دکتر هادی خانیکی
نشر نی

کتاب «اندیشه پیشرفت و تحولات جدید جامعه ایران» بازخوانی مطالعات مجید تهرانیان در حوزه‌های توسعه، فرهنگ و ارتباطات است. دکتر تهرانیان از چهره‌های شاخص علوم ارتباطات به شمار می‌رود که بویژه در حوزه مطالعات توسعه از متفکران مطرح و مورد ارجاع است. او متولد 1316 و فارغ‌التحصیل رشته اقتصاد سیاسی دانشگاه هاروارد بود که سال‌ها مدیر واحد ارتباطات بین‌الملل دانشگاه هاوایی را برعهده داشت. در سال 1353 وقتی به ایران بازگشت، «پژوهشکده‌ علوم ارتباطی و توسعه‌ ایران» را تأسیس کرد و در سال 1391 هم چهره در نقاب خاک کشید.
نویسنده این اثر که خود از اساتید برجسته حوزه علوم‌ ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی است، برای اولین‌بار در این کتاب مهم‌ترین پژوهش‌های دکتر تهرانیان در باب توسعه و ارتباطات را مورد تدقیق و مداقه قرار داده است تا از خلال آنها، تحولات جدید جامعه ایرانی و اندیشه پیشرفت در ایران امروز را واکاوی کند و راهبردهای مؤثر و کم‌هزینه و قابل دسترس ارائه دهد. از آنجایی که دکتر خانیکی معتقد است نظریه‌های کلاسیک غربی برای توسعه ایران ناکارآمدند، بنابراین در این کتاب تلاش می‌کند با بازخوانی تجربیات پیشین، طرحی نو در اندازد و مخاطب کتابش را به درک چگونگی‌ گذار ایران به وضعیت توسعه‌ برساند.
خانیکی تصریح می‌کند که توسعه در ایران با شرایط اجتماعی ، تاریخی ، فرهنگی و سیاسی کشور پیوندی تنگاتنگ دارد، بنابراین توسعه در ایران تحت تأثیر مسائل پیشینی و پسینی و مزمن و جدید است که به منظور رسیدن به الگویی برای توسعه ایران نیازمند مطالعه‌ تاریخی توسعه و سیاست در ایران هستیم به طوری که «مسأله‌ ایران به‌مثابه‌ جامعه‌ در حال گذار» در کانون آن مطالعات قرار گیرد و جوهر آن، گفت‌وگو میان اندیشه‌ها و تجربه‌‌ها شود که فضل تقدم این کار با مرحوم دکتر مجید تهرانیان است. استدلال تهرانیان این است که «آن راهبرد توسعه‌ای که اولویت را به گسترش ظرفیت‌های انسان و نهادهای اجتماعی بدهد، از راهبردی که پیشینگی را به توسعه‌ ظرفیت‌های تولیدی می‌بخشید، مؤثرتر و انسانی‌تر عمل می‌کند.»
پیش از این، نگاه دکتر مجید تهرانیان به «دانشگاه، ارتباطات و توسعه ملی در ایران» در قالب کتابی با همین عنوان و به کوشش دکتر هادی خانیکی منتشر شده بود که اثر جدید خانیکی را می‌توان تکمیل‌‌گر آن دانست تا نگاه دکتر تهرانیان به مسأله ارتباطات توسعه به خوبی تبیین شود و راهگشای ما برای رسیدن به الگوی توسعه ایرانی باشد.