در سال‌های اخیر مسأله امنیت مرزها، بار دیگر در شرق و غرب ایران اهمیت یافت. مرزهای غربی پس از آن اهمیت یافت که نقاطی از عراق تحت سلطه داعش قرار گرفت. مرزهای شرقی زمانی اهمیت یافت که دولت اشرف غنی سقوط کرد و در افغانستان حکومت طالبان روی کار آمد. ورود غیرقانونی مهاجران افغان، فعال شدن داعش در برخی مناطق افغانستان این مرزها را به چالشی برای ایران تبدیل کرد. بویژه اینکه تأمین امنیت در این مرزها به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص، ناهمواری‌های طبیعی و شرایط سیاسی و امنیتی ناپایدار در آن سوی مرز با دشواری‌های بسیاری روبه‌رو است. ایده و طرح «انسداد مرزها» پاسخی به این معضلات چندگانه مرزهای شرقی است. از سال ۱۴۰۲ پروژه «انسداد مرزهای شرقی» به دستور ستاد کل نیروهای مسلح آغاز شد. هدف اصلی، ایجاد یک سد امنیتی به طول ۳۰۰ کیلومتر در مرزهای شرقی، در استان‌های خراسان رضوی و جنوبی، سیستان و بلوچستان و بخش‌هایی از استان گلستان است. این پروژه با همکاری و هماهنگی نیروهای مسلح شامل نیروی زمینی ارتش، سپاه پاسداران و نیروی انتظامی (فراجا) در حال پیشرفت است. برای این پروژه چندوجهی ۳ میلیارد یورو اعتبار تعیین شده است.

دیوار بتونی
با چشم‌های هوشمند
آنچه قرار است امنیت مرزهای شرقی را تأمین کند، فقط یک دیوار بتونی نیست. این پروژه چندوجهی یا چندمرحله‌ای، شامل مراحلی چون ساخت دیوارهای بتونی 4متری، نصب سیم خاردار، نصب فنس‌های امنیتی، ایجاد جاده‌های دسترسی اصولی در کنار دیوار مرزی و تجهیز مرز به سامانه‌های نظارتی پیشرفته است. فاز اول پروژه در مرزهای شمال شرقی به طول ۷۴ کیلومتر از مرز دوغارون نزدیک شهرستان تایباد در استان خراسان رضوی، به سمت جنوب یعنی به سمت شهرستان خواف دیگر شهرستان خراسان رضوی امتداد دارد. این دیوار مرزی 74 کیلومتری از سوی چهار گروه مهندسی رزمی نیروی زمینی ارتش ساخته می‌شود. تاکنون ۶۰ کیلومتر دیوار بتونی این پروژه نصب شده و ۱۲ کیلومتر دیگر آماده نصب است. این پروژه در مرزهای جنوب شرقی نیز به طول 90 کیلومتر است که به گفته وزیر کشور قرار است در نیمه نخست امسال به اتمام برسد.

ویژگی‌های دیوارهای بتونی
دیوارهای بتونی که در مرزها ساخته می‌شوند، به صورت بلوک‌بندی هستند. هر بلوک، ۴ متر ارتفاع، ۳ متر و 80 سانتیمتر عرض و حدود ۱۴ تن وزن دارد که از بتون مسلح و میلگردهای تقویت شده ساخته می‌شوند. این دیوارهای بتونی به همراه سیم خاردار و فنس‌های امنیتی، قرار است سد محکمی برابر عبور غیرمجاز از مرزها باشند.

فناوری‌های پیشرفته
در کنار دیوارهای مستحکم
در کنار ساختار فیزیکی مستحکم دیوارها، پروژه انسداد مرزهای شرقی از فناوری‌های پیشرفته‌ای نیز بهره می‌برد. این فناوری‌ها شامل دوربین‌های ۳۶۰ درجه با برد بالا، پهپادهای مراقبتی، سنسورهای (حسگرها) حرکتی و لرزشی هوشمند، سامانه‌های مخابراتی رمزگذاری شده و تجهیزات تسلیحاتی پیشرفته است. این سامانه‌ها امکان رصد و کنترل لحظه‌ای هر تحرکی در اطراف مرزها را فراهم می‌کنند که با همکاری نیروهای مرزبانی و نظامی، واکنش سریع و مؤثر به هرگونه تهدید را تضمین می‌کنند. پهپادهای مراقبتی نیز به صورت مداوم مسیرهای مرزی را پایش می‌کنند و در صورت مشاهده هر تحرک مشکوک، نیروهای واکنش سریع را آگاه می‌سازند.
همچنین پس از تکمیل فاز اول، پروژه انسداد مرزهای شرقی در فازهای بعدی توسعه‌یافته و مناطق بیشتری را پوشش خواهد داد. به این ترتیب که علاوه بر ساخت دیوار و موانع فیزیکی، توسعه سامانه‌های هوشمند پایش، افزایش توان عملیاتی یگان‌های مرزی و به‌کارگیری فناوری‌های نوین همچون هوش مصنوعی و تحلیل داده‌های بزرگ در دستور کار قرار دارد. ایجاد جاده‌های دسترسی در کنار دیوارها امکان استقرار سریع نیروها را فراهم می‌آورد.
فرماندهان نظامی امیدوارند تا پایان سال ۱۴۰۶ بخش عمده‌ای از این پروژه به بهره‌برداری برسد. سرلشکر باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در سفر اخیر به سیستان و بلوچستان، با بازدید از کارگاه ساخت دیوارهای مرزی در واحد «مهندسی رزمی نیروی زمینی سپاه پاسداران» در میرجاوه، از انسداد 110 کیلومتر از مرزهای جنوب شرقی تا آینده نزدیک خبرداد و اعلام کرد که «بقیه مرز با سرعت چشمگیری در حال انسداد است.»

برش

فرمانده نیروی زمینی ارتش:
امسال انسداد مرزهای شرقی به ۴۰۰ کیلومتر می‌رسد
فرمانده نیروی زمینی ارتش اظهار امیدواری کرد که پروژه انسداد مرزهای شرقی کشور، تا پایان سال به 400 کلیومتر برسد. به گزارش تسنیم، امیر کیومرث حیدری، گفت: «اخیراً رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح از مرزها بازدید و از کار بزرگ نزاجا در اجرای پروژه انسداد مرزها در شمال شرق و همچنین اقدام سپاه پاسداران در این زمینه در جنوب شرق ابراز رضایت کردند.» وی افزود: «ما در نیروی زمینی ارتش 103 کیلومتر دیوار را نصب و در 140 کیلومتر بستر نصف دیوار را آماده کردیم.» امیر حیدری اظهارکرد: «برنامه‌ریزی خوبی برای انسداد مرزها داریم و این پروژه به‌صورت بسیار هوشمند و با حسگر‌هایی در لبه فناوری در حال انجام است.»