چشم‌انداز رکود
بابک صدرایی
کارشناس حوزه خودرو
در حال حاضر، بازار خودروی ایران در شرایط حساسی قرار دارد. نوسانات ارزی مزید بر علت شده و باعث ایجاد رکود در بازار خودرو شده است. برخی از خریداران به این فکر هستند که ممکن است در آینده، خودروهای بهتری وارد بازار شود و به همین دلیل از خرید خودداری می‌کنند. در مقابل، عده‌ای دیگر تصور می‌کنند که ممکن است بتوانند خودروهای موجود را با قیمت پایین‌تری خریداری کنند و برای همین منتظر و بلاتکلیف هستند تا نتیجه مذاکرات مشخص شود. این بلاتکلیفی باعث شده آمار خریداران خودرو بشدت کاهش یابد و بازار رکود را تجربه کند. در این میان اخباری مبنی بر تصمیم دولت برای کاهش تعرفه واردات خودرو و تصمیم خودروسازان داخلی برای افزایش قیمت کارخانه محصولات منتشر می‌شود. انتشار این اخبار وضعیت را پیچیده‌تر کرده و به رکود بازار دامن می‌زند.
نقش نوسانات ارزی در قیمت خودروها
یکی از عوامل مهم در تعیین قیمت خودرو، نوسانات قیمت دلار است. با این حال، آنچه در بازار خودرو مشاهده می‌شود، عدم کشش این بازار نسبت به نوسانات شدید ارزی است. در سال گذشته، قیمت دلار از 50 هزار به 105 هزار تومان در اواخر سال افزایش یافت. اگرچه این افزایش قیمت دلار به طور مستقیم بر قیمت خودرو تأثیر گذاشت، اما نتوانست باعث شود که قیمت خودروها نیز به همان نسبت دو برابر شود. به عنوان مثال، خودرویی که قیمت آن یک میلیارد و 50 میلیون تومان بود به یک میلیارد و 100 میلیون تومان رسید. البته عوامل دیگری نیز در این موضوع دخیل بودند که می‌توان به افزایش واردات خودرو اشاره کرد.
در حال حاضر، حتی اگر دلار به زیر 70 یا 75 هزار تومان برسد، قیمت‌های کنونی با توجه به قیمتی که خودروهای وارداتی وارد کشور شدند و به نسبت میزان قیمتی که خودروسازان داخلی ارز دریافت کردند گران هستند. در عین حال اما در بازار آزاد و بازار دلالی، حباب‌هایی به وجود آمده بود که توافق و کاهش تعرفه واردات خودرو می‌تواند باعث ریزش قیمت در بازار و ثبات در قیمت کارخانه‌ای آنها شود. شنیده می‌شود که برخی از خودروسازان، دوباره به دنبال افزایش قیمت هستند. درحال حاضر شاهد افزایش قیمت خودروهای مونتاژی به دلیل افزایش هزینه‌های گمرکی قطعات هستیم. ممکن است باز هم شاهد افزایش قیمت خودروها به علت تفاوت نرخ ارز نسبت به سال گذشته باشیم. معتقدم هرچه این قیمت‌ها افزایش داشته باشد بازار نمی‌تواند همگام با آنها حرکت کند. برای مثال اگر قیمت کارخانه‌ای خودرویی افزایش 100 میلیون تومانی را تجربه کند نباید انتظار داشت که به همین میزان در بازار آزاد افزایش قیمت داشته باشد.
مشکل اصلی بازار خودرو
به نظر می رسد شرایط رکودی در بازار صرف نظر از اتفاقات در مذاکرات هسته‌ای ادامه‌دار خواهد بود. اگر بخواهیم مشکل اصلی بازار خودرو در کشور را بیان کنیم، باید به وابستگی این بازار به عوامل سیاسی و اقتصادی اشاره کرد. کوچک‌ترین تغییر در این عوامل می‌تواند تأثیر زیادی بر قیمت‌ها و شرایط بازار بگذارد. برای رونق بازار، نیاز به ثبات سیاسی، اقتصادی و قیمت ارز وجود دارد. در نهایت، باید گفت که بازار خودروی ایران با چالش‌های زیادی روبه‌روست و تا زمانی که زیرساخت‌های اقتصادی و سیاسی کشور تثبیت نشود، نمی‌توان انتظار داشت که این بازار به شرایط مطلوب خود بازگردد. ایجاد یک فضای رقابتی، ورود محصولات باکیفیت و افزایش تنوع در بازار، از جمله اقداماتی هستند که می‌تواند به رونق بازار خودرو کمک کنند. در کنار این موارد، حمایت از خریداران از طریق تسهیلات و مشوق‌های فروش نیز می‌تواند به رونق بازار منجر شود.
