محبوبه ستارزاده
خبرنگار

ناسا قصد دارد در قالب برنامه آرتمیس طی ۱۰سال، حدود ۱۰هزار کیلومتر از سطح ماه را مورد کاوش قرار دهد و دسترسی گسترده به مریخ هم از دیگر اهداف ناساست. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات برای کاوش در ماه یا مریخ، حرکت ماه نورد یا مریخ نوردها روی زمین‌های ناهموار این سیارات است. به همین دلیل هم شرکت‌های بسیاری در کنار ناسا به دنبال ساخت لاستیک‌هایی مناسب برای ماه نوردها و مریخ نوردها هستند؛لاستیک‌هایی که هم در برابر دما و هم درمقابل اشعه‌های کیهانی مقاوم باشند. این شرکت‌ها تا پایان ماه جاری میلادی(مه)، یافته‌های خود را در مرکز «جان گلن» به ناسا ارائه خواهند داد تا بتوانند طی قراردادهایی با ناسا، از فناوری‌های خود برای کاوشگرهای آینده ماه استفاده کنند. به این ترتیب، ناسا پس از 50 سال آماده بازگشت به ماه می شود.

یک رقابت تنگاتنگ
 با توجه به اینکه برنامه آرتمیس ناسا قصد دارد به انسان‌ها کمک کند که تا پایان دهه جاری روی کره ماه گام بگذارند، چندین شرکت در حال رقابت برای ساخت لاستیک‌هایی هستند که ماه نوردها را در سطح ماه به حرکت درآورد. فضانوردان آرتمیس نسبت به اجداد آپولوی خود، مدت زمان بیشتری را روی سطح ماه سپری می‌کنند و با طی مسافت‌های طولانی‌تر، زمین‌های ناهموار قطب جنوب ماه را کاوش خواهند کرد. به همین دلیل هم به لاستیک‌های بسیار قوی‌تری نسبت به لاستیک‌های مورد استفاده در آپولو نیاز خواهند داشت.در سطح ماه، تغییرات شدید دما و تشعشعات کیهانی به سرعت لاستیک را فرسوده می‌کنند. به همین دلیل هم مریخ‌نوردهای آپولو از لاستیک‌هایی با یک شبکه بافته شده از سیم پیانو با روکش روی استفاده می‌کردند. اما این، برای مریخ‌نوردهای آرتمیس کافی نیست چراکه با توجه به نوع مأموریت و طولانی‌تر بودن آن، باید از ماده‌ای بسیار مقاوم‌تر برای ساخت لاستیک آنها استفاده شود. یکی از موادی که برای لاستیک‌های ماه‌نورد آرتمیس در نظر گرفته شده، نیتینول(Nitinol)، آلیاژی از نیکل و تیتانیوم است.
 Earl Patrick Cole، مدیرعامل شرکت The Smart Tire، در مصاحبه‌ای، نیتینول را فلزی با عملکرد لاستیکی معرفی کرد که می‌تواند به هر روشی خم شود و همیشه به شکل اولیه خود باز‌گردد، توصیف کرد. بی‌شک چنین قابلیتی می‌تواند به توسعه لاستیک‌هایی مناسب برای مریخ نوردها کمک کند.

آزمایش مریخ نورد در فرانسه
سیلوین بارتت، مدیر طرح «لاستیک‌های بدون هوای ماه »از کمپانی لاستیک‌سازی Michelin هم دراین‌باره گفت: «هدف ما این است که 10هزار کیلومتر از کره ماه را در 10 سال طی کنیم. طرح Michelin بر پلاستیک‌هایی با کارایی بالا برای لاستیک‌های ماه‌نورد خود تمرکز دارد. قرار است این شرکت لاستیک‌سازی مشهور، نمونه‌های اولیه لاستیک‌های قمری خود را با راندن نمونه آزمایشی یک مریخ‌نورد نمونه در زمین‌های اطراف یک آتشفشان در نزدیکی کلرمونت فرانسه، آزمایش کند.

شترها الهام بخش
لاستیک‌های ماه‌نشین
در همین حال، شرکت لاستیک‌سازی بریجستون هم برای چرخ‌های ماه‌نشین خود به زیست‌تقلید روی آورده و از کف پای نرم شتر الهام گرفته است. پاهای شتر دارای پدهای چربی هستند که به پخش وزن حیوان در سطح وسیع‌تری کمک می‌کنند. چنین قابلیتی به این موجودات بزرگ و سنگین کمک می‌کند تا بدون فرو رفتن در شن‌های روان، راه بروند.
پس از تحقیق درباره این روش توزیع وزن طبیعی، بریجستون برای لاستیک‌های خود از یک ماده نمدی شکل مبتنی بر فلز استفاده کرد. لاستیک‌ها همچنین دارای پره‌های فلزی نازکی هستند که زمینه انعطاف‌پذیری را فراهم می‌کنند. بنابراین، وزن وسیله نقلیه قمری توزیع و از گیر کردن آن جلوگیری می‌شود.
هر دو شرکت Michelin و بریجستون، بخشی از کنسرسیومی هستند که فناوری‌های خود را تا پایان ماه مه به ناسا ارائه می‌دهند. آژانس فضایی ناسا که انتظار می‌رود اواخر امسال تصمیمی در این مورد بگیرد، می‌تواند با یک یا چندین شرکت برای توسعه لاستیک‌هایی برای توسعه اکتشافات انسانی، قرارداد ببندد.