تمدن کهن کامبوج زیر ذره‌بین هوش مصنوعی
مدل جدید هوش مصنوعی زمان مطالعه و کاوش‌های باستان‌شناسی را بسیار کم می‌کند
آرزوکیهان
گروه علم و فناوری
یک گروه بین‌المللی متشکل از پژوهشگران و باستان‌شناسان با استفاده از هوش مصنوعی، بخش‌های باستانی کشور کامبوج که تاکنون در دسترس نبوده را کشف و مخازن آب پنهان و ناشناخته دوران باستانی «انگکور»این کشور را شناسایی کردند. در این باستان‌شناسی فناورانه از مدل هوش مصنوعی DeepLab V3
بهره گرفته شده است تا با کمک فناوری بینایی کامپیوتری، بتوان اعماق جنگل‌ها و بخش‌های ناشناخته تمدن انگکور کامبوج را مورد بررسی قرار داد و گام‌های بزرگی در نقشه‌برداری از یکی از مهم‌ترین تمدن‌های باستانی جهان با کارایی و دقت بالا برداشت.
یک معماری شگفت‌انگیز
تمدن انگکور که با عنوان امپراتوری خمر شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین تمدن‌ها در تاریخ جنوب شرق آسیا بوده است. پهنه این تمدن، کامبوج و بخش‌هایی از تایلند و ویتنام امروزی را شامل می‌شود. انگکور به عنوان یک مرکز فرهنگی و مذهبی، با معابدی همچون انگکور وات، نه تنها معماری شگفت‌انگیزی را به نمایش گذاشته، بلکه تأثیر عمیقی بر سیستم اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آن زمان داشته است.ریشه تمدن انگکور به دوره‌های پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد و یافته‌ها نشان می‌دهد که اجداد تمدن انگکور در هزاره سوم قبل از میلاد از طریق رودخانه Mekong به کامبوج مهاجرت کردند. اولین مرکز این تمدن که حدود سال 1000 قبل از میلاد تأسیس شد، در نزدیکی دریاچه بزرگ «تونل ساپ» قرار داشت و سیستم‌های آبیاری پیشرفته و عظیم این منطقه، امکان توسعه و گسترش تمدن را به جوامع دورتر از دریاچه فراهم کرد. به این ترتیب کشاورزی و زندگی روستایی دراین مناطق ارتقا یافت.
امپراتوری انگکور که تا قرن پانزدهم میلادی دوام آورد، پایتخت خود را در منطقه‌ای که امروزه استان «سیِم ریپ» کامبوج محسوب می‌شود، برپا کرده بود. اگرچه بسیاری از معابد انگکور ازجمله انگکور وات همچنان به‌عنوان نمادهای فرهنگی کامبوج پابرجا هستند اما بخش عمده‌ای از زیرساخت‌های شهری اطراف آن برای مدت‌ها زیر جنگل‌های انبوه مدفون بود و کاوش کامل آن دشوار به نظر می‌رسید. البته پیش از این، تصاویر ماهواره‌ای و فناوری LiDAR به شناسایی بیش از 25 هزار سازه در منطقه انگکور کمک کرده بود، اما مشکل اینجاست که نقشه‌برداری از مناطق خارج از این محدوده اصلی با چنین روش‌هایی، بسیار زمانبر بود.
آموزش هوش مصنوعی
برای حل این مشکل، پژوهشگران یک مدل هوش مصنوعی با نام
DeepLab V3 را آموزش دادند تا یک ویژگی کلیدی از مهندسی انگکور را تشخیص دهد و مخازن آب باستانی را بررسی کند. این ساختارهای وسیع، مستطیل‌شکل و محصورشده که بخشی از سیستم مدیریت آب این تمدن بوده و در تصاویر ماهواره‌ای به‌وضوح قابل مشاهده است. به همین منظور باستان‌شناسان با ادغام هوش مصنوعی به عنوان ابزاری برای شناسایی مخازن آب در پروژه‌های نقشه‌برداری گسترده، موفق شدند تحقیقات خود را با سرعت بیشتری انجام دهند و به یافته‌های جدیدی در رابطه با نحوه نقشه مخازن آب این تمدن باستانی دست یابند.
تسریع در عملیات باستان‌شناسی
گزارش‌های منتشر شده نشان می‌دهد محققان بر این باورند که مدل جدید هوش مصنوعی به کار رفته در این عملیات باستان‌شناسی، نه‌تنها زمان مطالعه و کاوش را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند حجم کار نقشه‌برداری را بسیار کم کند. البته اگرچه نتایج اولیه امیدوارکننده است اما تیم پژوهشی از برخی محدودیت‌ها نیز خبر می‌دهند. به عنوان مثال، این محققان اعلام کردند این الگوریتم هوش مصنوعی برای تشخیص و شناسایی معابد با شکل‌ها و اندازه‌های مختلف، مشکلاتی دارد به همین دلیل هم در گام اول این کاوش، باستان‌شناسان تنها بر مخازن آب تمرکز کرده‌اند.
پژوهشگران اعلام کردند که هدف نهایی، بهبود کیفیت پیش‌بینی و خودکارسازی نقشه‌برداری از مناطق دورافتاده‌تر و کمتر مطالعه‌شده کامبوج است. آنها همچنین کاربردهای گسترده‌تری برای این مدل متصور هستند. به اعتقاد آنان، این مدل هوش مصنوعی می‌تواند برای شناسایی انواع ویژگی‌های باستان‌شناسی و غیرباستان‌شناسی در سراسر جهان آموزش داده شود و در کشفیات گسترده‌تر باستان‌شناسی نقش‌آفرینی کند.
