لزوم استفاده از راهنمایان گردشگری تخصصی در تورهای آموزش و پرورش
دانش‌آموزان باید سفر ایمن را تجربه کنند
چندی پیش ایران شاهد مرگ چند دانش‌آموز نخبه در یک اردوی علمی بود. همین مسأله هم احسان میراب‌زاده، کارشناس ارشد برنامهریزی توسعه جهانگردی را به این نتیجه رساند تا در گفت‌و‌گو با «ایران» پیشنهاد دهد که از راهنمایان گردشگری برای افزایش امنیت سفرهای دانش‌آموزی بهره برده شود.
میراب‌زاده به مناسبت این روز به موضوع مهمی اشاره می‌کند و می‌گوید:«لزوم استفاده از راهنمایان گردشگری تخصصی در تورهای دانش‌آموزی و دانشجویی ضروری است.» وی با تأکید بر وقوع حوادث ناگوار و مکرر در این تورها طی سال‌های متمادی و اخیراً در کرمان، پیشنهاد می‌کند دولت، مدارس را به همکاری با دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی برای بهره‌گیری از راهنمایان گردشگری تخصصی ملزم کند.
مزایای استفاده از راهنمایان گردشگری تخصصی
به اعتقاد این کارشناس، الزام مدارس به استفاده از راهنمایان گردشگری تخصصی، کیفیت، امنیت و اثربخشی سفرهای دانش‌آموزی را به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. او می‌گوید:«این اقدام نه‌تنها از بروز حوادث ناگوار جلوگیری می‌کند، بلکه تجربه‌ای غنی، آموزنده و جذاب نظیر آنچه در دنیا بوت‌کمپ خوانده می‌شود را برای دانش‌آموزان فراهم می‌آورد. راهنمایان تخصصی، با تسلط بر مهارت‌های مدیریت سفر، برنامهریزی مسیرها، هماهنگی بازدیدها و کنترل بحران، سفر را به تجربه‌ای ایمن و مفید تبدیل می‌کنند.»
او ادامه می‌دهد:«علاوه بر این، راهنمایان تخصصی با روش‌های تعاملی مانند داستان‌گویی، بازی‌های گروهی و... محتوای سفر را برای دانش‌آموزان جذاب‌تر و به‌یادماندنی‌تر می‌کنند. این امر نه‌تنها به ارتقای کیفیت تور تفریحی و آموزشی می‌انجامد، بلکه فرهنگ گردشگری مسئولانه را نیز میان نسل آینده ترویج می‌دهد.» به اعتقاد میراب‌زاده، آنها، مهارت مدیریت برنامه سفر، مسیرهای حرکت، استراحت، بازدیدها و تعامل با نهادهای مرتبط را دارند که باعث بهینه‌سازی زمان و افزایش کیفیت سفر می‌شود. به این مهارت‌ها، مهارت کنترل بحران و تعامل با افراد حاضر در تور را نیز بیفزایید که راهنمایان گردشگری طی دوره‌های تخصصی می‌آموزند و پس از شرکت در آزمون جامع و موفقیت در مصاحبه کمیته فنی موفق به دریافت مدرک می‌شوند که حفظ این مدرک نیز تابع قوانین خاصی نظیر تأیید عملکرد و گذراندن دوره‌های بازآموزی است. آنها موظف به رعایت سوگندنامه تعهد اخلاق حرفه‌ای نیز هستند.
او تأکید می‌کند:«بنابراین وجود راهنمایان گردشگری تخصصی می‌تواند به نظم و برنامهریزی بهتر سفر و کاهش خطرات احتمالی در طول سفر کمک کند و دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی نیز به دلیل مسئولیت حقوقی و تخصصی که در رابطه با برگزاری تورهای گروهی دارند، علاوه بر بیمه‌های معتبری که برای هر سفر گروهی عرضه می‌کنند، نسبت به انتخاب راهنمای گردشگری تخصصی حرفه‌ای و مسلط، وسیله نقلیه مناسب، برنامهریزی مناسب و لحاظ نمودن بسیاری شرایط دیگر نگاه علمی و حرفه‌ای دارند.»
چالش‌های اجرایی و راهکارها
او توجه همگان را جلب می‌کند و می‌گوید:«با وجود این مزایای واضح، برخی مدارس و والدین ممکن است نگران هزینه‌های اضافی این طرح باشند، اما باید توجه داشت که ایمنی و سلامت دانش‌آموزان در اولویت است. هزینه یک سفر استاندارد و ایمن در برابر حفظ جان دانش‌آموزان ناچیز است و با سرشکن شدن هزینه‌ها بین شرکت‌کنندگان، مبلغ قابل‌توجهی به خانواده‌ها تحمیل نمی‌شود. از طرفی در برابر جان دانش‌آموز و بهره‌مندی وی از نگاه مسئولانه به منابع فرهنگی و طبیعی کشورمان، سخن گفتن از هزینه امری ناراحت‌کننده است.»
میراب‌زاده یکی از چالش‌های اجرایی در حوزه دانش‌آموزی را کمبود راهنمایان گردشگری تخصصی کودک و نوجوان می‌داند و می‌گوید:«این کمبود ناشی از عدم توجه کافی به ضوابط و مقررات مربوطه بویژه از سوی وزارت آموزش و پرورش در تمام سالیان پیشین بوده است. با این حال چنانچه این الزام قانونی در سطح دولت و با هماهنگی میان سه وزارتخانه آموزش و پرورش؛ علوم، تحقیقات و فناوری و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اجرایی شود، تربیت راهنمایان گردشگری تخصصی کودک و نوجوان در یک بازه 6 ماهه قابل تحقق خواهد بود.»
او البته توضیح می‌دهد: «هرچند منظور بنده از راهنمایان گردشگری تخصصی، حتماً راهنمایان گردشگری کودک و نوجوان نیستند بلکه بر حسب موضوع تور، این راهنمایان می‌توانند راهنمایان گردشگری فرهنگی و تاریخی یا راهنمایان گردشگری سلامت و... باشند که تمام آنها دوره‌های تخصصی را گذرانده‌اند. کافی است این راهنمایان، دوره‌های تکمیلی مرتبط با کودک و نوجوان را نیز آموزش ببینند. در واقع تمام راهنمایان گردشگری تخصصی از طریق دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی دارای مجوز مربوطه، بر حسب موضوع تور می‌توانند در کنار مدارس و مؤسسات آموزش‌عالی باشند.»
ضرورت بازنگری در مقررات سفرهای دانشجویی
احسان میراب‌زاده پیشنهاد می‌دهد، مصوبه ۵۳۰ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی درباره مقررات سفرهای دانشجویی نیز مورد بازنگری قرار گیرد. به اعتقاد او، این مصوبه، برگزاری تورهای دانشجویی را با مجوز شورای فرهنگی دانشگاه مجاز دانسته اما آن را از چهارچوب نظارتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خارج کرده است. وی پیشنهاد می‌کند برگزاری تمامی سفرهای دانشجویی نیز مشمول ضوابط و مقررات وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شود تا نظم و ایمنی بیشتری در این سفرها ایجاد شود.
نتیجه‌گیری
استفاده از راهنمایان گردشگری تخصصی در تورهای دانش‌آموزی و دانشجویی، علاوه بر افزایش کیفیت سفرها، از بروز حوادث ناگوار جلوگیری کرده و دانش‌آموزان را با فرهنگ و تاریخ ایران آشنا می‌سازد. این اقدام، نه‌تنها برای امنیت و آموزش دانش‌آموزان مفید است، بلکه به ارتقای گردشگری مسئولانه و علمی نیز کمک می‌کند. هماهنگی میان نهادهای دولتی و اجرایی کردن این الزام می‌تواند به شکل‌گیری نسلی آگاه‌تر و مسئول‌تر در حوزه گردشگری بینجامد.
