نمایش خانگی، رقیب بیرقیب
رضا هامون- منتقد هنری/ در شرایطی که گیشه سینماها خلوت و سریالهای تلویزیونی کممخاطب شدهاند، شبکه نمایش خانگی و پلتفرمها تا حدود زیادی توانستند این خلأ دراماتیک و نیاز به سرگرمیسازی را پر کنند و حتی برخی جاها، به ارتقای سلیقه مخاطب هم کمک کنند. گویی پلتفرمها به مثابه رسانهای میانجی توانستند منجی مخاطبانی باشند که نیاز آنها به تماشای سریال و سرگرمی از طریق رسانههای سنتی و رسمی سینما و تلویزیون تأمین نمیشود و رضایت بخش نیست.
هر اثری که خلق میشود نیاز به یک بازار برای ارائه دارد و شکلگیری یک صنعت سالم که چرخه اقتصادی درستی داشته باشد میتواند به فرهنگ و هنر کشور کمک کند، اما نگاه صرفاً اقتصادی به یک مقوله فرهنگی هنری به هیچوجه قابلقبول و پسندیده نیست. سینمای ما بشدت با مشکلات اقتصادی فراوان مواجه است و ما شاهد بحران مخاطب در سینما هستیم که باعث شده تا چرخه اقتصادی خوبی در سینمای ما حاکم نباشد. از طرفی اگر نگاهی به فیلمهای پرفروش سال هم داشته باشیم، میبینیم که در مقایسه با جمعیت کل کشور سینما مخاطب چندانی ندارد و تصور بر این است که شبکه نمایش خانگی به عنوان یک محفل جدید میتواند این خلأ درآمدی را جبران کند. از آنجا که سینما معمولاً محکوم به شکست است، سینماگران اکثراً با این نگاه به سمت این رسانه میآیند که بتوانند درآمدی داشته باشند.
شبکه نمایش خانگی یک هویت بینامتنی دارد، از طرفی به سینما نزدیک است چرا که عوامل تولیدش معمولاً سینمایی هستند و ممیزیهایش هم در همان حد است و از طرفی محصولش فیلم سینمایی نیست و مردم محصولات شبکه نمایش خانگی را که سریالها هستند در تلویزیون خانه میبینند. این شرایط به این رسانه هویتی بینامتنی داده که سینماگران میتوانند با محدودیتهای کمتر و مخاطب بیشتر محصولاتی تولید کنند و احتمالاً درآمد بیشتری نسبت به سینما داشته باشند. در واقع عوامل برونمتنی موجب استقبال خوب مخاطبان از سریالهای شبکه نمایش خانگی شده است. یکی از این عوامل برونمتنی محدودیتهای تلویزیون است. از آنجا که تلویزیون نمیتواند به برخی مسائل بپردازد و شبکه نمایش خانگی در قصهپردازی و ظاهر بازیگران و... این محدودیت را ندارد، میتواند نظر مخاطبان را بیشتر به خود جلب کند. در واقع هیچ چیز حتی انتخاب بازیگر هم جای قصه را نمیگیرد.
حضور سلبریتیها و بازیگران در یک سریال هم به طور موقت میتواند نظر مخاطب را به خود جلب کند و به مرور مخاطبان انتظار دارند که در یک سریال شاهد قصهای خوب و جذاب باشند. تلویزیون به دلیل در دسترس و رایگان بودنش باید مخاطبان بیشتری نسبت به شبکه نمایش خانگی داشته باشد. اگر سریال خوبی در تلویزیون ساخته شود قطعاً هیچ سریالی در شبکه نمایش خانگی توان رقابت با آن را ندارد، چرا که دسترسی به اینترنت در همه جای کشور امکانپذیر نیست و از طرفی بسیاری از مردم توان پرداخت پول برای دیدن سریال را ندارند. اگر امروز شبکه نمایش خانگی موفق است، یکی از مهمترین دلایلش ضعف و محدودیتهای فراوانی است که در ساخت سریالهای تلویزیونی وجود دارد.