هفته فرهنگی ایران در قطر و کارکردهای هفته‌های فرهنگی در روابط خارجی
حسین دیوسالار
معاون توسعه همکاری‌های علمی فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
در دنیای پیچیده و پویای امروز دیپلماسی فرهنگی نقشی حیاتی در ایجاد ارتباط و تعامل بین ملت‌ها ایفا می‌کند. برخی از رویدادهای مهم و کارآمد در این عرصه، برگزاری هفته‌های فرهنگی، فیلم و موسیقی در کنار نشست‌های علمی و تخصصی، گفت‌وگوهای بین‌الادیانی و نیز بزرگداشت مناسبت‌های ملی و دینی است که می‌توانند کارکردهای مهم و تأثیرگذاری به دنبال داشته باشند و تعمیق روابط را محقق کنند.
در این میان هفته‌های فرهنگی ویترینی شگفت‌انگیز از هنر و تمدن و ظرفیت‌های ارزشمندی برای ارائه داشته‌های فرهنگی هستند و فرصتی بی‌نظیر برای معرفی و یادگیری از میراث فرهنگی و هنری ملل مختلف به شمار می‌روند.
اسفندماه جاری هفته فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در قطر برگزار خواهد شد. هفته فرهنگی ایران در قطر برآمده از روابط دوستانه و برادرانه دو کشور مهم و تأثیرگذار منطقه است. این رویداد مهم فرهنگی از سوی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و با حضور سید عباس صالحی، وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی و مقامات عالی دو کشور و نیز با حضور بیش از ۶٠ هنرمند برجسته کشورمان تدارک و اجرا خواهد شد. متقابلاً به‌زودی هفته فرهنگی قطر نیز در ایران برپا میشود تا دو ملت بیش از پیش ارتباطات راهبردی خویش را تعمیق و گسترش دهند.
در طول برگزاری هفته‌های فرهنگی می‌توان شاهد برگزاری مجموعه‌ای از برنامه‌های متنوع و جذاب بود که نمایشگاه‌های هنری، اجرای تئاتر، نمایش فیلم، کارگاه‌های آموزشی، سخنرانی‌ها و نشست‌های فرهنگی را دربر می‌گیرد. اجرای این برنامه‌های متنوع به مخاطبان کمک می‌کند با فرهنگ، آداب، رسوم، تاریخ و هنر یک ملت آشنا شوند و درک عمیق‌تری از آن پیدا کنند. همچنین از این رهگذر و شناخت بیشتر، می‌توان شاهد توسعه و تعمیق ارتباطات و تعاملات حداکثری بود. برای ساختن چنین رویداد یا فعالیت‌های فرهنگی مشابه، عناصری کلیدی وجود دارند که باید به دقت طراحی و اجرا شوند.
نمایشگاه‌های هنری با آثار متنوع و چشم‌نواز، فضایی برای تعامل و لذت بردن از هنر را فراهم می‌کنند. شب‌های شعر، با حضور شاعران برجسته و خوانندگان توانمند، لحظاتی پُر از احساس را به ارمغان می‌آورند. نمایش فیلم‌های مستند یا بلند با روایت داستان‌ها و نگاه‌ها به دنیای اطراف، شناخت و درک بهتر را در مخاطب برمی‌انگیزند.
البته هفته فرهنگی فقط به هنرهای تجسمی و ادبیات خلاصه نمی‌شود. غذاهای بومی با طعم و عطر خاص که در محیط نمایشگاهی ارائه می‌شوند، تجربه‌ای منحصر به فرد از فرهنگ و سنت‌ها ارائه می‌دهند. معرفی آداب و رسوم با نمایش لباس‌های سنتی و نمایشگاه عکس به مخاطب نگاهی عمیق و نزدیک به فرهنگ مقصد می‌دهد.
برای موفقیت در اجرای یک هفته فرهنگی تأثیرگذار، ضروری است برنامه‌ریزی دقیق و منسجمی انجام شود. تعامل با هنرمندان، شاعران و فیلمسازان برجسته، به برنامه‌ها اعتبار و جذابیت می‌بخشد. هنرمندان افتخارآفرین هستند که به یک رویداد تأثیرگذار فرهنگی هویت می‌بخشند تا در کنار فضاهای جذاب، محیطی دلنشین و دعوت‌کننده برای مخاطبان ایجاد کنند. در نهایت تبلیغات مؤثر و ارتباط با رسانه‌ها، می‌تواند به گسترش مخاطبان و موفقیت رویداد کمک کند.
در جهان امروز ایجاد شناخت و درک متقابل جایگاه ویژه‌ای در مناسبات ملت‌ها و کشورها دارد. زیرا گاهی رسانه‌ها، تصویری مخدوش از دیگر ملل ارائه می‌دهند. از این رو رویدادهای فرهنگی مانند هفته‌های فرهنگی فرصتی برای شناخت مستقیم و بی‌واسطه با فرهنگ‌های دیگر فراهم می‌کنند و به شناخت و درک متقابل ملت‌ها منجر می‌شوند.
اصلاح ذهنیت‌های کلیشه‌ای و پیش‌داوری‌ها که اغلب برآمده از نبود شناخت و اطلاعات درست است، کارکرد دیگر این رویدادها است. زیرا با نمایش چهره واقعی فرهنگ‌ها، تصورات مخدوش کمرنگ و محو میشود. به نظر می‌رسد تحریم‌ها، ریشه جدی تحریف‌هایی است که درباره ملل مختلف صورت می‌گیرد. مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در این زمینه فرمودند: «اگر جریان تحریف شکست بخورد، جریان تحریم هم شکست خواهد خورد.» برگزاری هفته‌ها و ماه‌های فرهنگی عامل مؤثر شکستن این تحریف‌ها هستند.
تقویت همدلی و همبستگی جهانی از گذر تعاملات فرهنگی و توسعه همکاری‌ها پس از شناخت، اعتماد و احترام متقابل بهتر میسر میشود. این اعتماد نیز به نوبه خود بستر مناسبی برای توسعه همکاری‌ها میان ملت‌ها را فراهم می‌کند.
