همزمان با هفته جهاد کشاورزی، وزیر جهاد کشاورزی از رویکرد محوری دولت چهاردهم برای حمایت از تولیدکنندگان خبر داد؛ رویکردی که با افتتاح ۱۵۸ پروژه جدید صنایع تبدیلی و راه‌اندازی یک خط اعتباری ویژه برای توسعه این صنایع، آینده‌ای روشن را برای امنیت غذایی، کاهش ضایعات و اشتغالزایی می‌توان ترسیم کرد.
غلامرضا نوری قزلجه، وزیر جهاد کشاورزی در پیامی به مناسبت فرا رسیدن هفته جهاد کشاورزی اعلام کرد که «حمایت از تولیدکنندگان» راهبرد اصلی این وزارتخانه در دولت چهاردهم خواهد بود؛ راهبردی که نه‌تنها امنیت غذایی را در اولویت قرار داده، بلکه مسیر توسعه پایدار کشاورزی، ایجاد اشتغال و افزایش ارزش افزوده محصولات را نیز هموار می‌سازد.
او در این پیام با تقدیر از تلاش کشاورزان، فعالان بخش کشاورزی و روستاییان کشور گفت: «در صورت حمایت از تولیدکنندگان، فعالیت کشاورزی اقتصادی خواهد شد و این موضوع به تأمین امنیت غذایی کشور کمک می‌کند.»
نوری قزلجه با تأکید بر نقش بنیادین تولید داخلی در پایداری امنیت غذایی افزود: «تنظیم بازار و صادرات در اولویت‌های بعدی پس از تولید قرار دارد.»
 
سرمایه‌گذاری در تولید؛ گامی برای تحقق شعار سال
همزمان با این پیام، رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون و صنایع کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی از بهره‌برداری ۱۵۸ پروژه جدید در حوزه صنایع تبدیلی و تکمیلی در هفته جهاد کشاورزی خبر داد؛ پروژه‌هایی که با صرف بیش از ۶ هزار و ۷۵ میلیارد تومان اعتبار، زمینه اشتغال برای 8 هزار و 726 نفر را فراهم کرده‌اند.
کریم ذوالفقاری این موفقیت را مصداق بارز اجرای منویات مقام معظم رهبری و تحقق شعار سال «سرمایه‌گذاری در تولید» دانست.
ذوالفقاری همچنین اعلام کرد که بیش از هزار میلیارد تومان پروژه صنایع تبدیلی در دست اجراست.
روایت آماری از صنایع تبدیلی جهاد کشاورزی
طبق گزارش وزارت جهاد کشاورزی، ظرفیت صنایع تبدیلی کشور در سال ۱۴۰۳ به بیش از ۱۰۷ میلیون تن رسیده است. در سال گذشته، با وجود محدودیت‌های مالی، ۱۴ هزار میلیارد تومان پروژه در بخش صنایع تبدیلی به بهره‌برداری رسید. همچنین تعداد واحدهای فعال این بخش در سال ۱۴۰۲ به ۲۲۰ واحد رسید که نشان‌دهنده رشد ۱۸ درصدی نسبت به سال پیش از آن است. در بخش محصولات باغی نیز، با تولید سالانه ۲۴.۶ میلیون تن، صنایع تبدیلی ظرفیت جذب بیش از ۵۴ درصد این محصولات را دارند. حدود 3 هزار و 790 واحد فعال در این بخش سالانه ۱۳.۵ میلیون تن ماده خام را فرآوری می‌کنند که منجر به صادراتی معادل ۷۵۱ هزار تن به ارزش ۱.۴۳۵ میلیارد دلار شده است.
 
سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و دولت؛ مشارکت برای توسعه
پیش‌تر، کریم ذوالفقاری با اشاره به نقش پررنگ بخش خصوصی در توسعه این صنایع گفته بود که از ابتدای سال ۱۴۰۳ تاکنون، بیش از ۱۸ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در حوزه صنایع تبدیلی و مکانیزاسیون کشاورزی انجام شده که بیش از ۸۵ درصد آن از سوی سرمایه‌گذاران خصوصی تأمین شده است.
وی افزود: «حدود 3 هزار و 200 میلیارد تومان تسهیلات نیز برای خرید ماشین‌آلات کشاورزی ارائه شده که نقش مهمی در ارتقای بهره‌وری و کاهش خام‌فروشی ایفا کرده است.»
به گفته این مقام مسئول، بیش از ۸۵ درصد از ۱۴ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری انجام شده از ابتدای سال تا پایان شهریورماه توسط سرمایه‌گذاران بخش خصوصی تأمین شده است.
وی افزود: «در حال حاضر بیش از ۵ هزار واحد صنایع تبدیلی و تکمیلی در کشور با پیشرفت فیزیکی بین ۴۰ تا ۹۰ درصد در حال اجراست که بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شخصی در این زمینه انجام شده که با این اقدام علاوه بر ۲۴۰ هزار نفر اشتغالزایی، بیش از ۳۰ میلیون تن مواد خام کشاورزی جذب صنایع تبدیلی می‌شود.»
وی براین باور است که مجوزهای صادره از سوی وزارت جهاد کشاورزی منجر به احداث یک هزار و ۷۹۶ واحد سردخانه با ظرفیت حدود ۴.۹ میلیون تن در مناطق قطب تولید محصولات کشاورزی شده و این ظرفیت فراهم شده زمینه را برای صادرات ۲.۲ میلیون تن انواع میوه و محصولات باغی در سال گذشته مهیا کرده است.
به گفته ذوالفقاری، 4 هزار و 600 واحد صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در حال احداث است که در بخش باغی یک‌ هزار و ۹۰۰ واحد تبدیلی و غذایی با توان جذب ۵.۲ میلیون تن ماده خام در استان‌‌های قطب تولید تا دو سال آینده به بهره‌برداری می‌رسند.»
 
نقش صنایع تبدیلی در کاهش ضایعات و خام‌فروشی
براساس آمارها هر ساله در دنیا ۱.۳ میلیارد تن ضایعات مواد غذایی ایجاد می‌شود که این ضایعات معادل یک سوم کل مواد غذایی تولیدشده است و می‌تواند غذای کافی برای ۲ میلیارد نفر را در سال فراهم کند که سهم ایران از کل غذایی که هر سال در جهان به هدر می‌رود، ۲.۷ درصد است.
بر اساس آمارهای ارائه شده، سالانه ۱۳۰ تا ۱۳۵ میلیون تن محصول کشاورزی در کشور تولید می‌شود، اما ۳۵ درصد آن، معادل ۳۰ تا ۴۰ میلیون تن، پیش از رسیدن به سفره خانوارها از بین می‌رود. این میزان ضایعات، توان سیر کردن ده‌ها هزار نفر را دارد.
از سوی دیگر، خام‌فروشی محصولات کشاورزی نیز از دیگر معضلات این بخش است. محصولات به‌صورت فله و بدون فرآوری صادر می‌شوند که سود بسیار کمتری برای کشور به همراه دارند. در مقابل، صادرات فرآوری‌شده محصولات کشاورزی ارزآوری بالاتر، اشتغال پایدار و ارزش افزوده چندبرابری را تضمین می‌کند.
صنایع تبدیلی و تکمیلی می‌توانند این دو مشکل اساسی را به فرصت تبدیل کنند. این صنایع محصولات خام را به فرآورده‌های با ماندگاری بالا تبدیل می‌کنند، امکان ذخیره‌سازی آنها را فراهم می‌سازند و با بسته‌بندی و درجه‌بندی استاندارد، صادرات این محصولات را تسهیل می‌کنند.
 
چالش‌ها و فرصت‌ها
با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، صنایع تبدیلی با چالش‌هایی مانند تأمین مواد اولیه، نوسان قیمت‌ها، نیاز به فناوری‌های نوین و به‌روزرسانی خطوط تولید مواجه هستند. همچنین قیمت انرژی و مشکلات زیرساختی نیز در برخی استان‌ها بر هزینه تمام‌شده تولید تأثیرگذار است. با این حال، فرصت‌هایی نظیر افزایش سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، توسعه صادرات به بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی، ایجاد مناطق آزاد تجاری و توسعه تسهیلات بانکی ویژه می‌تواند آینده‌ای روشن‌تر را برای این صنایع رقم بزند.
بنابر اظهارات احمد نصیری‌نیا، کارشناس کشاورزی، به‌نظر می‌رسد که صنایع و تجهیزات مرتبط با کشاورزی نه‌تنها به افزایش بهره‌وری و راندمان تولید کمک می‌کنند، بلکه نقش کلیدی در توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی ایفا می‌کنند. ایجاد صنایع تبدیلی می‌تواند ضایعات محصولات کشاورزی را کاهش دهد و ارزش افزوده بیشتری برای محصولات فراهم کند که این امر به نفع تولیدکنندگان و اقتصاد روستاها خواهد بود.
نصیری‌نیا به درستی بر اهمیت تأسیس صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی تأکید دارد. با توجه به پتانسیل بالای استان‌ها برای کشت محصولات متنوع، ایجاد زیرساخت‌های لازم برای صنایع تبدیلی می‌تواند به رونق اقتصادی و معیشت پایدار در مناطق روستایی منجر شود. لذا نیاز است که مسئولان با برنامه‌ریزی دقیق و حمایت‌های لازم، به توسعه این صنایع توجه ویژه‌ای داشته باشند تا از ظرفیت‌های موجود به بهترین نحو بهره‌برداری شود.