سرانجام‌، آزادی
آزاد شدن فعالان محیط‌‌زیست زندانی پس از شش‌ونیم سال از زندان، اتفاق مهمی بود که در فروردین‌ماه 1403 روی داد. «حجت کرمانی»، وکیل زندانیان محیط‌‌زیستی، ۱۹ فروردین‌‌ماه گفت که «نیلوفر بیانی»، «سپیده کاشانی»، «طاهر قدیریان» و «هومن جوکار» عفو شده‌اند. یک روز پس از این خبر، هومن جوکار و نیلوفر بیانی از زندان آزاد شدند و روز بعد نیز شاهد آزادی سپیده کاشانی و طاهر قدیریان بودیم. به‌ این‌ ترتیب، پرونده‌ای که برای سال‌ها جامعه محیط‌‌زیست را درگیر خود کرده بود، بسته شد.

 به‌روزرسانی آیین‌نامه طبیعت‌گردی بعد از 19 سال
آیین‌نامه جدید کمیته ملی طبیعت‌گردی در تاریخ 15 فروردین‌ماه 1403 به تصویب هیأت وزیران رسید. آن روز «محمد جهانشاهی» دبیر کمیته ملی طبیعت‌گردی کشور گفت:«حالا پس از 19 سال شاهد اصلاح بموقع ظرفیت‌های قانونی در مسیر ایجاد روش‌های نوین مدیریتی در عرصه‌های طبیعی کشور در چهارچوب اصول گردشگری پایدار در قالب طبیعت‌گردی هستیم. اضافه شدن سازمان زمین‌شناسی به جمع اعضای کمیته، شرایط بهتری را در راستای افزایش مشارکت مردمی در روندهای حفاظت پایدار و بهره‌برداری خردمندانه، ساماندهی جریان‌های طبیعت‌گردی انبوه و کاهش نابسامانی‌های این حوزه فراهم می‌آورد. افزایش ارتباط ارگانیکی میان نهادهای متولی، هدف دیگر آیین‌نامه جدید است و تکمیل مسیری که پیش از این آغاز شده بود. در نهایت با توجه به روندهای کلانی همچون رشد جمعیت، کاهش جمعیت روستایی و افزایش شهرنشینی، گرایش به طبیعت و سفر به مقاصد ساحلی، جنگلی و بیابانی بیشتر می‌شود. با توجه به تغییرات اقلیمی و افزایش حساسیت‌های زیست‌محیطی، لازم است توجه به عرصه‌های مختلف جدی‌تر و فراگیرتر شود. آیین‌نامه جدید و تلاش‌های کمیته ملی طبیعت‌گردی، بخشی از این الزامات است.»
 

مالچ‌پاشی ‌نفتی ‌برای ‌همیشه از ‌دستور‌ کار‌ خارج شد
ابتدای اردیبهشت‌ماه سال ‌جاری بود که «علی سلاجقه» رئیس وقت سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرد که مالچ‌پاشی نفتی برای همیشه از دستور کار خارج شده است. این ممنوعیت، دو دهه مخالفت فعالان و کارشناسان حوزه منابع طبیعی و محیط‌زیست را در پیشینه وعقبه خود دارد.

معافیت صادرکنندگان صنایع ‌دستی از پیمان‌سپاری ارزی و نیمایی
بر اساس تصمیم جدید و با حفظ قوانین صادراتی، ارز حاصل از صنایع دستی با نظارت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، بخش اعظم صنایع دستی که مواد اولیه ارزشمندی ندارد، با کد صفر صادر می‌شود.  تصمیم جدید به این معناست که صادرکنندگان صنایع دستی، دیگر نه پیمان‌سپاری ارزی می‌خواهند و نه مکلف هستند برای بازگشت ارز به سامانه نیمایی ورود کنند.
 
تغییر پهنه سیاسی ایران
سقوط هلیکوپتر ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری فقید، در جنگل‌های ورزقان نه ‌تنها عرصه سیاسی را در ایران تغییر داد، بلکه تحولاتی را هم در سایر حوزه‌‌ها به‌ دنبال داشت. نمونه آنها تغییر دو رئیس سازمان حفاظت محیط‌‌زیست و منابع ‌طبیعی بود.
 
شلیک دوباره به جنـگـل
خرداد‌ماه 1403 برای جنگلبانان هیرکانی خرداد تلخی بود. قاچاقچیان دوباره از لای درختان بیرون آمدند و به خودرو جنگلبانان شلیک کردند. وقتی جنگلبانان راه قوه قضائیه را در پی گرفتند، آنها را تهدید کردند که در صورت شکایت، به خانواده‌هایشان شلیک می‌کنند. تهدید را هم عملی کردند، شبانه از در و پنجره، خانواده حافظان جنگل را هدف قرار دادند. تا همین الان هم کسی دستگیر نشده است تا خاطره تلخ شلیک شبانه به «رشید غفاری» جنگلبان تالشی زنده شود؛ کسی که پای 11 نفر در قتل شبانه‌اش و جلوی چشم اهالی خانه‌اش در میان بود اما بعد از دو دهه همچنان پرونده قتل او باز و کسی دستگیر نشده است!

مقابله با ریزگردها جزو تعهدات برنامه هفتم توسعه شد
آمارها وسعت کانون‌های ریزگرد داخلی را تا سال 1398 بیش از 34 میلیون هکتار اعلام می‌کند. به گفته دبیر ستاد ملی گرد و غبار کشور، همین موضوع باعث شد برنامه عملی 10 ساله برای مقابله با ریزگردها، جزو تعهدات برنامه هفتم توسعه قرار گیرد. «علی‌محمد طهماسبی‌بیرگانی» به ایرنا می‌گوید:«اجرای این برنامه جزو جدی‌ترین کارهایی است که باید مورد پیگیری قرار دهیم. برنامه 10 ساله حل معضل ریزگردهای داخلی در شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان‌ها تاکنون در ۱۲ استان که از اهمیت بالایی برخوردار هستند از جمله خوزستان، هرمزگان، گلستان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و سمنان تصویب شده است.»
 

خرید و فروش گونه‌های حیوانی منوط به مجوز کتبی محیط‌زیست
خردادماه سال ‌جاری بود که علی سلاجقه، رئیس وقت سازمان حفاظت محیط‌زیست طی نامه‌ای دستور نظارت جدی و مستمر بر فعالیت باغ‌‌وحش‌ها‌ را به مدیران کل محیط‌زیست استان‌ها داد و گفت:«از این پس خرید، فروش، ورود، معاوضه، مبادله، دریافت و اهدای هر گونه جانور وحشی توسط باغ‌‌وحش‌ها فقط با مجوز کتبی سازمان حفاظت محیط‌زیست امکان‌پذیر خواهد بود.» این تصمیم به ‌دنبال مرگ شیر باغ‌‌وحش مشهد و افزایش تلفات حیوانات در اسارت گرفته شد.

فرهاد نظری درگذشت
فرهاد نظری در حالی که با عشق به وطن، برای حفاظت از تاریخ کشورش تلاش می‌کرد، بعد از چندین سال دست و پنجه نرم کردن با سرطان در سن ۴۹ سالگی درگذشت.
فرهاد نظری، مدیر کل سابق دفتر ثبت جهانی آثار میراث فرهنگی، در کارش خبره بود و برای ثبت میراث فرهنگی و طبیعی ایران تلاش بسیاری کرد و در ثبت بسیاری از آثار ایران نقش بسیار زیادی داشت. مرگ فرهاد نظری، ضایعه بزرگی برای میراث فرهنگی است. بسیاری او را «کارشناسی از بدنه میراث فرهنگی» می‌دانستند که می‌توانست سکان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را بعد از چند دهه انتخاب مدیران سیاسی، به عهده بگیرد.
 
قطع ادامه‌دار درختان تهران
هوای آلوده، در سال‌ جاری هم به بایگانی سپرده نشد؛ درست در زمانی که هر لحظه، خبری از قطع درختان تهران به عنوان یکی از آلوده‌ترین کلانشهرهای کشور مخابره می‌شود. وضعیت قطع درختان بوستان‌های تهران در سال گذشته به حدی بود که دادستانی تهران، اداره منابع طبیعی را ملزم به استقرار یگان حفاظت در تمامی پارک‌های جنگلی تهران کرد. این تصمیم به دنبال ماجرای خشکیدگی ۸۰۰ درخت در پارک جنگلی چیتگر گرفته شد.
 رضا بیانی، مدیرکل سازمان منابع طبیعی استان تهران پیش‌تر در گفت‌وگو با «ایران» گفته بود« تنش آبی این بلا را بر سر درختان چیتگر آورده است و اگر این درختان به طور منظم هفته‌ای ۱۰ تا ۱۵ لیتر آبیاری نشوند، باقی درختان هم به این سرنوشت دچار خواهند شد.» ورود دادستانی هم پوشش گیاهی تهران را نجات نداد.
 

کمیته‌ای برای انتخاب
فردای انتخابات بود که شبکه‌های اجتماعی نوشتند، سطح حفاظت از «مسعود پزشکیان»، نامزد چهاردهمین دوره ریاست‌جمهوری افزایش یافت. او بعد از آنکه در پاستور ساکن شد، کمیته‌هایی برای تشکیل دولت خود شکل داد که بر اساس نظر کمیته انتخاب، سیدرضا صالحی‌امیری، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، سکانداری پردیسان را عهده‌دار شد و شینا انصاری هم برای رفتن به پردیسان بالاترین امتیاز را از کمیته انتخاب رئیس سازمان حفاظت محیط‌‌زیست گرفت.

جنگ تن به تن با اره برقی
سه قاچاقچی با اره‌ برقی در روز روشن به جان یک جنگلبان در گیلان افتادند، دست راستش را با اره‌ برقی بریدند، دست چپش را شکستند و پا به فرار گذاشتند.
 

انتخاب رئیس سازمان حفاظت محیط‌‌زیست
بسیاری شیوه انتخاب شینا انصاری را شکلی قابل قبول از مردم‌سالاری در انتخاب یک مدیر دانستند. او اولین فردی بود که از بدنه کارشناسی این سازمان، در شهریورماه سکانداری پردیسان را به عهده گرفت.

 انتخاب نماینده‌ای ویژه برای احیای جنگل‌های زاگرس
انتصاب نماینده ویژه رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در «حفظ و احیای جنگل‌های زاگرس»، اولین پیام امیدوارکننده دولت به جامعه مدنی در بخش محیط‌‌زیست و منابع طبیعی بود. پیش‌بینی می‌شود یا دست‌کم می‌توان دلخوش به این بود که در دولت، قرار است نگرانی‌ها و دغدغه‌های جامعه مدنی، کارشناسان محیط‌‌زیست و منابع طبیعی نیز شنیده شود. دلیل این استقبال مشخص بود، چون راه حفاظت از محیط‌‌زیست ایران از سازمان برنامه و بودجه کشور می‌گذرد.

فصل آتش‌سوزی جنگل‌ها
تابستان، فصل آتش‌سوزی جنگل‌های زاگرس است. جنگل‌های زاگرس، امسال هم سوختند تا دوباره یادآوری شود امکانات برای اطفای حریق این جنگل‌های استراتژیک کم است.
 

جنجال برداشت درختان شکسته و افتاده
برداشت درختان شکسته و افتاده از جنگل‌های هیرکانی جنجال‌برانگیزترین خبر سال‌ جاری است. آبان‌ماه سال ‌جاری «حسن وحید» سرپرست وقت منابع طبیعی و آبخیزداری در نامه‌ای خواستار اجرای این طرح شد. طرح با واکنش منتقدانه کارشناسان منابع طبیعی و محیط‌زیست روبه‌رو شد. در نهایت «علی تیموری» رئیس جدید سازمان منابع طبیعی اعلام کرد، تا بررسی طرح، اجرای آن را متوقف کرده است. فعالان منابع طبیعی اعلام کرده‌اند که اجازه نمی‌دهند این طرح اجرایی شود.
 

کوچ ابدی مادر درناها
الن ووسالو، پژوهشگر فنلاندی برجسته و جانورشناس سرشناس که به ‌دلیل بیش از پنج‌ دهه فعالیت پژوهشی در زمینه پرندگان مهاجر، بویژه درناهای سیبری، در استان مازندران ایران، به «مادر درنای سیبری» شهرت یافته بود، در سن ۹۵سالگی درگذشت. او نه ‌تنها یک پژوهشگر برجسته، بلکه یک فعال محیط‌‌زیست و روزنامه‌نگار نیز بود. ووسالو دانش‌آموخته مقطع کارشناسی جانورشناسی از دانشگاه یو.سی.ال.اِی (UCLA) آمریکا و دارای مدرک کارشناسی ‌ارشد روزنامه‌نگاری بود. او پس از ازدواج با همسر ایرانی خود، حدود پنج دهه پیش به ایران سفر کرد و در استان مازندران ساکن شد تا به مطالعه و حفاظت از درناهای سیبری بپردازد. او ابتدا در فریدونکنار، سپس بابلسر و در نهایت در شهر رویان اقامت گزید و در طول این سال‌ها ارتباط عمیق و پایداری با جوامع محلی برقرار کرد.
 
رئیس سازمان منابع ‌طبیعی انتخاب شد
«علی تیموری»، معاون وزیر و رئیس سازمان منابع‌ طبیعی و آبخیزداری کشور، در بهمن‌ماه ۱۴۰۳ به این سمت منصوب شد.
 

«پوآرو» دستگیر نشد
در سال 1403، هم «جامعه» و «انجمن علمی» باستان‌شناسی در نامه‌ای به قوه قضائیه خواستار برخورد با حفاران اشیای تاریخی شدند و هم پژوهشگاه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اعلام کرد که «کارگروه مبارزه با گنج‌یابی» را تشکیل داده است اما هیچ کدام مانعی بر سر راه حفاران غیرمجاز نشدند؛ حفارانی که در فضای مجازی سلبریتی شده‌اند و قانون را به سخره می‌گیرند.
چند روز پیش و برای چندمین‌بار اعلام شد، «کوهسار بادفر» ملقب به «پوآرو» در عراق دستگیر شده است، اما یکی از بزرگ‌ترین حفاران غیرمجاز که در فضای مجازی دارای بیش از یک میلیون فالوئر است در یک لایو (پخش زنده) اینستاگرامی اعلام کرد دستگیر نشده است تا همچنان عدم دستگیری او یکی از بزرگ‌ترین سؤال‌ها در حوزه میراث فرهنگی باشد که در یک دهه گذشته و در سال 1403 پاسخی نگرفت. فرونشست زمین در شهرهای تاریخی شیراز، اصفهان و... هم جزو اخباری است که در سال‌ جاری در صدر اخبار میراث فرهنگی می‌نشیند.