افزایش قیمت بلیت مرهم یا زخم جدید بر اقتصاد سینما؟
نرگس عاشوری
روزنامه‌نگار
سه‌شنبه هفتم اسفندماه که از راه برسد، اکران نوروزی سینمای ایران به صورت رسمی آغاز می‌شود. کنجکاوی‌ها برای تماشای 4 اثر به نمایش درآمده در جشنواره فیلم فجر در کنار 4 فیلم دیگر این ترکیب حالا به نگرانی‌ها نسبت به افزایش قیمت بلیت سینماها گره خورده است. پس از مدت‌ها حرف و حدیث درباره میزان افزایش قیمت بلیت سینماها، بالاخره تکلیف آن مشخص شد و همایون اسعدیان، دبیر شورای صنفی نمایش از تعیین سقف 100 هزار تومانی برای قیمت بلیت سینماها خبر داد. به گفته او، از این پس قیمت بلیت سینماهای مدرن ۱۰۰ هزار تومان، سینماهای ممتاز ۸۰ هزار تومان و درجه یک ۶۰ هزار تومان است. همچنین طبق روال قبل در دو روز هفته بلیت نیم‌بها فروخته می‌شود. آن طور که اسعدیان گفته، پیشنهاد شورای صنفی نمایش برای افزایش بها بالاتر از این قیمت بوده اما سازمان سینمایی موافقت نکرده و این قیمت مصوب شده است. افزایش بهای بلیت سینماها امری گریزناپذیر است این را قواعد و معادلات تورم اثبات می‌کنند. نیم نگاهی به آنچه سازندگان آثار سینمایی در همین جشنواره امسال مطرح کردند گویای آن است که هزینه تولیدات سینمایی بالا رفته و سرمایه‌گذاری در این حوزه چندان سودآور نیست. شاهد مثال آن همین صحبت‌های سعید خانی است که با فیلم «رها» برنده سیمرغ بهترین فیلم اولی، در اکران نوروزی حضور دارد. او در اختتامیه جشنواره فیلم فجر در شوخی‌های ضمنی خود خطاب به وزیر فرهنگ درباره علاقه‌اش به سینما گفت: «ما سینما را دوست داریم وگرنه اگر پول ساخت این فیلم را دلار خریده بودم، چندین برابر سود کرده بودم.» سینمادارها هم سینما را جزیره جداگانه از شرایط اقتصادی کلی کشور نمی‌دانند و حتی میزان افزایش قیمت بلیت را نامتناسب با نرخ تورم عنوان می‌کنند. با وجود این، گرچه سینما همچنان ویژگی تکرار شونده «ارزان‌‌ترین کالای فرهنگی» را حفظ کرده اما برخی معتقدند این افزایش قیمت بلیت تأثیر مستقیمی بر کاهش تعداد مخاطبان سینما خواهد داشت. افزایش قیمت بلیت سینما اگرچه محصول انفعالات اقتصادی است، اما آنچه محل بحث و نگرانی است، این است که این گرانی عاملی شود که عادت فیلم دیدن دسته‌جمعی و سینما رفتن از مردم گرفته شود.
دولت باید به سینما سوبسید بدهد
علی سرتیپی تهیه‌کننده، پخش کننده و سینمادار معتقد است قیمت بلیت صد هزار تومانی تناسبی با افزایش قیمت‌‌ها (از تولید تا عرضه) در سینما ندارد. او به «ایران» می‌گوید: «ما در سال گذشته (1403) هیچ گونه افزایش قیمتی نداشتیم. در حالی که هزینه ساخت و ساز سالن‌های سینمایی و اصولاً سالن‌داری و دستگاه‌های مرتبط با نمایش فیلم و همچنین تولید در سینما نسبت به سال گذشته حداقل دو برابر شده است. این در شرایطی است که هیچ نوع کمک دولتی به سینما نمی‌شود و صرفاً تعدادی از فیلم‌های خاص که محصول سینمای دولتی هستند، سوبسید دریافت می‌کنند و بخش خصوصی در این میان عملاً له می‌شود.»
او در ادامه می‌افزاید: «در عین حال این نگرانی نسبت به افزایش قیمت را ما هم درک می‌کنیم به هر حال همچنان سینما تنها تفریح ارزان مردم است اما به این نکته هم حواس‌مان باشد که در یک دوره بلیت سینما 5 دلار بود و حالا نسبت به تورم، قیمت بلیت سینما به یک دلار رسیده است. این اتفاق در هیچ جای دنیا حتی هند هم سابقه ندارد. اگر توقع و انتظار داریم که این چرخه به درستی کار کند، تنها یک راه حل می‌ماند که آن اختصاص سوبسید از سوی دولت به تهیه‌کننده‌هاست. در حالی که در سه سال اخیر هیچ نوع سوبسیدی از سوی دولت نه به سینمادار و نه تهیه‌کنندگان بخش خصوصی اعطا نشده و با این وضعیت سینما نمی‌تواند به حیات خود ادامه دهد. در حال حاضر صرفاً فیلم‌هایی که با رانت ساخته می‌شوند، سودشان را آن هم در تولید می‌برند. سینما وضعیت خوبی ندارد و این میزان افزایش بهای بلیت متناسب با شرایط اقتصادی نیست اما ما مجبوریم به همین میزان راضی باشیم.»
سرتیپی در پاسخ به این سؤال که آیا تبعات این افزایش قیمت، کاهش تعداد مخاطبان سینما نخواهد بود، می‌گوید: «همین خانواده 4 نفره که شما از هزینه خرید بلیت مثال آوردید، اگر بخواهد ساندویچ بخورد باید 4 تا 5 برابر قیمت بلیت سینما هزینه کند. در حالی که زمانی قیمت ساندویچ با هزینه بلیت سینما برابر بود. به نظر من، مردم هم با توجه به شرایط موجود افزایش قیمت بلیت سینماها را درک می‌کنند. ما هم دوست داریم سینما در دسترس تمام مخاطبان باشد اما راه حل چیست؟ شبیه همان سیاستی که دولت در مواجهه با قیمت بنزین لحاظ کرد و برای مدت طولانی قیمت آن را در وضعیت تثبیت شده نگه داشت، اگر دلسوز شرایط فرهنگی هستیم همین راهکار را برای سینما در نظر بگیرند و دولت به سینما کمک کند. هزینه سینماداری در کوروش و ایران مال فراتر از 2 میلیارد است. این هزینه را چطور باید تأمین کنیم؟»
5 راهکار برای اینکه هر کس با هر درآمدی به سینما بیاید
«اقتصاد سینما، جزئی از اقتصاد کل کشور است و نمی‌توان توقع داشت که سینما هیچ افزایشی در قیمت بلیت نداشته باشد. سینما که جزیزه‌ای منفک از کلیت اقتصاد ایران نیست.» گوینده این عبارات امیرحسین علم‌الهدی، کارشناس فروش سینماست. او معتقد است افزایش حدود 25 درصدی بهای بلیت سینما منطقی است اما در عین حال باید با اعمال سیاست‌هایی، شرایطی را فراهم کرد تا هر کس با هر میزان درآمد بتواند به سالن سینما بیاید. این کارشناس سینما می‌گوید: «بالا رفتن قیمت بلیت سینما یک افزایش گریزناپذیر است. هر سال همه کالاها چند بار افزایش قیمت دارند و بلیت سینما تنها یک بار این افزایش قیمت را دارد. باید سیاست کلی سینما به سمتی هدایت شود که هر کس با هر میزان درآمد به سالن سینما بیاید و این نیازمند چند راهکار است. روش اول شناور کردن قیمت بلیت در ایام عادی هفته و عرضه آن با سقف صدهزار تومانی در روزهای پایانی هفته و اعیاد است. همچنین قیمت بلیت سینماها می‌تواند در ساعت‌های مختلف روز شناور باشد. بهای بلیت برای کسی که 10 صبح به سینما می‌رود نباید با کسی که ساعت 8 شب به سینما می‌رود به صورت یکسان محاسبه شود. رویکرد دیگر شناور کردن قیمت بلیت متناسب با جاگیری صندلی سینماست. همچون سالن کنسرت و اجرای تئاتر باید بتوانیم نسبت به جاگیری صندلی‌ها قیمت متغیر داشته باشیم.» او همچنین با اشاره به موقعیت جغرافیایی سالن سینما به عنوان عامل تعیین‌کننده در ارزش‌گذاری بلیت می‌افزاید: «هزینه فیلم دیدن برای مناطقی که از نظر درآمد اجتماعی نقطه آسیب‌پذیر جامعه هستند باید متفاوت از جریان اصلی سینما باشد. مردم جنوب تهران برای تماشای یک فیلم حتی در یک سالن مدرن سینما، نباید به اندازه مناطق شمالی تهران هزینه کنند.»
علم‌الهدی اعمال تخفیف برای متقاضیان گروهی تماشای فیلم‌ها را دیگر راهکار توجه به سینما به عنوان یک تفریح گروهی عنوان می‌کند: «برای کسانی که گروهی بلیت می‌خرند، می‌توان تخفیف یک یا دو بلیت در نظر گرفت. با توجه به ایام و ساعت نمایش، موقعیت صندلی و موقعیت جغرافیایی و همچنین بلیت‌های گروهی می‌توان با هماهنگی صاحبان فیلم‌ها و دفاتر پخش، سبد متنوع قیمت بلیت را برای سینمای ایران طراحی کرد تا هر کس با هر درآمدی بتواند به سینما بیاید.»
بــــرش
اظهارنظر و حاشیه ها علیه اکران فیلم خبرساز ادامه دارد
«زمان» و «قیمت»؛بهانه های تازه علیه «پیر پسر»
همزمان با افزایش قیمت بلیت سینماها، اظهار نظری که مرتبط با این اتفاق تیتر رسانه‌های خبری شد، حرف‌های مدیرعامل مؤسسه بهمن سبز درباره اکران فیلم «پیر پسر» بود. او با اعلام اینکه با توجه به زمان 120 دقیقه‌ای فیلم، سینمادارها حاضر به اکران این فیلم نمی‌شوند، گفته که مخاطب هم راضی نمی‌شود برای تماشای این فیلم بلیت 220 هزار تومانی بخرد. این صحبت‌ها با واکنش گسترده مخاطبان در فضای مجازی همراه بود و علاقه‌مندان جدی سینما از کنجکاوی برای تماشای فیلم و ارزش‌های یک فیلم برای هزینه کردن و خرید بلیت نوشتند. همزمانی این دو گزاره خبری یعنی افزایش قیمت بلیت سینما و کشش و ارزش یک فیلم برای خرید بلیت حتی 220 هزار تومانی، شاید بهترین داده برای حل معادله فروش باشد. در عین حال کارشناسان معتقدند این اظهارنظرها صرفاً نگاه کارشناسانه اقتصادی نسبت به زمان طولانی نمایش فیلم و تناسب آن با تعداد مخاطبان نیست بلکه مضمون اصلی این پیام تعیین تکلیف ضمنی برای سرنوشت اکران این فیلم و به عبارت روشن‌تر عدم اکران آن است.
علی سرتیپی اما برخلاف اظهارات مدیرعامل بهمن سبز از تمایل سینماداران برای اکران این فیلم و پیش‌بینی فروش بالای دومین تجربه کارگردانی اکتای براهنی می‌گوید. او معتقد است: «حتی قیمت بلیت این فیلم می‌تواند بیش از 200 تومان باشد و با تأکید می‌گویم که قطعاً مردم با توجه به اینکه با چه فیلم ارزشمندی مواجه هستند، با آن برخورد و از آن استقبال خواهند کرد. ضمن اینکه تجربه اکران نمونه‌های مشابه از جمله فیلم بهرام بیضایی و «محمد رسول‌الله» مجید مجیدی را هم داشتیم. با اینکه بلیت‌شان گران‌تر فروخته شد، مردم استقبال کردند. مخاطب از فیلم خوب استقبال می‌کند. چطور برای یک کنسرت تا سه میلیون هزینه می‌کند و برای کنسرت خارج از کشور چندین میلیون خرج می‌کنند، برای دیدن فیلم خوب هم هزینه می‌کنند. مطمئن باشید «پیر پسر» یکی از موفق‌ترین فیلم‌های گیشه امسال خواهد بود.»
او در ادامه پیشنهاد می‌دهد: «با توجه به ارزش‌های این فیلم حتی می‌توان برای قشرهای خاص مثل دانشجوها تسهیلاتی قرار داد. برای فیلم خوب می‌شود هر کاری کرد. مهم این است که مردم از تماشای یک فیلم راضی باشند و «پیر پسر» قطعاً فیلمی است که مخاطب را با رضایت خاطر روانه سالن سینما می‌کند و بعد از تماشای فیلم این رضایت خاطر دوچندان می‌شود، چون پی می‌برد ارزش تماشای فیلم خیلی بیشتر از آن چیزی است که برای خرید بلیت این فیلم هزینه کرده است. با اطمینان می‌گویم که با اکران این فیلم شاهد یک اتفاق خوب در سینما خواهیم بود.» امیرحسین علم‌الهدی هم «پیر پسر» را یکی از 5 شانس اصلی گیشه سینما می‌داند. او می‌گوید: «اینکه این فرمایش مدیر بهمن سبز یک نگاه کارشناسی است یا پیامی برای اکران نکردن فیلم «پیر پسر» را باید خودشان توضیح بدهند. ما تنها فیلم سه ساعته دنیا را نداریم و خیلی از سینماهای جهان تجربه اکران این دست آثار را داشتند و سینمای ما هم همچون سینمای جهان باید قابلیت برنامه‌ریزی برای نمایش چنین آثاری را داشته باشد و بر سر قیمت بلیت با مالک فیلم و سینمادار به توافق برسد.»
علم‌الهدی در ادامه می‌افزاید: «با توجه به مدت زمان سه ساعته فیلم، قیمت بلیت «پیر پسر» می‌تواند دو برابر یا یک و نیم برابر شود. همه چیز را برعهده خود مخاطب بگذاریم. تجربه نشان داده که مردم برای کالای خوب، انگیزه دارند و پیش‌بینی من این است که «پیر پسر» جزو 5 فیلم پرفروش سال 1404 قرار خواهد گرفت.»
