۱۴۰۴، نظم جدید منطقه‌ای؟
محمد محسن فایضی
سالی که گذشت برای پرونده فلسطین - اسرائیل بسیار پرحادثه و سرنوشت‌ساز بود. در این نوشتار قصد مرور بر اتفاقات و تحولات پیش‌آمده نداریم، اما با پایان سال 1403 و مروری بر آنچه در ذهن‌های‌مان است، می‌توان دریافت که پرونده فلسطین - اسرائیل، اکنون در یک مرحله گذر از نظم پیش از 7 اکتبر و نزدیک شدن به یک نظم جدید براساس تصمیمات و اقدامات طرفین این پرونده در دوره گذار است.
گرچه پیش از 7 اکتبر 2023، کلان پروژه‌ای جدی و صهیونیستی از سوی محور صهیونی و تطبیع در حال اجرا بود و به اعتراف برخی مقامات آمریکایی و اسرائیلی تنها چند هفته تا آغاز نظم جدید منطقه‌ای و عادی‌سازی بزرگ میان کشورهای اسلامی و اسرائیل فاصله مانده بود، اما پیشدستی مقاومت در 7 اکتبر لزوماً به معنی رقم خوردن نظم جدید مطلوب نخواهد بود.
وضعیت در نوارغزه، مرزهای لبنان، بلندی‌های جولان، سوریه و حتی کرانه باختری در شرایط بی‌ثباتی و برهم خوردن نظم‌های پیشینی است.
برخی از نظم‌ها چندین دهه برقرار بوده است اما اکنون با سرعت تحولات و پیوستگی اتفاقات در عین پیچیدگی منافع بازیگران مختلف، موقعیت‌شان کاملاً در تغییر است. رژیم صهیونیستی و به تبع آن آمریکایی‌ها و محور تطبیع در خاورمیانه به دنبال ایجاد یک نظم جدید مطلوب خود با بهره‌گیری از شرایط کنونی‌اند.
مجموعه رفتارهای محور ضد مقاومت فلسطین، نشان می‌دهد که وضعیت‌گذار برای‌شان مطلوب نبوده، اما با بهره‌گیری از مؤلفه قدرت به دنبال رساندن شرایط و مؤلفه‌های نظم‌ساز منطقه‌ای به موقعیت مطلوب خویش‌اند.
در مجموعه محور مقاومت هم باید راهبردی دقیق و مشخص و به‌دور از محافظه‌کاری اتخاذ و دنبال شود. منظور از محافظه‌کاری، ترس یا ملاحظات خاص اقتصادی، امنیتی و... نیست؛ منظور آن است که تصمیم‌گیران باید با نگاهی کلان و با درک کامل از برگ برنده‌ها و برگ تهدیدات پیش‌روی‌شان، تنها به اقداماتی در برهم زدن نظم و بازی دشمن قانع نباشند و نظم جدید مطلوب را بسازند.
به‌طور مثال، یکی از نظم‌های به‌هم ریخته، مربوط می‌شود به بخش مرزی سوریه و مرزهای اشغالی فلسطین. براساس قانون و نظم نانوشته‌ای، جولان اشغالی در امنیت نسبی صهیونیست‌ها قرار داشت و از اقدامی علیه صهیونیست‌ها از آن منطقه توسط حکومت پیشین سوریه ممانعت می‌شد و در مقابل تهدیدی هم از سوی صهیونیست‌ها دمشق را در خطر قرار نمی‌داد.
این نظم با رفتن بشار اسد و قرار گرفتن کنترل دمشق در دست حاکمان گروه تحریرالشام و جولانی، وضعیت بی‌ثباتی ویژه‌ای در جولان و اطراف آن ایجاد شده است. صهیونیست‌ها به دنبال بازگشت به نظم پیشین که چندین دهه آن را حفظ کرده بودند و حتی در دوران پسا 7 اکتبر هم برقرار بود، نیستند و نظمی جدید و گامی رو به جلو را اتخاذ کرده‌اند که به اشغال مناطق بیشتری از قنیطره، تضعیف مستمر توان نظامی دمشق در کنار سکوت و تماشای عجیب و معنادار ساکنان کاخ ریاست جمهوری سوریه منجر شده است.
سال پیش‌رو برای محور مقاومت، ایران و فلسطین بسیار سرنوشت‌ساز خواهد بود. ممکن است رسیدن به نظم جدید پس از 7 اکتبر در سال 1404 هم رقم نخورد، اما می‌توان گفت از سال‌های بسیار مهم در تعیین نظم منطقه‌ای جدید خواهد بود. در این سال در کلان نبرد و رقابت ایران و آمریکا در سایه نقش‌آفرینی بازیگران دیگر منطقه‌ای از حاشیه خلیج فارس تا ترکیه، معادلات زیادی تعیین تکلیف خواهند شد.
وضعیت داخلی تهران و تحریم‌ها، وضعیت سیاسی و نظامی حزب‌الله در لبنان، وضعیت امنیتی سوریه و درگیری‌های داخلی آن، تصمیم دولت عراق در نبردهای احتمالی پیش‌رو، میزان تاب‌آوری و اقدامات آفندی انصارالله در یمن و پرونده هسته‌ای ایران در سال اسنپ بک؛ جزو مؤلفه‌های مهم سال 1404 خواهد بود.
همه اینها در کنار مؤلفه اصلی یعنی آینده نوار غزه و آنچه اسرائیلی‌ها «فردای غزه» از آن صحبت می‌کنند، مشخص خواهد کرد که چه کسی از 7 اکتبر بیشترین بهره‌برداری را خواهد کرد و نظم جدید مطلوب را خواهد ساخت.
