حسن گوهرپور
دبیر جایزه کتاب سال الوند

دبیرخانه جایزه ادبی الوند (جایزه کتاب سال شعر الوند) فراخوان هفتمین دوره را منتشر کرد. این جایزه با گذر از شش سال برگزاری، جایگاهی در میان اهالی ادبیات پیدا کرده که نشان از اعتماد به این جایزه و گروه اجرایی و داوران آن است؛ اما جایزه ادبی الوند با چند رویکرد ساده در ابتدا شروع به فعالیت کرد با این نیت که در دوره‌های بعدی بتواند اهداف خود را عمیق‌تر و والاتر کند.
گام اول در مسیر برگزاری جایزه «ماندن و استمرار» در فضای ادبی کشور بود. همان‌طور که فعالان گستره فرهنگ و ادبیات می‌دانند، ماندن در عرصه و دوام آوردن بخش قابل توجهی از ماجرای جوایز و رویدادهای ادبی است. برای ماندن در عرصه، ویژگی‌های زیادی باید داشت؛ از «اعتقاد به مسیر» و «صبر» تا «رعایت انضباط گروهی» در بخش اجرایی و داوری؛ پرهیز از رفتارهای هیجانی؛ استقلال اقتصادی و....
گام بعدی برای اینکه جایزه بتواند استمرار داشته باشد، تلاش برای «ایجاد اعتماد در جامعه ادبی ایران» بود. فضای ادبی کشور از دهه‌های بیست و سی و چهل بشدت درگیر دو قطبی‌هایی بود که برخی جریان‌های سیاسی برای ادبیات ایران و شاعران رقم زدند. در هر حال برگزاری جایزه و داوری بر مبنای «ارزش‌های ادبی» کار بسیار دشواری است. فضاهای تهمت‌زنی، افترا، برچسب‌زدن و... در شعر ایران بین شاعران متأسفانه زیاد است و این باعث می‌شود انتخاب یا انتخاب‌ها با برخی از موضع‌گیری‌ها مواجه شود. نادیده‌گرفتن این جریانات و توجه به «شعر» به عنوان اصل، یکی از مهم‌ترین اهداف جایزه بوده و خواهد بود.
در پی این هدف که نگاه جایزه مشخصاً به شعر باشد نه حواشی آن، هدف بعدی انتخاب‌هایی مبتنی بر «متن» بود. برای اینکه جایزه بتواند بین شاعران جایگاه درخوری بیابد، باید این احساس در بین شرکت‌کنندگان ایجاد می‌شد که جایزه فارغ از نام‌ها و نشان‌ها و گرایش‌ها، کتاب‌های رسیده را بررسی می‌کند. در این 6 دوره برگزاری و انتخاب‌هایی که صورت گرفته، تلاش شده انتخاب داوران بدون توجه به گرایش‌های «پیرامونی» و «فرامتنی» باشد و مشخصاً «شعر» مبنای انتخاب‌ها قرار گیرد.
گام بعدی نزدیک‌کردن فضای علمی و دانشگاهی کشور به جوایز ادبی بود. آنچه در ادبیات امروز ایران چه در بخش آفرینش اثر و چه در بخش نقدونظر زیاد به چشم می‌آید فاصله‌های معناداری است که بین جامعه دانشگاهی و جریان‌های ادبی وجود دارد. در شش دوره اخیر، جایزه کتاب سال الوند با همکاری انجمن علمی نقد ادبی ایران توانست بخشی از این پیوند را بین جامعه علمی کشور و رویدادهای ادبی ایجاد کند. انجمن علمی نقد ادبی ایران سال ۱۳۸۷ به ابتکار مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس و با همکاری جمعی از استادان دانشگاه‌های سراسر ایران راه‌اندازی شد. زنده‌یاد علی‌محمد حق‌شناس ریاست اولین هیأت مدیره این انجمن را به عهده داشت و محمود فتوحی، نصرالله امامی، مریم حسینی و ابراهیم خدایار رؤسای بعدی انجمن بودند؛ این انجمن اکنون نزدیک به ۵۲۵ عضو پیوسته و وابسته دارد و حمیدرضا شعیری رئیس فعلی آن است.
موضوع بعدی که دبیرخانه و گروه اجرایی جایزه به آن توجه داشتند انتخاب داورانی است که تلفیق فضاهای علمی و فضای تجربی ادبیات کشور را در کنار هم داشته باشند. چهره‌های دانشگاهی و شاعران با گرایش‌های مختلف، در این شش دوره داور جایزه کتاب سال الوند بوده‌اند و این اتفاق در کمتر جایزه‌ای با این نظم و توالی صورت گرفته است.
این موارد که ذکر شد اصولی بود که در جایزه کتاب سال الوند به عنوان مبنا رعایت شد و برگزارکنندگان امید دارند چشم‌اندازهای دیگر جایزه را نیز در آینده محقق کنند.