مهراوه خوارزمی
روزنامه نگار

حاشیه‌‌های اتهام‌زنی‌هایی که در جلسه علنی یکشنبه گذشته از سوی یکی از نمایندگان بانی استیضاح علیه دیگر نمایندگان مطرح شد، جلسه صبح دیروز مجلس را که به بررسی بودجه اختصاص داشت، برای چند دقیقه به صحنه مجادله‌ای داغ تبدیل کرد. نقطه کانونی این مجادله، اعتراض یکی از نمایندگان اصولگرای مجلس به اظهارات دو روز پیش حسینعلی حاجی‌دلیگانی بود. مجتبی زارعی نماینده تهران، در جریان این تذکر اعتراضی، از جریانی که به گفته او «با نقاب انقلابی‌گری، مجلس را به دو دسته خریداری‌شده‌ها و خریداری‌نشده‌ها تقسیم می‌کنند»، به رئیس مجلس شکایت برد؛ شکایتی که با این پاسخ محمدباقر قالیباف همراه شد که «تلاش هیأت رئیسه این است که استاندارد و رفتار دوگانه نداشته باشیم. نمی‌گویم اشتباه نمی‌کنیم، اما حتماً تعمدی نداریم. به‌ عنوان خدمتگزار همکارانم در مجلس، این نکته را عرض می‌کنم که درست نیست با برخی حرف‌ها ذهن جامعه را نسبت به مجلس مخدوش کنیم.» با این همه نماینده معترض به «یک باند موسوم به انقلابیون» در فضای «توئیتر» اشاره کرد و خطاب به آنان گفت: «مجلس پاک است و از اقتدارشکنی مجلس دست بردارید.» زارعی با بیان این جملات، درواقع موضع طیف گسترده‌ای از نمایندگان را بر زبان می‌آورد. پیش از زارعی، علیرضا سلیمی عضو هیأت رئیسه مجلس هم در شبکه اجتماعی «ایکس» نوشته بود: «چرا با استفاده از ابزار تهدید همراه با دستکاری در بازار ارز یا تطمیع، برخی به دنبال مانع‌تراشی در استفاده نمایندگان از حق قانونی خود برای استیضاح وزیر اقتصاد هستند؟»
طرح این پرسش از سوی سلیمی، اشاره‌ای بود به ادعای روز یکشنبه حاجی‌دلیگانی. حاجی دلیگانی مدعی شده بود «برخی نمایندگان در ایام استیضاح به جلسه‌ای دعوت شده‌اند و به آنان هدایای داده شده و مدیران برخی دستگاه‌ها مستمر با نمایندگان تماس می‌گیرند و تلاش دارند روند استیضاح را متوقف کنند.» این ادعا نه فقط اعتراض دیروز زارعی و دیگران را در صحن مجلس رقم زد، بلکه هادی محمدپور عضو کمیسیون اقتصادی هم در پاسخ به این اتهام‌زنی حاجی‌دلیگانی گفت: «به ‌هیچ‌ عنوان چنین موضوعاتی را از نزدیک ندیده‌ام و به شخص بنده نیز چنین پیشنهادی نشده است. اگر ایشان (یعنی حاجی‌دلیگانی) سندی دارد به دستگاه‌های مربوطه بدهد.» علاوه بر این، بخش قابل توجهی از نمایندگان هم در ارزیابی خود از چرایی اتهام‌زنی‌های اخیر، به دلیلی مانند اعمال فشار بر نمایندگان مخالف استیضاح اشاره کردند و معتقد بودند، برگزاری جلسات رسمی و غیررسمی برای بررسی جوانب موضوعاتی که در دستورکار مجلس قرار دارد، همچون استیضاح، حق مسلم نمایندگان است و تبدیل آن به بهانه اتهام‌زنی، خلاف اخلاق و رویه‌های سیاسی است.

واکنش جدید پزشکیان به استیضاح وزیر اقتصاد:
تغییر آدم‌ها مشکلی را حل نخواهد کرد

درحالی که برخی در کنار استیضاح، پروژه اختلاف افکنی در دولت را همزمان کلید زده بودند، اما از دولت درباره عبدالناصر همتی و وزارت اقتصاد تنها صدای واحد حمایت شنیده می‌شود. تازه‌ترین واکنش از سوی عالی‌ترین مقام اجرایی کشور یعنی رئیس‌جمهوری بیان شد. مسعود پزشکیان شامگاه دوشنبه در دیدار اعضای مجمع نمایندگان استان همدان، وقتی که مسأله استیضاح همتی مطرح شد، گفت: «با تغییر آدم‌ها مشکل حل نخواهد شد.»
اظهارنظر رئیس‌جمهوری بخش مهم‌تری هم داشت که نشان می‌داد نگاه دولت به استیضاح وزیر اقتصاد واقعاً چگونه است. پزشکیان افزود: «اقتصاد و تلاطم‌های اقتصادی تأثیر زیادی از اخبار و اتفاقات می‌گیرد و در این اوضاع که گاهی یک تصمیم حتی در کشورهای دیگر بازار را دچار نوسان می‌کند؛ با این توصیف خبر استیضاح وزیر اقتصاد هم به بی‌ثباتی بازار دامن زده است.»
رئیس‌جمهوری پس از تأکید بر اینکه خبر استیضاح وزیر اقتصاد بازار را متلاطم کرده است، راهبرد همیشگی خود برای حل مسائل کشور یا رفع اختلاف نظرها را بیان کرد: «همواره تأکید کرده‌ام که با دعوا مشکلی حل نخواهد شد.» یکشنبه آینده مشخص خواهد شد که کلیت مجلس چه پاسخی به این رویکرد خواهند داد.

اتهام‌زنی‌ها در چشم مردم زننده است

مصطفی پوردهقان
عضو کمیسیون صنایع و معادن

باعث تأسف است که در اوج مسائل و مشکلات اقتصادی مردم، ما درگیر بازی‌های سیاسی شویم. استیضاح و اقداماتی که در راستای رأی آوردن آن می‌شود، دلیلی جز خواست یک طیف سیاسی برای زدن ضربه بسیار سنگین به دولت ندارد. اینکه بغض سیاسی خودمان را با نقد به وضعیت اقتصادی کشور و مدیریت بازار پیوند بزنیم نابخشودنی است. ما هم به آقای همتی نقد داریم، اما در شرایط کنونی مخالف استیضاح هستیم. بعضی در مجلس می‌خواهند با این اتهام‌زنی‌ها دیگران را تحت فشار قرار دهند. به زعم خودشان دارند موافقان دولت را تخریب می‌کنند، اما در چشم مردم این حرف‌ها بشدت زننده است. کار نمایندگان مجلس برگزاری نشست‌های رسمی و غیررسمی با وزرا و معاونین است تا از وضع کشور مطلع شوند. نمایندگان باید مرتباً حرف‌های مسئولان و مردم را توأمان بشنوند و بعد در خانه ملت تصمیم خود را اعلام کنند. اینکه یک وزیر یا اطرافیانش با نمایندگان گفت‌و‌گو کنند، نه عجیب است و نه غیرمرسوم. هرچند بنده وارد جلسات نشدم، اما همکارانی که به آنجا رفتند، گفتند چنین مسائلی که ادعا شده مطرح نبوده است. خط قرمزی که رهبر انقلاب برای همه ما تعیین کرده‌اند، وارد نشدن در این بازی‌های سیاسی است. قانون‌اساسی نمایندگان را از این مسائل منع کرده است.

مخالفت با استیضاح هم حق نمایندگان است

آرا شاوردیان
عضو کمیسیون اقتصادی

استیضاح حق نمایندگان است. بدیهی است که هر کسی در این استیضاح، نظر موافق و مخالف دارد. همچنان که وقتی نماینده‌ای موافق و مخالف طرح یا لایحه‌ای صحبت می‌کند، کسی این انگ را به او نمی‌زند که مثلاً اگر به نفع لایحه بودجه حرف زد چیزی از رئیس سازمان برنامه و بودجه گرفته است یا چون چیزی به او نداده‌اند با بودجه مخالفت می‌کند. در طرح استیضاح هم طبیعتاً بعضی موافقند و بعضی مخالف. هر نماینده‌ای می‌تواند مستقل فکر کند و مستقل هم رأی بدهد. مقام معظم رهبری فرمودند که از دولت پزشکیان همه باید حمایت کنند. در این مدت کوتاه هم نمی‌توانیم عملکرد یک دستگاه اجرایی را بسنجیم. با توجه به تحریم‌های ظالمانه سفره مردم کوچک شده است که این تنها به یک وزارتخانه برنمی‌گردد. ما باید شرایط بین‌المللی را بسنجیم، وفاق را مدنظر قرار دهیم و بیش از همیشه در کنار یکدیگر باشیم. اگر هم نواقصی در دستگاه‌های اجرایی هست، می‌توانیم با تذکرات و انتقادات سازنده خود گره‌ها را باز کنیم. همکاران ما در شهرهای مختلف با سؤال‌های زیاد رأی‌دهندگان خود مواجه هستند، اما این مشکلات با حذف یک وزیر حل نمی‌شود.

تهدید نمایندگان با رگبار پیامک‌ها

محمدمهدی شهریاری
عضو کمیسیون امنیت ملی

دغدغه حلقه اولی که به دنبال استیضاح است، اقتصادی نیست. آنان شبکه‌ای را در خارج از مجلس و در برخی استان‌ها ایجاد کردند که بعد از هر اتفاقی به صورت رگباری به همه نمایندگان پیام می‌دهد.
اکنون هم در این پیام‌ها می‌گویند که اگر به این استیضاح رأی ندهید، یعنی شرایط فعلی ارز و گرانی‌ها را قبول دارید. این در حالی است که همه ما می‌دانیم علت گرانی‌ها چیست.
علت اصلی گرانی‌ها ناترازی در درآمدهای دولت است. اگر آقای پزشکیان نبود، وضعیت بدتر از الان بود و اگر آقای همتی نبود، بدتر هم می‌شد.
پس اینها به دنبال بهبود وضعیت اقتصادی نیستند، اینها اقتصاد را سیاسی کردند و دنبال اهداف خود هستند.

الهام یوسفی - روزنامه نگار/ استیضاح وزرا حق قانونی نمایندگان است که خدشه‌ای بر این حق قانونی نیست، اما آنچه محل تأمل است؛ خدشه وارد کردن بر اخلاق سیاسی است که از سوی برخی جریان‌ها و چهره‌های سیاسی دیده می‌شود. این چهره‌ها به‌جای بحث ایجابی و ارائه استدلال‌های حقوقی، قانونی یا حتی اقتصادی برای اثبات اینکه تأکیدشان بر استیضاح درست است، به‌دنبال متهم کردن نمایندگان یا چهره‌هایی هستند که مخالف استیضاح وزیر اقتصاد در شرایط فعلی هستند. این اتهام‌زنی با شیوه‌های مختلف انجام می‌شود، اما در همه این شیوه‌ها یک چیز ثابت است: وزیر اقتصاد درحال لابی‌های غیرمرسوم یا به تعبیر اتهام‌زنندگان، وزارت اقتصاد درحال معامله کردن است. با اینکه این شیوه غیراخلاقی، اخلاق سیاسی را زیر سؤال می‌برد، با واقعیت‌های شخصیتی، تجربه‌های مدیریتی و اصول حرفه‌ای وزیر امور اقتصادی و دارایی هم مغایر است. تجربه و سابقه مدیریتی همتی هیچ‌گاه چنین اتهاماتی را بر‌نمی‌تابد. این، نه‌فقط ادعای «ایران»، بلکه سخن چهره‌هایی است که از دور یا نزدیک همتی را می‌شناسند و در برهه‌ها و نهادهای مختلف با او، کم یا بیش، کار کرده‌اند.

همتی به لابی کردن نیاز ندارد

مصطفی هاشمی‌طبا
عضو ادوار دولت

آقای عبدالناصر همتی در دوره‌های مختلف، مسئولیت‌های مهمی را در حوزه‌های اقتصادی کشور برعهده داشته و در این حوزه دارای تخصص و علم است؛ بنابراین زمانی که یک فرد دارای توانایی و تخصص است، لزومی ندارد بخواهد برای حفظ جایگاه خود لابی کند یا به دیگران امتیاز بدهد. در این میان، روشن است که استیضاح وزیر اقتصاد در حال حاضر دلایل قانع‌کننده‌ای ندارد. مثلاً اینکه ادعا شود استیضاح برای ثبات در نرخ ارز دنبال می‌شود، زیرا زمان زیادی از وزارت همتی در وزارت اقتصاد نگذشته.
به باور من، آقای همتی را باید براساس عملکردش در دوره‌های مختلف قضاوت کرد. بنابراین مطرح کردن چنین مباحث غیراخلاقی‌ای به دور از کار حرفه‌ای و دور از نقد منصفانه است.

اتهام‌زنی به همتی، اهداف سیاسی دارد

مهدی پازوکی
استاد دانشگاه

مطرح کردن مباحثی همچون لابی کردن و دادن وعده‌های مدیریتی، آن هم از سوی فردی همچون آقای همتی در جایگاه وزیر اقتصاد که پیش از این در بانک مرکزی و بیمه مرکزی کارنامه خوبی داشته، نشان می‌دهد قضیه کاملاً سیاسی است.
یک گروه از روز اول شروع به‌کار دولت و البته فعالیت وزیر اقتصاد، به دنبال سنگ‌اندازی بودند. همچنان که قیمت ارز هیچ ارتباطی به وزارت امور اقتصادی و دارایی ندارد و واضح است که در مطرح کردن این ارتباط، یک هدف سیاسی وجود دارد؛ هدفی که در استیضاح هم دیده می‌شود. باتوجه به گذشت کمتر از شش ماه از وزارت آقای همتی، بررسی عملکرد او و قضاوت در این‌باره غیرمنطقی است.
همچین افرادی که به‌دنبال استیضاح آقای همتی هستند، دیروز برای استیضاح آقای خاندوزی معتقد بودند تصمیم در این‌باره عاقلانه نیست، زیرا چند ماه بیشتر از روی‌کار آمدن او نمی‌گذرد. بنابراین با توجه به همین مؤلفه‌ها یعنی تخصص ایشان، عمر کوتاه مدیریت در وزارت اقتصاد، واضح است که برخی به دنبال اهداف سیاسی خود در این استیضاح هستند.

همتی نیازمند دادن امتیاز برای حفظ خود نیست

محمد عطریانفر
عضو شورای مرکزی کارگزاران

با توجه به فعالیت‌های سیاسی که در حزب کارگزاران سازندگی با آقای همتی داشتیم، امروز شناخت کاملی از شخصیت او در حوزه کاری و البته روحیه وی دارم. وزیر اقتصاد به هیچ‌وجه اهل امتیاز دادن به دیگران برای حفظ جایگاه خود نیست، زیرا به‌واسطه تحصیلات تخصصی صاحب‌نظر است و بعد از شخصیت‌های برجسته‌ای همچون مرحوم دکتر نوربخش از همان جایگاه در اقتصاد کشور برخوردار است و به تعبیری جزو افراد برجسته این حوزه محسوب می‌شود که امروز کشور به حضور آنان نیازمند است. با توجه به تجارب گذشته او در بیمه و بانک مرکزی، فردی بسیار محکم، دارای ثبات رأی و البته تسلط کافی در حوزه مدیریتی خود است. مجموعه این عوامل باعث می‌شود اهل وادادگی یا زدوبند نباشد. بنابراین نیازمند دادن امتیاز به افراد برای حفظ موقعیت خودش نیست. باید توجه داشت که آقای همتی اکنون جزو چند وزیر دولت پزشکیان است که حضورش در دولت ضروری است؛ به گونه‌ای که فعالیت‌های وی مورد تأیید رئیس‌جمهوری است. بنابراین، استیضاح آقای همتی نشان‌دهنده این است که برخی بدون توجه به صلاحیت مبتنی بر عملکرد، با وزرای کارآمد برخورد می‌کنند. دولتی که عمر آن کمتر از شش ماه است و در حال حل مشکلات گذشته است و هنوز به مرحله ارائه عملکرد نرسیده، چگونه در قبال درخواست‌ها و توقعات نمایندگان پاسخگو باشد؟