علی  عوض خواه
روزنامه نگار

رزمایش «ذوالفقار 1403» ارتش جمهوری اسلامی ایران که از شنبه هفته جاری آغاز شده بود، پس از چهار روز و با رژه شناورهای سطحی و زیرسطحی به پایان رسید. روز گذشته یگان‌های حاضر در آب‌های جنوبی ایران در حالی آخرین روز رزمایش را آغاز کردند که این‌بار خبری از اجرای تاکتیک‌های تهاجمی و دفاعی نبود و به جای آن توان نیروها بر آزمایش رزم پدافند هوایی متمرکز بود تا با عملیاتی شدن جدیدترین دستاوردهای این حوزه، آمادگی دیگر سامانه‌ها برای دفاع از حریم هوایی کشور حفظ شود. به همین دلیل امیر سرتیپ علیرضا شیخ، سخنگوی رزمایش اعلام کرد، یکی از نقاط شاخص رزمایش ذوالفقار1403، اجرای اقدامات متنوع پدافند غیرعامل با هدف پنهان‌ ماندن سامانه‌ و جلوگیری از دستیابی دشمن به اطلاعات نیرو‌های خودی بود.
پیش از این نیز ارتش و سپاه پاسداران در عملیات مشترک پدافندی، دفاع از مراکز هسته‌ای را با موفقیت آزمایش کردند. تأکید نیروهای مسلح بر توان پدافندی و پررنگ بودن نقش سامانه‌های دفاعی و ضدموشکی در سلسله رزمایش‌های ماه‌های اخیر، پاسخی است به ادعاهای رژیم صهیونیستی مبنی بر ضعیف شدن قدرت پدافندی کشورمان.

 سامانه «منیر» عملیاتی شد
روز گذشته در رزمایش مشترک ذوالفقار1403 ارتش، سامانه کشف «منیر» عملیاتی شد. «منیر» یک سامانه کشف «پسیو» است. منظور از رادار پسیو، رادار بدون انتشار و صرفاً دریافت‌کننده امواج ارسالی از منابع دیگر است. سامانه «منیر» می‌تواند اهداف با سطح مقطع راداری بسیار کم را بدون انتشار هیچ‌ گونه امواجی، شناسایی کند.
طبق اعلام امیر سرتیپ علیرضا شیخ، سخنگوی رزمایش مشترک ذوالفقار1403، سامانه کشف «منیر» برای تأمین نیاز نیروی پدافند هوایی ارتش در حوزه درگیری با اهداف با سطح مقطع کم طراحی شده و می‌تواند با پوشش ۳۶۰ درجه‌ای و بدون انتشار هیچ گونه امواجی، اهداف را شناسایی کند و موقعیت دقیق آنها را در اختیار سامانه‌های دیگر قرار دهد. نکته دیگر درباره سامانه «منیر» این است که فرآیند کشف در عملکرد منسجم و هماهنگ با سامانه موشکی ارتفاع پایین مجید عملیاتی شده است؛ آنجایی که با شناسایی پهپادهای مهاجم سامانه مجید را روی پرنده‌های متخاصم قفل می‌کند.
از دیگر قابلیت‌های سامانه‌های مجید و سامانه کشف و شناسایی منیر، قدرت تحرک‌پذیری بالای این دو سامانه است که با توجه به پیشرفت تسلیحات ضدسامانه‌های پدافندی، تحرک امری مهم و حیاتی برای سامانه‌های پدافندی است، زیرا در صورت ثابت بودن سامانه‌های پدافندی بویژه سامانه‌های ارتفاع پست که در فواصل نزدیک‌تری با هدف درگیر می‌شوند، امکان کشف محل استقرار و هدف قرار گرفتن آنها افزایش پیدا می‌کند.
 شلیک از 15 خرداد در مکران
هرچند رزمایش ذوالفقار1403 بیشتر دریاپایه بود، اما باعث نشد ارتش، توانایی سامانه پدافندی 15 خرداد را در دفاع از سواحل مکران امتحان نکند. در آخرین روز رزمایش، سامانه پدافند هوایی ۱۵ خرداد، اهداف متخاصم واگذار شده از سوی شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور را پس از انجام عملیات کشف و شناسایی، رهگیری کرد. «15 خرداد» یک سامانه‌ میانبرد است که در سال 98 رونمایی شد و توانایی‌اش در شناسایی و رهگیری اهداف، آن را هم‌سطح «اس300» روسی قرار داده است.
سامانه 15 خرداد قادر است همزمان 6 هدف متخاصم، جنگنده و پهپادها را در شعاع 150 کیلومتری شناسایی و تا برد 120 کیلومتر ردگیری کند که عملیاتی شدن آن کمتر از 5 دقیقه زمان می‌برد. اما تفاوت عملیات روز گذشته این سامانه با مانورهای قبلی، بهره‌مندی‌ از سامانه کشف و موقعیت‌یاب پسیو «ذوالفقار» بود. سامانه کشف ذوالفقار عملکردی مشابه «منیر» دارد و بدون انتشار امواج، موقعیت دقیق هدف را کشف می‌کند و در اختیار سامانه‌ها قرار می‌دهد.
نیروی پدافند هوایی ارتش در رزمایش اخیر خود با استفاده از سامانه کشف ذوالفقار، موقعیت دقیق و سه‌بعدی اهداف متخاصم را در اختیار سامانه‌ 15 خرداد قرار داد و این سامانه نیز توانست با شناسایی دقیق موقعیت هدف، پرنده متخاصم را رهگیری کند.

عملیات مشترک ارتش و سپاه
آخرین روز رزمایش ذوالفقار، یک اولین ویژه هم داشت. اولین عملیات مشترک موشکی نیروی دریایی ارتش و نیروی هوافضای سپاه پاسداران با انهدام یک هدف واحد دریایی با موفقیت اجرا شد. نیروی دریایی ارتش و نیروی هوافضای سپاه در عملیات مشترک تحت فرماندهی قرارگاه ذوالفقار ارتش، با شلیک موشک‌های کروز دریایی و بالستیک، هدف واحد شبیه‌سازی شده در شمال اقیانوس هند را منهدم کردند.

برش

عارف: امروز در صنعت دفاعی دست برتر را داریم
همزمان با آزمایش توانایی رزم پدافندی در آب‌های جنوب، محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهوری میهمان «نهمین کنفرانس ملی» و «اولین کنفرانس بین‌المللی رادار و سامانه‌های مراقبتی»، در دانشگاه «علوم و فنون هوایی شهید ستاری» بود. وی در این همایش با تأکید بر اینکه رویکرد و راهبرد نظام جمهوری اسلامی از همان روزهای اول، اولویت دادن به علم و دانشگاه بود، گفت:«امروز در صنعت دفاعی دست برتر را داریم و مدعی هستیم که قادریم تمام نیازهای خود را تأمین کنیم.»
عارف اشاره کرد:«امروز در حوزه رادار به جایگاهی رسیده‌ایم که نه تنها نیاز خود را به صورت کامل برآورده می‌کنیم، بلکه صادرکننده علم و فناوری نیز هستیم.» معاون اول رئیس‌جمهوری با تأکید بر اینکه باید همکاری مراکز دفاعی و دانشگاهی توسعه پیدا کند، گفت:«نباید به دلیل محدودیت‌ها و مشکلات اقتصادی و تأمین منابع، برای تأمین بودجه بخش علمی، محدودیتی قائل شویم و باید این دیدگاه را داشته باشیم که روی ثروت ملی سرمایه‌گذاری ‌می کنیم.»