سیدرضا صدرالحسینی
کارشناس مسائل بین‌الملل

ایران با رونمایی از ناو پهپادبر شهید باقری، گام مهمی در استراتژی توسعه دریامحور خود برداشته است. این ناو که قبلاً یک کشتی تجاری بود، به سفارش نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تبدیل شده و به‌عنوان یک سکوی شناور برای عملیات پهپادی عمل می‌کند. این توسعه نشان‌دهنده توانمندی ایران در تبدیل فناوری‌های موجود به سکوهای نظامی پیشرفته است و در راستای استراتژی توسعه دریامحور کشور قرار دارد.
ناو شهید باقری با طول ۲۴۰ متر و ارتفاع ۲۱ متر، دارای باند پروازی ۱۸۰ متری است که به پهپادها امکان برخاست و فرود را می‌دهد. این ناو توانایی حمل ۶۰ فروند پهپاد و ۳۰ شناور موشک‌انداز را دارد و مجهز به بالگرد، موشک و سامانه‌های جنگ الکترونیک است. ناو شهید باقری به‌عنوان یک تهدید برای کشتی‌های هواپیمابر کشورهای فرامنطقه‌ای عمل می‌کند و موقعیت ایران را به‌عنوان یک قدرت فرامنطقه‌ای ارتقا می‌دهد. این ناو می‌تواند در عمق دریاها و اقیانوس‌ها به‌عنوان یک پایگاه شناور برای عملیات پهپادی عمل کند و در مأموریت‌های شناسایی، جمع‌آوری اطلاعات و حملات هدفمند استفاده شود.
از آنجا که تهدیدات دریاپایه و هواپایه به‌عنوان چالش‌های مهمی برای کشورهای مستقل، از جمله جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شوند، استراتژی پهپادهای ایران در دریا یک جزء حیاتی از دکترین نظامی کشور تلقی می‌شود که تلاش‌های آن را برای ارتقای توانمندی‌های دریایی و اعمال نفوذ در حوزه‌های دریایی منطقه‌ای، بویژه خلیج‌فارس و اقیانوس هند، منعکس می‌کند.
این استراتژی که از جنگ ایران و عراق (۱۹۸۸-۱۹۸۰) به‌طور قابل‌توجهی تکامل یافته است، هواپیماهای بدون سرنشین پیشرفته را در عملیات دریایی ادغام می‌کند و به ایران امکان انجام مأموریت‌های شناسایی، نظارت و رزمی را می‌دهد، در حالی که وابستگی به نیروهای دریایی سنتی را کاهش می‌دهد.
تعهد ایران به فناوری پهپاد با تعقیب تاریخی خودکفایی نظامی در برابر تحریم‌های بین‌المللی و تنش‌های منطقه‌ای تثبیت شده است. تأسیس سازمان هوافضای ایران در دهه ۱۹۹۰ پیشرفت قابل‌توجهی در توسعه هواپیماهای بدون سرنشین به همراه داشت که منجر به تولید مدل‌های مختلفی شد که می‌توانند اهداف نظامی را برآورده کنند. به عبارت دیگر، ادغام پهپادها در استراتژی دریایی ایران نمایانگر یک هدف گسترده‌تر برای برقراری برتری در عملیات دریایی و تأثیرگذاری بر پویایی‌های امنیتی منطقه‌ای است که سلسله‌مراتب سنتی قدرت دریایی را به چالش می‌کشد.
در رزمایش‌های اخیر که توسط نیروهای مسلح جمهوری اسلامی انجام شده است، مشخص شده که ایران توانسته است با پیش‌بینی تهدیدات احتمالی در حوزه‌های زمین، دریا و هوا، تمهیدات لازم را با استفاده از تجهیزات بومی و تجربیات دفاع مقدس اندیشیده و توانمندی‌های خود را افزایش دهد. این رزمایش‌ها نشان می‌دهند که ایران در حال حاضر از توانمندی‌های دفاعی بالایی برخوردار است و می‌تواند در برابر تهدیدات مختلف واکنش مناسب نشان دهد.
ساخت و بهره‌برداری از ناو شهید باقری نشان‌دهنده توانمندی ایران در تبدیل فناوری‌های موجود به سکوهای نظامی پیشرفته است. این توسعه زیرساختی به افزایش توانمندی‌های دفاعی ایران کمک می‌کند و در راستای استراتژی توسعه دریامحور کشور قرار دارد. در عین حال حمایت مردمی از نیروهای مسلح جمهوری اسلامی به‌عنوان یک پشتوانه مهم برای امنیت ملی محسوب می‌شود. در رزمایش‌های اخیر، نیروهای نظامی سلحشور به عنوان مهم‌ترین پشتوانه امنیت ملی در اختیار نیروهای مسلح قرار می‌گیرند. این حمایت نشان می‌دهد که ارتش ایران نه تنها توانایی دفاع از ملت خود را دارد، بلکه می‌تواند با پشتوانه مردمی، اقدامات هجومی نیز انجام دهد.
باید توجه داشت که دکترین دفاعی ایران بر‌اساس حمایت‌های مردمی و استفاده از تجربیات دفاع مقدس شکل گرفته است. در طول ۴۶ سال گذشته، موضوع دفاع همه‌جانبه جمهوری اسلامی با حمایت‌های مردمی همراه بوده است. این دکترین به کاهش تهدیدات نظامی در طول سال‌های گذشته کمک کرده است. رزمایش‌های اخیر نیز دفاع همه‌جانبه نیروهای مسلح جمهوری اسلامی را به دنیا نشان داده است. از آنجا که کشورهای پیرامونی و اروپایی علاقه‌مندی خود را برای حضور در رزمایش‌های ایران اعلام کرده‌اند و به توانمندی جمهوری اسلامی اذعان دارند، این موضوع نشان می‌دهد که ایران در سطح بین‌المللی به‌عنوان یک بازیگر مهم در منطقه شناخته شده و توانمندی‌های آن مورد توجه قرار گرفته است.