای نحوه بیان این تعهدات ارائه می‌دهم.
وقتی به رابطه‌ای که به دنبال آن هستم فکر می‌کنم، دو مدل از این دست به ذهنم می‌رسد. در حالت اول، من و آن دسته از یهودیانی قرار دارند که با من موافقند...»
او در بخش دیگری آورده است:«من تمرکز تک‌بعدی شما بر امنیت اسرائیل را غیراخلاقی و خودویرانگر می‌دانم.
این تمرکز، اعمالی را توجیه می‌کند که من آنها را جنایاتی بزرگ می‌دانم. این تمرکز، شما را نسبت به ارتباط اساسی امنیت یهودیان با فلسطینیان کور می‌کند. وقتی خشم و غرش شما را درباره اسرائیلی‌های کشته و اسیر شده در ۷ اکتبر می‌شنوم، آرزو می‌کنم که بخشی از آن خشم بحق را برای شهدای فلسطینی که تعدادشان خیلی بیشتر است، به کار ببرید. به همین دلیل است که من عنوان این کتاب را «یهودی بودن پس از ویرانی غزه» گذاشتم، نه «یهودی بودن پس از ۷ اکتبر.» انتخاب این عنوان به این دلیل نیست که من آن روز را کوچک جلوه دهم، بلکه من هم مانند شما، از وحشت آن روز هنوز متزلزل هستم. من عنوان اول را انتخاب کردم زیرا می‌دانم که شما با وحشت آن روز هنوز دست و پنجه نرم می‌کنید. من نگرانم که شما به اندازه کافی با وحشت روزهای پس از آن و قبل از آن دست و پنجه نرم نکرده باشید. با این حال، هر روز یهودیان درباره اسرائیل صحبت می‌کنند.
من این را از افرادی که می‌شناسم، به آنها احترام می‌گذارم و حتی دوستشان دارم، می‌شنوم. انگار یهودیان از سراسر جهان برای آیین و سرو غذای «شبات»، در یک خانه کنار هم نشسته‌اند. برخی از ما آنجا زندگی می‌کنیم؛ برخی دیگر به دیدار ما می‌آیند. می‌خواهم سر آن میز باشم، عضوی با جایگاه خوب، زیرا این خانه در مکانی است که ما همیشه آن را ارزشمند می‌دانسته‌ایم. (شبات یا شنبه، روز استراحت است.
در این روز شمع روشن کرده و دعا و تورات میخوانند و غذاهایی ویژه در کنار هم سرو می‌کنند.) اما افراد دیگری قبل از اینکه این خانه حتی ساخته شود، آنجا زندگی می‌کرده‌اند. مدت‌های مدیدی، آنها در اتاق‌های تنگ و کثیف به شکلی فشرده حضور داشته‌اند. اکنون وضعیت آنها حتی وخیم‌تر از قبل شده است. برخی دچار سوءتغذیه هستند؛ بسیاری از درد فریاد می‌زنند. برخی از افراد سر میز شبات، ادعا می‌کنند که فریادها و زخم‌های آنها ساختگی است.
برخی دیگر اذعان می‌کنند که جراحات، واقعی هستند، اما اصرار دارند این افراد نگون‌بخت این رنج را خودشان به خود وارد آورده‌اند. آنها مرتکب جنایات غیرقابل توصیفی شده‌اند. آنها حق دارند، می‌خواهند ما بمیریم و چاره‌ای نداریم. اکنون باید داستان جدیدی برای پاسخ به وحشتی که یک کشور یهودی با حمایت بسیاری از یهودیان در سراسر جهان مرتکب شده است، روایت کنیم. عنصر اصلی آن باید این باشد: ما قربانیان پرهیزکار همیشگی تاریخ نیستیم. ما طوری ساخته نشده‌ایم که برای همیشه شر را تحمل کنیم اما هرگز مرتکب آن نشویم.
آن معصومیت کاذب که در زندگی ما یهودیان معاصر نفوذ کرده، سلطه جویی ما را به عنوان دفاع از خود پنهان می‌کند. این امر یهودیان را از قضاوت خارجیان معاف می‌کند و به انسان‌های خطاکار مجوز بی‌پایان می‌دهد.» 352 خواننده آنلاین، این جمله را به‌عنوان جمله برتر کتاب انتخاب کرده‌اند:«ما قربانیان همیشه پرهیزکار تاریخ نیستیم. ما طوری ساخته نشده‌ایم که ظلم را تا ابد تحمل کنیم، اما هرگز خود مرتکب آن نشویم. آن معصومیت کاذبی که به زندگی یهودیان معاصر نفوذ کرده، سلطه را تحت عنوان دفاع از خود استتار می‌کند.
این امر یهودیان را از قضاوت خارجی معاف می‌کند و به انسان‌های خطاکار مجوزهای بی‌پایان می‌دهد.» همچنین 351 خواننده کیندل هم این جمله را بسیار تأثیرگذار دانسته‌اند:«مشکل داستان جامعه ما این نیست که مرارت هایی را که متحمل شده‌ایم، تصدیق می‌کند. مشکل اینجاست که جنایاتی را که مرتکب می‌شویم، نادیده می‌گیرد.» 299 خواننده هم از اثرگذار بودن این جمله نوشته‌اند:«این نسخه ما، از داستانی نشأت گرفته که به شکل‌های گوناگون توسط مردم بسیاری در مکان‌های مختلف روایت شده است؛ مردمی که تصمیم می‌گیرند محافظت از خود را مستلزم مطیع کردن دیگران و برابری را معادل مرگ بدانند.»
