چرا رفتار معامله‌گران در بازار سرمایه تغییر کرد؟
اثر ناترازی‌ها بر شاخص بورس
مجتبی آزادیان
خبرنگار
بازار سرمایه در میانه اردیبهشت ماه دوباره ریزشی شده و روز گذشته به صورت کاملاً محسوس 58 هزار و 985 واحد و 1.7 درصد افت کرد تا به رقم 3 میلیون و 115 هزار و 519 واحد کاهش یابد. شاخص کل هم‌وزن نیز 1.23 درصد افت کرد و در جریان معاملات بیش از 2700 میلیارد تومان سرمایه حقیقی از بازار خارج شد. رفتار سهامداران در معاملات اول هفته نسبت به چند روز گذشته تغییر کرده است. در حالی که طی هفته‌های گذشته انتظار برای رشد قیمت‌ها در میان معامله‌گران غالب بود، روز گذشته ابهام جای آن را گرفت. به گفته کارشناسان، وقتی نقدینگی جدیدی به بازار سهام وارد نشده ناخودآگاه این پیام مخابره شده که باید رفتار محتاطانه داشت.
البته حجم معاملات خرد همچنان نزدیک به ۱۵ هزار میلیارد تومان باقی ماند که خود نشانه‌ای از پویایی نسبی بازار است، هرچند باید تداوم داشته باشد. بورس در حال حاضر فارغ از ریسک‌های بیرونی که البته از عوامل اصلی و مؤثر در ریزش شاخص کل در روز گذشته بود، تدبیر مسئولان را برای چاره‌اندیشی مناسب می‌طلبد، چراکه نمی‌توان همیشه و هرجا و در هر زمانی، صعود و سقوط بورس را به عوامل خارجی و بویژه مناسبات بین‌المللی گره زد.
اگرچه کارشناسان سقوط روز گذشته شاخص کل را ناشی از ریسک‌های غیرسیستماتیک سایه انداخته بر اقتصاد ایران می‌دانند. امروز از سویی گزینه پیشنهادی وزارت اقتصاد نیز از سوی رئیس‌جمهوری معرفی خواهد شد و با توجه به برگزاری دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، احتمالاً دوشنبه متفاوتی را برای بورس شاهد خواهیم بود.موضوع ناترازی‌ها در حوزه‌های مختلف بویژه حوزه نیرو نیز از مواردی است که در سال‌جاری می‌تواند جلوی رونق بورس را بگیرد، موضوعی که محمدعلی احمدزاده اصل کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «ایران» به آن اشاره کرده است.
تأثیرات عوامل بیرونی وجود دارد
محمدعلی احمدزاده، کارشناس بورس با اشاره به سقوط حدود 2 درصدی شاخص کل بورس و دلیل نوسانات اخیر شاخص اظهار کرد: «یکی از دلایل اصلی همان ریسک‌های بین‌المللی است که هنوز فروکش نکرده و صحبت‌های جمعه شب مذاکره‌کننده آمریکایی خیلی امیدوارکننده نبود؛ بنابراین تأثیرات عوامل بیرونی و بویژه سیاسی و بین‌المللی هنوز وجود دارد و تا نتایج مذاکرات به صورت قطعی تعریف و مشخص و ثبت و ضبط نشود، به نظرم این فراز و فرود که نتیجه‌اش نوسان در بازار بورس و در خود شاخص کل است، وجود خواهد داشت.»
تأثیر ناترازی در سودآوری نمادها
وی ادامه داد: «این بخش مربوط به ریسک‌های سیاسی و دیگر ریسک‌های سیستماتیک بود که از دست شرکت‌های بورسی خارج است. بخش بعدی بحث‌های مربوط به داخل کشور، یعنی خود شرکت‌هاست. موضوعاتی مانند ناترازی که کشور در حوزه انرژی دارد و بویژه اثراتی که این ناترازی می‌تواند با بخشنامه‌هایی که از سوی اداره برق در سال سرمایه‌گذاری برای تولید ابلاغ می‌شود که به طور مثال دو یا سه روز در هفته در فلان ساعات برق نخواهید داشت؛ مشخصاً در سودآوری شرکت‌ها اثر می‌‌گذارد و حتی بعضی شرکت‌ها را ممکن است به زیان بکشاند.»
واکنش منفی بازار به ناترازی‌ها
این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: «این موضوعات مقداری آثار سوء برای شرکت‌های بورسی دارد و می‌تواند بر روند فعالیت شرکت‌ها اثر بگذارد و در آینده بر سود این شرکت‌ها چه به لحاظ دلاری و چه ریالی تأثیر منفی خواهد گذاشت. این برای فعالان بازار قابل قبول نیست و بازار به این اتفاقات و ناترازی‌ها واکنش نشان می‌دهد.»
ثبات بازار در گرو مدیریت انرژی
احمدزاده عنوان کرد: «با وجود این هنوز هم معتقدم که عدم قطعیت در نتیجه مذاکرات بود که آرامش اخیر در بورس را به هم زد و این فراز و فرود شاخص کل بورس تا رسیدن نتیجه مذاکرات به قطعیت ادامه خواهد داشت ولی موضوعات داخلی مانند قطعی برق و خاموشی‌ها و در تابستان معضل آب و در ادامه معضل گاز در زمستان که حاصل این ناترازی‌هاست حتماً بایستی مدیریت شود تا در این زمینه بازار به اطمینان خاطر دست پیدا کرده و تثبیت شود.»
عدم ورود جریان پول قوی به بازار
وی با اشاره به رخدادهای مثبتی که اخیراً برای بازار سرمایه رخ داده مانند کاهش فاصله نرخ دلار در بازار آزاد و نرخ دلار توافقی و نیز گزارش‌های ماهانه و سالانه شرکت‌ها که اکثراً مثبت ارزیابی می‌شود و همچنین موضوع ورود جریان پول قوی به بازار سرمایه خاطرنشان کرد: «به نظرم هنوز آن پول قوی وارد بازار نشده است و ما منتظر روزهایی هستیم که این اتفاق رخ دهد. البته این اتفاق قطعاً رخ خواهد داد و امیدواریم با تدبیر مسئولین این اتفاق خیلی زود رخ بدهد و مسیر توسعه از بانک‌محوری به سمت بازار محوری و بویژه بازار سرمایه حرکت کند.»
قیمت‌گذاری دستوری ثبات بازار را به‌هم می‌زند
این کارشناس بازار سرمایه تشریح کرد: «اما مشکل اصلی در بورس فعلاً این موضوع نیست، بلکه بحث‌های فرعی است. هنوز در رابطه با تک‌نرخی کردن ارز تصمیم قاطعی از سوی دولت گرفته نشده؛ این خود چالشی بزرگ است؛ در مجلس موافقان و مخالفانی دارد؛ بازار آزاد این تفکر را نمی‌پذیرد و می‌گوید باید قیمت‌ها واقعی شوند و تا زمانی که قیمت‌ها اعم از نرخ ارز، نرخ بهره و... واقعی نیست و مهم‌تر از آن تا زمانی که قیمت‌گذاری دستوری از بین نرود بازار بورس همیشه کشمکش روی این سه موضوع را خواهد داشت.»
اهمیت سرمایه‌گذاری خارجی
احمدزاده متذکر شد: «سرمایه‌گذار خارجی به عنوان یک فاکتور بسیار اساسی صنایع ما را به‌روز کرده و می‌تواند موضوع ناترازی که گریبان صنایع ما را گرفته، حل کند. سرمایه خارجی و ورود تکنولوژی همراه با توان داخلی بویژه نیروی عظیم انسانی متخصص می‌تواند واقعاً کارگشا باشد و ما را به مسیر درستی رهنمون کند.»
وی گفت: «در این صورت است که مردم اعتماد کرده و سهام شرکت‌ها را خریداری می‌کنند. به نظرم در آینده اگر چنین اتفاقی بیفتد، صنایع کوچک بهترین بازدهی را می‌توانند داشته باشند.»
لزوم حمایت از صنایع کوچک
این کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: «ما باید به سمت حمایت از صنایع کوچک و متوسط حرکت کنیم، حمایت به این معنی که مداخله نکنیم؛ همین که زیر پای صنعت و سرمایه‌گذاری را خالی نکنیم، خودش حمایت است، آنها چیزی جز این نمی‌خواهند و به نظرم با سیاست تنش‌زدایی همین بخش خصوصی به‌راحتی می‌تواند به دنبال جذب سرمایه و سرمایه‌گذار برود و هر دو، هم سرمایه و هم سرمایه‌گذار را به ایران بیاورد.»
اهمیت تصمیمات مسئولان
برای مدیریت بازار
احمدزاده بیان کرد: «با کاهش تنش‌ها باور دارم که بزودی منابع خوبی وارد بورس شده و سیل نقدینگی به سمت بورس سرازیر می‌شود. در حال حاضر اینکه دامنه نوسان هنوز پابرجاست، اتفاق خوبی است. بنابراین تصمیمات مسئولان و حاکمیت برای مدیریت بازار در شرایط کنونی بسیار مهم است. بازار همیشه به جنبه مثبت وقایع نگاه می‌کند و امیدوار است که تصمیمات حاکمیتی نیز در زمینه‌های مختلف مثبت باشد.»
