ابراهیم رحیم‌پور
معاون پیشین وزارت خارجه در امور آسیا و اقیانوسیه

دریای خزر به عنوان بزرگ‌ترین دریاچه دنیا با دارا بودن منابع متعدد در بخش انرژی، گردشگری، محیط زیست، تجارت و حمل‌ونقل، پتانسیل فراوانی برای همکاری‌های اقتصادی و تجاری با پنج کشور ساحلی خود، ایران، روسیه، آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان دارد. این دریا به دلیل موقعیت جغرافیایی و منابع غنی‌اش، می‌تواند به عنوان یک کانون مهم برای توسعه اقتصاد دریا محور در منطقه عمل کند. اگرچه تقسیم‌بندی نهایی مرزهای آبی هنوز مشخص نشده   اما پتانسیل‌های موجود در زمینه‌های مختلف از جمله کشتیرانی تجاری، حوزه‌های مشترک نفت و گاز (با ذخایر تخمینی ۲۰۰ میلیارد بشکه هیدروکربن)، گردشگری و بهره‌برداری از ذخایر زیر دریاچه‌ای، فرصت‌های بی‌شماری را برای کشورهای حاشیه‌ای فراهم می‌کند. در گذشته همکاری اقتصادی جدی بین ایران و روسیه در دریای خزر وجود نداشت. بیشتر فعالیت‌ها در این زمینه متمرکز بر مسائل امنیتی و سیاسی بود و همکاری‌های اقتصادی تقریباً صفر بود. ماهیگیری به صورت مستقل انجام می‌شد و هر کشور در سواحل خود به برداشت منابع می‌پرداخت. این عدم همکاری باعث شد که کشورهای منطقه نتوانند از ظرفیت‌های بالقوه دریای خزر بهره‌برداری کنند. با این حال، شرایط تغییر کرده است. ایران به عنوان یکی از کشورهای اصلی حاشیه دریای خزر می‌تواند نقش مهمی در توسعه ترانزیت کالا به شمال اروپا و آسیای میانه ایفا کند. در همین راستا با توجه به موقعیت جغرافیایی استراتژیک ایران با داشتن ۵۷۸۹ کیلومتر سواحل (۸۸۹ کیلومتر در شمال و ۴۹۰۰ کیلومتر در جنوب) این امکان را دارد تا از مسیرهای دریایی و اتصال آنها با شبکه‌های ریلی و جاده‌ای برای انتقال کالاها به کشورهای دیگر استفاده کند. توسعه این ظرفیت‌ها می‌تواند به افزایش درآمد ارزی و توسعه نفوذ ایران در منطقه خزر کمک کند.