مترجم: وصال روحانی

«در سایه سرو» انیمیشن هوشمندانه‌ای از سینمای ایران که اخیراً اسکار برترین کار کوتاه کارتونی امسال را تصاحب کرده، فیلمی است با مضمونی به مراتب بزرگ‌تر از ظرفیت‌های انیمیشنی که بخواهد تنها در 19 دقیقه به طرح مفاهیمی چنین عمیق بپردازد در فیلمی که شیرین سوهانی و حسین ملایمی هنرمندان ایرانی آن را توأمان کارگردانی کرده‌اند، به کنار دریا سفر می‌کنیم تا انسان‌های دردمند و در عین حال امیدوار و ویژه‌ای را ببینیم. با پدری طرف هستیم که روزی مالک‌الرقاب دریاها و ناخدایی نمونه بوده ولی بابت اقتدارش بهای گزافی پرداخته و اینک به یک بیماری مزمن سلسله اعصاب (PTSD) مبتلا شده و نالان و کم‌توان است. ما دختر این مرد را هم مشاهده می‌کنیم که برای درمان دردهای پدرش جانفشانی می‌کند اما فقط خشم پدری را می‌بیند که چون سلامتی‌اش را فدای ابهتی از دست رفته کرده، به هر چیزی می‌تازد و ناشکری می‌کند. دختر نمی‌داند در هنگامه خشونت پدر و ناملایمات زمانه چگونه به آرامش برسد و پدر چنان نا‌امید می‌شود که به عزلت فرو می‌رود. ناخدای «قدرقدرت» گذشته چون نمی‌تواند و نمی‌خواهد به خواسته‌های دخترش بیندیشد، سرش را آن طرف می‌گیرد تا به‌نظر برسد که این وضعیت را نمی‌بیند. دختر باید هم پدرش را از مرگ روحی برهاند و هم اجازه ندهد که خودش در برهوت بی‌توجهی پدرش و دیگران به وی از پای درآید و قربانی یک زمانه پر از عصیان شود.
بازگشت از مرز مرگ این فایده را دارد که انسان می‌فهمد زندگی، ارزش جنگیدن دارد و این شاید پیام اول «در سایه سرو» باشد. سازندگان این فیلم با تشریح تلاقی دو طرز تفکر متفاوت و ترسیم دو موجود وابسته به یکدیگر اما دردمند و عاصی نشان می‌دهند که دنیای کنونی، درد به اندازه کافی دارد و نیازی به زایش دغدغه‌های اضافی و فاصله افتادن هرچه بیشتر بین پدر و فرزند نیست حتی اگر بیماری‌های لاعلاج توجیهی بر بدرفتاری پدری باشد که نشانی از جبروت زمان جوانی‌اش ندارد. کارتون‌ها سال‌ها با نگاهی سطحی نگریسته می‌شدند و کسی از آنها تعهد و عمق در پیام‌رسانی را نمی‌خواست و همه‌چیز صرف سرگرمی و خلق شوخی و بازی‌های کودکانه بود اما ملایمی و سوهانی با ساختن «در سایه سرو» گوشزد کرده‌اند که زندگی مقوله‌ای عمیق با انواع پیام‌هاست. حتی اگر پیام نهایی صرفاً این باشد که یک روز زندگی اضافی هم در صورت نزدیک‌تر شدن انسان‌ها و خانواده‌ها به یکدیگر، ارزش کوشیدن برای زنده ماندن و سپری کردن ساعاتی فزون‌تر را دارد.

به قلم پیتر بردشاو
سینمایی‌نویس ارشد روزنامه گاردین

فتح بابی تازه در عرصه انیمیشن‌ها
درخت‌های سرو می‌تواند در سخت‌ترین محل‌ها نیز ریشه بدوانند و رشد کنند و همواره مظاهر قدرت شناخته شده‌اند. در ایران به آنان به چشم سمبل خلوص هم نگاه می‌شود و شاید به همین خاطر است که حسین ملایمی و شیرین سوهانی هنرمندان ایرانی در انیمیشن معناگرای اخیرشان به سراغ این سوژه رفته و تلاقی انسان‌ها را با سختی‌های زمانه و بیماری‌های شدید جسمانی و روحی مواردی دانسته‌اند که شاید فقط سایه بلند سرو بتواند بر آنها فایق آید یا از شدت ضربه‌‌های شان بکاهد. در فیلم فکورانه و اسکاری «در سایه سرو» دختری را می‌بینیم که در عین تعهد اخلاقی و وابستگی خانوادگی به پدرش چنان از تبعات ابتلای پدرش به یک بیماری مزمن و شدید سلسله اعصاب به تنگ آمده که تصمیم به جدایی از او و رفتن به سمت یک زندگی مستقل را گرفته اما بندهای وابستگی خانوادگی مانع از شکل‌گیری این مهم می‌شود. برای این پدر که مدت‌ها سلطان مقتدر دریاهای بیکران بوده و کشتی‌های بزرگ را ناخدایی می‌کرده، تحمل درماندگی کنونی‌اش غیر‌ممکن است و برای دختر او هم تحمل اینکه پدر خشم ناشی از زایل شدن این سلطه را بر سر او خالی کند، نامنصفانه می‌نماید. این بحران هر دو نفر را مجبور به بازسازی جوهره وجودی خویش می‌کند و فصلی تازه را به روی آنها می‌گشاید؛ فصلی که به آنها و تماشگران فیلم یاد می‌دهد زندگی هر روز به ابداعاتی جدید نیاز دارد و فراتر از آن به داشتن نگرش‌هایی تغییر‌یابنده و دوری جستن از راه‌حل‌های تکراری و قدیمی. تو گویی «موبی‌دیک» را با زبانی جدید ساخته باشند و او به جای مبارزه اجباری و دائمی با کوسه‌ها به نبرد با اندیشه‌های منفی بپردازد و خودش را از نو متولد کند. با هر نگاهی فیلم کوتاه «در سایر سرو» با استعاره‌های بلند و فراوان فرهنگی‌اش نوعی فتح باب تازه دست‌کم در عرصه انیمیشن‌های کوتاه به شمار می‌آید.
به قلم «مانولا دارگیس»
سینمایی‌نویس مشهور زن نیویورک تایمز