سفر وزیر دفاع عربستان سعودی به تهران که برادر ولیعهد این کشور نیز است، امری کم سابقه در روابط دو کشور بود. سطح دیدارها و بالاتر از همه، پیام «ملک سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان سعودی که به رهبر معظم انقلاب تقدیم شد، بازار گمانه زنی ها درباره اهداف، معانی و پیامدهای این سفر را داغ‌تر کرد. ارزیابی ها چندگونه بود.
 برخی با خوش بینی زیاد از تغییرات راهبردی در منطقه سخن گفتند و برخی هم تلاش کردند به طور کل آن را نادیده بگیرند. اما شواهد و جوانب این سفر نشان می‌دهد باید درباره این رویداد مهم منطقه‌ای هم، همان رویکردی را در پیش گرفت که درباره مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا.
به عبارت دیگر این سفر به معنای پایان همه مسائل و اختلاف‌نظرهای منطقه‌ای نیست، اما درعین حال فاقد پیام و معنای مهم هم نیست و قطعاً پیامدهای مثبتی برای دو کشور و امنیت منطقه‌ای خواهد داشت.
 این «احتیاط» و اتخاذ رویکردی مبتنی بر «منطق موقعیت» که شواهد نشان می‌دهد طرف عربستانی نیز بر مبنای همین منطق و برمبنای مصالح ملی خود سیاست‌هایش را تنظیم می‌کند، امری است که کارشناسان سیاست خارجی و مسائل منطقه ای هم به آن اذعان دارند.

ابراهیم عزیزی
رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس

محتاط؛ حتی در ارتباط با همسایه

جمهوری اسلامی ایران به دلیل رویکرد هوشمندانه، منطقی و گفتمانی که بر ارکان نظام اسلامی حاکم است، همواره کانون گفت‌وگو، مذاکره و رفت‌وآمد هیأت‌های سیاسی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بوده است. این ویژگی جایگاه ویژه‌ای به ایران در تعاملات بین‌المللی بخشیده است. در مقاطع خاصی این تعاملات با شتاب و شدت بیشتری دنبال شده است. در ایام اخیر هم در همین راستا، شاهد حضور هیأت‌های متعددی از کشورهای منطقه‌ای و برخی کشورهای دیگر با پیوندهای تاریخی و سیاسی با ایران بوده‌ایم.
در این میان سفر وزیر دفاع عربستان سعودی به ایران که حامل پیام پادشاه این کشور به رهبر معظم انقلاب بود، از اهمیت بسزایی برخوردار است. این سفر با هدف تبادل نظر، تقویت هماهنگی در مسائل منطقه‌ای و گسترش همکاری‌های دوجانبه صورت گرفته است.
پیام‌ها و رایزنی‌های مطرح‌شده در این سفر نشان‌دهنده درک عمیق عربستان سعودی از این واقعیت است که دستیابی به امنیت و ثبات منطقه‌ای، تنها از مسیر گفت‌وگو، مذاکره و همکاری نزدیک با جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان قطب برجسته امنیت‌ساز منطقه امکان‌پذیر است. کشورهای همسایه و برخی هم‌پیمانان نیز با درک این ضرورت تلاش دارند با بهره‌گیری از ظرفیت‌های دیپلماسی و مذاکره زمینه‌ای برای تقویت ثبات و امنیت منطقه‌ای فراهم کنند. جمهوری اسلامی ایران همواره بر این اصل تأکید داشته است که مسائل منطقه‌ای باید از طریق هماهنگی، گفت‌وگو، مذاکره و رفت‌وآمد هیأت‌های دیپلماتیک حل‌وفصل شود و هرگونه راه‌حل پایدار نیازمند مشارکت فعال کشورهای منطقه است.
به نظر می‌رسد در جریان سفر اخیر وزیر دفاع عربستان سعودی، علاقه‌مندی و آمادگی این کشور برای گسترش ارتباطات دوجانبه، تقویت هماهنگی‌های منطقه‌ای و بهره‌مندی از ظرفیت‌ها و قابلیت‌های مشترک به‌خوبی مشهود بود. گفت‌وگوهای انجام‌شده، درک مشترکی را میان دو طرف برای برون‌رفت از چالش‌های منطقه‌ای و حل‌وفصل مسائل مشترک تقویت کرد. این تعاملات گامی مهم در مسیر ایجاد فضای همکاری و اعتماد متقابل است که می‌تواند به کاهش تنش‌ها و استقرار صلح پایدار در منطقه کمک کند. به رغم همه اینها، همان‌طور که درباره مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا گفته می‌شود، درباره ارتباط و تعامل میان ایران و عربستان سعودی نیز نباید با خوش‌بینی صرف رفتار کرد. به این معنی که انجام یک سفر، هرچند در سطوح عالی، به معنای تمام شدن همه مسائل نیست و حل همه آنها به تداوم ارتباطات نیاز دارد.

عباس مقتدایی
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس

فرصتی که عربستان باید قدر بداند

جمهوری اسلامی ایران طی چند دهه گذشته همواره پیام دوستی و اتفاق نظر را به همسایگان خود در موضوعات مختلف و روابط دوجانبه ارسال کرده و در همین راستا سیاست «دیپلماسی همسایگی» را به عنوان اولویت‌ اصلی مبنا قرار داده است. تهران معتقد است امنیت درون‌زا در منطقه خلیج فارس، دریای عمان، دریای خزر و غرب آسیا یک ضرورت اساسی است که تنها با همکاری کشورهای منطقه قابل حصول است تا از دل آن، منافع همه کشورهای منطقه، تأمین و امنیتی وسیع و همه‌جانبه ایجاد شود. همچنین جمهوری اسلامی ایران معتقد است که نباید اجازه داد قدرت‌های سلطه‌گر خارجی وارد این منطقه حساس شوند.  ایران بشدت مخالف حضور قدرت‌های سلطه‌گری است که منافع خود را بر منافع ملت‌ها ترجیح می‌دهند و حاضر به رسمیت شناختن حقوق ملت‌ها نیستند. در این راستا بارها تأکید شده است که همکاری و تفاهم ایران با کشورهای مهم منطقه از جمله عربستان سعودی می‌تواند به تأمین منافع جهان اسلام منجر شود. با توجه به رویکردهای دینی ایران و وجود اماکن مقدس مسلمانان در عربستان، تهران همواره خواهان رعایت اصول اسلامی و مقررات قرآنی در روابط دو کشور بوده است. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز نفی سلطه و تسلط بیگانگان را به صراحت در فصل دهم سیاست خارجی خود آورده است. درعین حال در پی تحولات اخیر فلسطین، رقابت‌های شدید اروپا و آمریکا و همچنین قدرتمندتر شدن جمهوری اسلامی ایران، انتظار می‌رود عربستان با درک عمیق این شرایط به سمت  همکاری های منطقه ای و توسعه روابط با کشورهای منطقه در چهارچوب تأمین منافع مشترک حرکت کند.
حضور وزیر دفاع عربستان در ایران و دیدار با مقام معظم رهبری، رئیس ‌جمهوری و دیگر مقام‌ها، نشان از احترام تهران به دیپلماسی و آمادگی برای کنار گذاشتن سوء‌تفاهم‌ها و کدورت‌های گذشته به منظور تأمین منافع منطقه و جهان اسلام دارد. ایران بستر مناسبی برای تقویت مناسبات دوجانبه با عربستان فراهم کرده است که می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر کل منطقه داشته باشد و امیدوار است عربستان قدر این فرصت را بداند.
تهران نسبت به ایجاد ارتباط با کشورهای مسلمان و همسایگان بسیار خوشبین است و خود را به عنوان لنگرگاه تأمین امنیت منطقه معرفی می‌کند. همچنین این امنیت را برای همه کشورهای همسایه می‌خواهد و آمادگی کمک به آنها برای تقویت خود را دارد. همچنین از عربستان انتظار می رود تا در تعامل با همسایگان خود حسن همجواری را رعایت کند. توسعه روابط عربستان با همسایگان نه تنها بر ایران بلکه بر یمن نیز تأثیرگذار خواهد بود و یمن هم به عنوان یک کشور مسلمان در منطقه مورد توجه قرار گیرد.

فداحسین مالکی
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس

 دغدغه‌های عربستان، مبنای سفر به ایران

سفر اخیر وزیر دفاع عربستان سعودی به ایران از چند جنبه قابل ارزیابی است؛ اول اینکه تحولات اخیر منطقه‌ای و جهانی، بویژه مذاکرات غیرمستقیم اخیر میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا از اهمیتی راهبردی برخوردار است.
این مذاکرات برای کشورهای همسایه، از جمله پادشاهی عربستان سعودی، هم فرصت‌هایی به همراه دارد و هم چالش‌هایی ایجاد می‌کند. پادشاهی عربستان سعودی با توجه به جایگاه برجسته و موقعیت ژئوپلیتیکی خود و همچنین روابط نزدیک با ایالات متحده به این مذاکرات توجه ویژه‌ای دارد.
چنانچه مذاکرات به نتایج مطلوب منجر شود، انتظار می‌رود کشورهای منطقه از جمله عربستان سعودی در راستای تحقق صلح و امنیت منطقه‌ای مشارکت فعال داشته و نقش مؤثری ایفا کنند. اما در صورت موفق نبودن مذاکرات و بروز تنش‌های احتمالی، یا در بدترین حالت، درگیری‌های نظامی، کشورهای منطقه اولین طرف‌هایی خواهند بود که از تبعات منفی آن متأثر شده و متحمل خسارات قابل توجهی خواهند شد.
در این راستا، بویژه پس از تحولات اساسی در ساختار حاکمیتی عربستان سعودی، سفر شاهزاده خالد بن سلمان وزیر دفاع این کشور به تهران که از جایگاه برجسته‌ای در نظام حاکمیتی سعودی برخوردار است، و دیدار با مقامات ارشد بویژه رهبر معظم انقلاب اسلامی اهمیت ویژه‌ای دارد.
این دیدار حامل پیامی روشن از سوی ریاض به تهران است، پیامی مبنی بر اینکه پادشاهی عربستان سعودی خواستار پیشگیری از بروز هرگونه تنش در منطقه است. همچنین این سفر نشان‌دهنده اهتمام عربستان به پیگیری نتایج مذاکرات هسته‌ای ایران و تأثیرات آن بر معادلات منطقه‌ای است. این موضوع نه‌تنها برای ایران و عربستان، بلکه برای کل منطقه از اهمیتی بنیادین برخوردار است.
علاوه بر این، موضوع تقویت روابط دوجانبه میان ایران و عربستان سعودی نیز مطرح است که می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر مناسبات منطقه‌ای داشته باشد.
این امر نه‌تنها برای پادشاهی عربستان سعودی، بلکه برای جمهوری اسلامی ایران نیز از اهمیت برخوردار است. هر دو کشور بر این باورند که ارتقای روابط دوجانبه باید در اولویت برنامه‌های دیپلماتیک آنها قرار گیرد. تقویت این روابط می‌تواند به بهبود همکاری‌های منطقه‌ای منجر شده و به نفع هر دو کشور و ثبات منطقه باشد.