«دلبر» به «کلسی ویروس» مبتلا شده است
۵ یوز دیگر سالم هستند
زیست بوم/ جواب آزمایشها آمد. «دلبر» یوز ماده پروژه تکثیر در اسارت توران به «کلسی ویروس» مبتلا شده است. این ویروس مختص گربهسانان است و آنطور که سعید یوسفپور، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان به «ایران» میگوید: «یا از طریق گربهسان آلوده منتقل میشود و یا سایت را درگیر میکند.» او البته خیال همه را راحت میکند که ویروس کلسی به دیگر یوزهای حاضر در سایت یعنی آذر، توران، ایران، فیروز و ابریشم منتقل نشده است. البته یوسفپور میگوید: «پیش از آنکه جواب آزمایش PCR آنها را از ابتلای دلبر به کلسی ویروس مطمئن کند جایگاه یوزهای جوان را از سایر یوزها جدا کردهاند.» منظور او از یوزهای جوان سه یوز ماده به نام آذر، توران و ابریشم است.
دلبر کوشکی
دلبر، اولین یوزی بود که وارد پروژه تکثیر یوز در اسارت شد. پروژه در همین پارک پردیسان تهران در زمان مدیریت «معصومه ابتکار» بر سازمان حفاظت محیط زیست، کلید خورد. دلبر را از پارک ملی توران در سمنان به تهران آوردند و «کوشکی» یوز نر را از میاندشت خراسان شمالی. براساس آنچه از پردیسان به رسانهها رسید جفتگیری آنها یکبار به بارداری دلبر منجر شد اما دلبر بر اثر عفونت سقط جنین کرد. در نهایت هم جفتگیری آنها به تکثیر یوز منجر نشد. طرح که به سرانجام نرسید دلبر و کوشکی از تهران به سمنان انتقال یافتند. کوشکی در بهمن سال 1401 بر اثر کهولت سن در 16 سالگی تلف شد.
دلبر از خورد و خوراک افتاد
دلنگرانیها از وقتی شروع شد که دلبر دیگر چیزی نخورد. محیط زیست تیمی را تشکیل داد تا معلوم کند چرا دلبر لب به غذایی که یوزبانها برایش میگذارد نمیزند. زیر زبان حیوان زخم بود. ابتدا فکر کردند شاید لیس زدن یخ آبشخوری که حیوان از آن آب میخورد باعث زخم شدن زبان حیوان شده است. اما آزمایش خون دلبر نشان از التهاب میداد. عامل التهاب مشخص نبود. دامپزشکان احتمال افزایش اوره میدادند. برای همین به سمت آزمایش PCR رفتند. درمان حیوان هم شروع شد. پیش از آنکه جواب آزمایش بیاید یوسفپور به «ایران» گفته است: «وضعیت خورد و خوراک دلبر خوب شده است. اما اگر وجود کلسی ویروس تأیید شود باید تمهیدات ویژهای اندیشید». بعد هم یادآوری کرده است: «ما البته در این مدت کارهایی در سایت تکثیر انجام دادهایم.»
افزایش جایگاه یوزها
وقتی شک کارشناسان درباره ابتلای دلبر به کلسی ویروس زیاد شد آنها به گفته یوسفپور شروع به اقدامات پیشگیری برای درگیر نشدن دیگر یوزها کردند.
او به افزایش تعداد جایگاههای یوز اشاره میکند و میگوید: «حالا یوزهای جوان فاصله بیشتری با یوزهای قبلی (ایران، توران و دلبر) دارند. فضاها بهتر و استرس گونهها کمتر شده است.» به گفته یوسفپور فیروز نسبت به سایر یوزها در فضای پرتنش و استرسزایی قرار داشت. الان همه جایگاه دارند. برای همه آنها لانه ساخته شده است و جایی برای مخفی شدن در زمان ترس دارند. او توضیح داد: «الان اگر حیوان در شرایط استرس قرار بگیرد میتواند خودش را مخفی کند.»
فیروز و ایران
سایت تکثیر یوزها به سمنان که انتقال یافت برنامهها به سمت جفتگیری یوز نری به نام «فیروز» و یوز مادهای به نام «ایران» رفت. جفتگیری موفق بود. فیروز و ایران، صاحب سه توله یوز نر شدند اما پروژه تکثیر با آنها هم به سرانجام نرسید؛ هر سه توله با نقص به دنیا آمدند. بسیاری دلیل آن را انجام سزارین توسط کارشناسان دانستند اما این موضوع را هرگز محیط زیست تأیید نکرد. دو توله در بدو تولد مردند. پیروز اما به 10 ماهگی رسید تا او هم در نهایت بر اثر نارسایی کلیه و مشکلات گوارشی چشم ا ز دنیا ببندد.
تمهیدات بهداشتی
یوسفپور به نصب آزمایشی دو چیتاران (یوز دوان) در سایت تکثیر یوز در اسارت توران اشاره میکند و میگوید: «چیتاران وسیلهای است که حیوان به دنبال آن میدود.»
او از تغییر مسیر ورود خودروها به سایت تکثیر خبر میدهد و میافزاید: «پیش از این هر کس که میخواست وارد سایت شود الزاماً باید از کنار فنس یوزپلنگها میگذشت. هم یوزها خودرو و سرنشینان آن را میدیدند و هم آدمها میتوانستند یوزها را از دل خودروها ببینند. این مسیر را تغییر دادیم.»
فصل جفتگیری یوزها
یوسفپور میگوید که از یک ماه و نیم پیش ورود افراد به سایت را بسیار محدود کردند: «نزدیک به 20 روز گذشته هم هیچ فردی بجز یوزبانها حق ورود به محدوده را نداشته است.» او دلیل این سختگیری را فصل جفتگیری یوزها میداند و میگوید: «حتی به اکولوژیست و دامپزشک معتمد هم گفتیم فقط از طریق اتاق مونیتورینگ رفتار یوزها را ببینند و تحت نظر بگیرند.»
او از ضد عفونی جایگاهها بعد از مدتها میگوید: «برای یوزبانها پایافزار مخصوص تهیه شد. در تهیه و تأمین گوشت و مواد غذایی سعی کردیم استانداردهایی به لحاظ کاهش چربی و کیفیت گوشت داشته باشیم.»
او تغذیه یوزها را شامل گوشت گوسفند، گاو، شتر و مرغ میداند و میگوید: «گاهی هم خرگوش یا قوچ و میش آهو در اختیار آنها قرار میدهیم.»
یوسفپور روی تأمین مکملهای غذایی استاندارد تأکید میکند و میگوید: «مکملهای غذایی محدودی داریم و باید این مکملها را از خارج از کشور وارد کنیم.»