علی عوض‌خواه
روزنامه نگار

روز گذشته در سفر اسکندر مؤمنی وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران به شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان، سندی در حوزه همکاری‌های امنیتی میان دو کشور امضا و تبادل شد. این تفاهم‌نامه که با هدف تعمیق پیوندهای دوجانبه در عرصه‌های امنیتی تدوین شد، گامی در راستای تقویت همکاری‌های مشترک تهران-دوشنبه به شمار می‌رود.
به گفته مؤمنی، این سند بر محورهای کلیدی چون مبارزه با تروریسم، مقابله با قاچاق مواد مخدر، مبارزه با جرایم سازمان‌یافته و مدیریت امنیت مرزها متمرکز است و هدف اصلی آن، ارتقای امنیت در هر دو کشور از طریق همکاری‌های نزدیک، تبادل اطلاعات و هماهنگی‌های عملیاتی است.
با توجه به نگرانی‌های مشترک تهران و دوشنبه درباره تهدیدات مرزی که خود ناشی از تحولات منطقه‌ای در آسیای مرکزی است، این توافق به تقویت هماهنگی‌های دفاعی و امنیتی کمک خواهد کرد و سپری برابر چالش‌های مرزی‌ دو کشور با فقدان ثبات در افغانستان و مقابله با گروهک‌های تروریستی مستقر در منطقه ایجاد می‌کند.
این سند در بستری امضا شد که هر دو کشور با جدیت به دنبال تقویت جایگاه خود در سازمان‌های منطقه‌ای، به‌ویژه سازمان همکاری شانگهای هستند. همکاری‌های امنیتی نه‌تنها به تحکیم روابط دوجانبه کمک می‌کند، بلکه می‌تواند نفوذ ایران و تاجیکستان را در قلب آسیای مرکزی گسترش دهد.
تهران و دوشنبه پیش‌تر نیز نسبت به تهدیدات امنیتی منطقه‌ای از جمله فعالیت گروه‌های افراطی و تروریستی، حساسیت ویژه‌ای نشان داده‌اند که اکنون این دغدغه مشترک، زمینه‌ساز همکاری‌های عمیق‌تر شده است.
مؤمنی پس از امضای این سند و در دیدار با همتای تاجیکستانی، اعلام کرد که اجرای این تفاهم‌نامه می‌تواند امنیت هر دو کشور را به سطحی بالاتر ارتقا دهد. او تأکید کرد که اشتراکات فرهنگی، زبانی و تاریخی، چون رشته‌ای ناگسستنی، روابط دو کشور را مستحکم‌تر کرده و اجرای این سند را تسهیل می‌کند.
روابط ایران و تاجیکستان در سال‌های اخیر، به‌ویژه پس از سفرهای متقابل مقامات بلندپایه، روندی رو به رشد داشته است. دیدارهای امامعلی رحمان رئیس‌جمهوری تاجیکستان، از ایران در خرداد 1401 و اردیبهشت 1403 و سفرهای متقابل شهید رئیسی و مسعود پزشکیان به تاجیکستان، گواهی بر این مدعاست.
امضای 23 تفاهم‌نامه در ژانویه 2025، طی دیدار پزشکیان و رحمان، نشان از عزم راسخ دو کشور برای گسترش همکاری‌ها در همه زمینه‌ها دارد.
ایران و تاجیکستان به‌عنوان دو ملت فارسی‌زبان با میراثی مشترک از تاریخ و فرهنگ، از پیوندهایی عمیق برخوردارند که همکاری‌های امنیتی را نه‌تنها ممکن، بلکه طبیعی و ضروری ساخته است.
پیش‌تر در سال 2021، امضای تفاهم‌نامه همکاری نظامی میان دو کشور، پایه‌های روابط دفاعی را استوارتر کرد. همچنین افتتاح کارخانه تولید پهپاد «ابابیل» در تاجیکستان از سوی ایران در سال 2022، که با حضور سرلشکر باقری رئیس ستادکل نیروهای مسلح کشورمان انجام شد، نمادی از همکاری‌های دفاعی رو به رشد میان تهران و دوشنبه بود.
با چنین پیشینه‌ای، امضای سند همکاری امنیتی اخیر، نشانه‌ای روشن از تعهد دو کشور به حفظ ثبات و امنیت منطقه‌ای است. این توافق، در کنار همکاری‌های فرهنگی و اقتصادی پیشین، نه‌تنها روابط تهران و دوشنبه را عمیق‌تر می‌کند، بلکه می‌تواند الگویی الهام‌بخش برای همکاری‌های گسترده‌تر در منطقه باشد. این سند گامی است در مسیر ساختن آینده‌ای امن‌تر و باثبات‌تر برای هر دو ملت که ریشه در تاریخ مشترک و آرمان‌های یکسان دارند.