دکان نقادی در بازار مجازی
رضا هامون/ سینما در تمام وجوه خود همواره یکی از جذابترین مشاغل و هنرهایی است که امکان حضور در آن برای بسیاری از افراد و بویژه نسل جوان و مشتاقان این عرصه رویایی دشوار بود که دور از دسترس به نظر میرسید. قلمزنی سینمایی و حضور در بخش مکتوب سینما نیز از این قاعده مستثنی نبود. شاید اکنون این مدعا عجیب بهنظر برسد، اما تا یک دهه گذشته که هنوز دنیای مجازی و جهان اینترنتی به اندازه امروز گسترده نشده بود، امکان راهیابی برای هر کسی که صرفاً به سینما و حوزه نقد علاقه داشت، به عرصه روزنامهنگاری سینمایی فراهم نبود و مثل ورود به بازیگری، موانع و دشواریهای زیادی داشت. کافی است به خاطرات منتقدان قدیمی مراجعه کنید تا راه دشواری را که آنها در این مسیر پیمودهاند، بشناسید.
اما اینک نه فقط ورود به رسانهها و نقدنویسی هیچ قاعده و سامانی ندارد که با گسترش اینترنت و شبکههای اجتماعی و فضای مجازی، امکانی فراهم شده تا هرکس در هر زمانی که اراده کند، یک رسانه شخصی یا صفحه شخصی برای خود تأسیس کرده که مدیرمسئول و سردبیر و نویسنده آن نیز یک نفر است! هر که در صفحه شخصی خود درباره فلان فیلم و سریال نظر شخصیاش را مینویسد، گمان میکند منتقد سینماست. ایجاد قارچگونه صفحات سینمایی و وبگاههای تخصصی فیلم رنگارنگ این گمان را ایجاد کرده که هرکس که گوشهچشمی به سینما داشته، عشق فیلم بوده یا گمان میکرده نویسنده و منتقد سینمایی است؛ یک نبش دکان مجازی در بازار سینما راه انداخته است.
آنهایی که صرفاً بهواسطه برخی علایق سطحی و عامیانه به سینما مثلاً عشق و علاقه به فلان بازیگر یا کارگردان به ایجاد صفحه سینمایی در فضای مجازی اقدام کردهاند که نهتنها مطالب قابل تأمل و جذابی ندارد، بلکه یکسری ذوقزدگیهای کودکانه و ژورنالیسم زرد را در فضای مجازی انتشار میدهند. بسیاری از آنها صرفاً جهت شهرتطلبی و ارضای نیازهای شخصی که با «خودمنتقدانگاری» و توهمات نارسیستی همراه است، یک تشتت و آشفتگی نوشتاری - سینمایی را در فضای مجازی دامن زدهاند که پیامدهای منفی آن بدنه سینمای ایران را هم میتواند دچار آسیب کرده و مورد تردید قرار دهد. این صفحهها فرصتی فراهم کرده تا برخی خیالات کودکانه و توهمات خام خویش را از عالم ذهن به ساحت اینترنتی منتقل کرده و به آن عینیت ببخشند. کافی است در جستوجوگرهای مجازی هشتک فیلم و سینما را بنویسید تا انواع و اقسام این صفحات بیهویت و رنگارنگ جلوی چشمانتان ظاهر شوند. بسیاری از آنها فنپیجهای فلان بازیگر زن و مردی هستند که عشق و علاقه خود را به این بازیگران از این طریق اعلام میکنند.
اینها بیشتر هواداران مجازی فلان بازیگرند که گاه به اشتباه خود را خبرنگار و نویسنده سینمایی درک میکنند. این دسته بیش از آنکه دغدغه سینما داشته باشند، دغدغه شهرت، نام و نانآوری خود را دارند. آنها بهدلیل اینکه نتوانستند در عالم واقع برای خویش منزلت و شأنی اجتماعی بهدست آورند، در عالم خیالی و مجازی، هویتی دروغین خلق میکنند تا بودن خود را اینگونه اثبات کنند که «من منتقدم پس هستم!»