ابطال مصوبه شورای‌عالی معماری و شهرسازی
«باغ جهانی عباس‌آباد» تافته جدا بافته ماند
زهرا کشوری
دبیر گروه زیست‌بوم
شورای‌عالی معماری و شهرسازی مصوبه قبلی خود را لغو و عرصه باغ جهانی عباس‌آباد را از حریم شهر بهشهر خارج کرد. باغ جهانی عباس‌آباد یکی از باغ‌های نه‌گانه ثبت‌جهانی‌شده در پرونده جهانی باغ ایرانی در یونسکو است. اگر این مصوبه لغو نمی‌شد، الحاق باغ به بهشهر می‌توانست به خروج باغ عباس‌آباد از لیست جهانی یونسکو منجر شود. پیش‌تر «احمد نیک‌خواه» مدیرکل دبیرخانه شورای‌عالی شهرسازی و معماری در گفت‌و‌گو با «ایران» از تعامل این شورا با وزارت میراث فرهنگی خبر داد. او تصمیم آخر درباره باغ جهانی عباس‌آباد را منوط به تصمیم مشترک وزارت میراث فرهنگی و این شورا دانسته و تأکید کرده بود: آن تصمیم مشترک، ملاک عمل شورای‌عالی شهرسازی و معماری خواهد بود که دیروز خیال باغ صفوی را راحت کرد تا تلاش‌های فعالان میراث فرهنگی و رسانه‌ها یکبار دیگر عباس‌آباد را از دست ساخت و سازها نجات دهد. رسانه‌ها یکبار در دهه 90 این باغ را از ساخت‌وساز یک شهرک توریستی توسط بخش خصوصی نجات داده بودند. پیش از آنکه نیک‌خواه این موضوع را به روزنامه ایران بگوید، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در نامه‌ای خواستار اصلاح بند 11 مصوبه شورای‌عالی شهرسازی و معماری و منتفی شدن الحاق باغ جهانی عباس‌آباد به حریم شهر بهشهر شده بود.
الحاق باغ ثبت‌جهانی‌شده عباس‌آباد از مصوبه‌ای آب می‌خورد که سال 99 نوشته شد و در دولت سیزدهم تصویب شد؛ مصوبه‌ای که آه از نهاد همگان برآورد که چرا باید بخشی از جنگل‌های هیرکانی به حریم شهر بهشهر الحاق و مدیریت آن به شهرداری واگذار شود. آن‌هم زمانی که بین سازمان منابع طبیعی و آبخیز‌داری به عنوان متولی جنگل‌ها، سازمان آب منطقه‌ای به عنوان متولی سدسازی در بالا‌دست باغ و میراث فرهنگی به عنوان متولی میراث فرهنگی بر سر مدیریت یکپارچه آن حرف و حدیث بود.
میراث فرهنگی چه در آن زمان که سازمان بود چه زمانی که به وزارتخانه تبدیل شد، مخالفت خود را با این الحاق اعلام کرد. مخالفت وزارت میراث فرهنگی در سال 1401 راه به جایی نبرد و شورای‌عالی معماری و شهرسازی که یکی از وظایف ذاتی آن حفظ میراث تاریخی و طبیعی است با این الحاق موافقت کرد. شورای‌عالی معماری و شهرسازی در حالی با پیشنهاد استانی الحاق موافقت کرد که باغ جهانی عباس‌آباد، تنها اثر ثبت‌جهانی‌شده مازندران، در سال 1397 به دلیل ساخت‌وساز از یونسکو کارت زرد گرفت. در نهایت اما تلاش کارشناسان رسانه‌ها و میراث فرهنگی که کارزاری را برای نجات باغ جهانی عباس‌آباد به راه انداختند به نتیجه رسید و مصوبه لغو شد.
فاطمه داوری، سخنگوی وزارت میراث فرهنگی و مدیرکل حفظ و احیای بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی، می‌گوید: باغ عباس آباد بهشهر یکی از باغ‌های نُه‌گانه ثبت جهانی شده است که دارای گونه و موقعیت منحصر به فرد در پهنه جنگل‌های هیرکانی است و حفاظت همه‌جانبه از آن از تعهدات دولت جمهوری اسلامی ایران است. به همین دلیل در شورا مقرر شد با هماهنگی معاونت میراث فرهنگی و نهادهای استانی، تمهیدات لازم برای خدمات‌رسانی به باغ بدون الحاق به حریم شهر انجام پذیرد.
باغ عباس‌آباد خیالش راحت شد، اما همچنان به دلیل خلع ید متولی اصلی یعنی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از سوی دادستان مازندران در سال 1394، از طرح‌هایی از این دست، نگران است. حال باید ماند و دید آیا تولی‌گری باغ به متولی اصلی می‌رسد یا هر دهه باید رسانه‌ها و فعالان باغ را از دهان یک طرح آسیب‌زننده بیرون بکشند؟
