ارکستر سمفونیک تهران در چهارمین شب از چهلمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر، با حضورسید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و نادره رضایی معاون هنری وزارتخانه، در تالار وحدت روی صحنه رفت؛ کنسرتی با رهبری نصیرحیدریان و اجرای سمفونی شماره پنج چایکوفسکی که بسیار مورد استقبال قرار گرفت. ازدیگر قطعات این کنسرت موومان سوم از سوئیت ایران زمین اثری از حسن ریاحی بود که به بهانه تجلیل و رونمایی از سردیس این هنرمند به اجرا درآمد.
رهبرارکستر سمفونیک تهران درگفت‌و‌گو با «ایران» درباره این اجرا گفت: «اجرای سمفونی شماره پنج چایکوفسکی یکی از قطعات چالش برانگیز ارکستر است؛ اجرایی که می‌تواند بیانگرمیزان متریال و پتانسیل ارکستر باشد. البته این قطعه قبل‌تر با حضور رهبرانی چون علی رهبری و منوچهر صهبایی اجرا شده بود. اما نکته حائز اهمیت این است که چنین قطعاتی ممکن است با هر رهبر بزرگی در دنیا اجرا شود و نمی‌توان گفت کدام بهتر یا بدتر است وهر کسی ایده خود از این سمفونی را به اجرا می‌گذارد. در واقع هر رهبر ارکستر با تمپو خود سلیقه و احساسش از آن قطعه را معنا می‌کند و ارائه می‌دهد و کمتر پیش می‌آید در دو ارکستر تمپوها یکی باشد. بر این اساس این نت‌ها متریال هستند. به‌طور مثال سمفونی 5 بتهوون بعد از 200 سال همچنان با بهترین ارکسترهای فیلارمونیک دنیا اجرا می‌شود و هرچقدر این قطعه نواخته شود پخته ترمی گردد. با یک بارنواختن نمی‌توان زحمات آهنگساز این اثر را نشان داد و بایستی دراجراهای متعدد و با رهبران مختلف این سلایق بیان شود. البته ناگفته نماند رعایت یکسری قوانین مانند حفظ شاکله اثر آهنگساز، الزامی است و نباید آن را تغییر داد. این قطعات می‌تواند ده‌ها باردیگر با رهبران مختلف اجرا شود؛ آنقدر که خود را نشان بدهد. امیدوارم دیگر رهبران میهمان این قطعات ماندگار را به اجرا بگذارند، آنقدرکه این آثارجا بیفتند.»
 در اجرای ارکستر سمفونیک در قالب جشنواره چهلم موسیقی فجر، اثری از حسن ریاحی به اجرا درآمد. حیدریان درباره ضرورت اجرای آثار آهنگسازان ایرانی بیان کرد: «اگر به خاطرداشته باشید دوسال گذشته که به ارکستر آمدم این ایده از سوی من مطرح شد تا در کنار آثار آهنگسازان بزرگ دنیا، آثار آهنگسازان ایرانی هم اجرا شود و قطعاتی از آهنگسازان ایرانی همچون پرویز محمود، باغچه بان و... را اجرا کردیم. البته آثاری می‌توانند با ارکستر سمفونیک اجرا شوند که پتانسل جهانی شدن داشته باشند. اگرچه نسبت به این مسأله کوتاهی‌هایی داشته‌ایم. برای مثال دوسال گذشته که به ایران آمدم از آقای ولفگانگ ونگنروت رهبر ارکستر آلمان دعوت کردیم و قرار شد یک قطعه ایرانی را بنوازد اما ایشان آشنایی با آثار آهنگسازان ایرانی نداشت. این درحالی است که آهنگسازان بسیار خوبی داریم و می‌توان قطعات آنها را اجرا کرد وخوشبختانه مدیرجدید بنیاد رودکی هم به این موضوع توجه ویژه دارد.
در واقع مهم اجرا شدن این قطعات است، نه جهانی شدن آن، چرا که به مرور زمان در تاریخ جای خود را ثبت خواهند کرد. در دوران زندگی موتسارت تعداد کمی آهنگساز بودند اما موتسارت و آثارش ماندگارشدند و باید بگویم کار خوبی که از بار علمی برخوردار باشد ماندگار است.
او در ادامه صحبت‌هایش تصریح کرد: «اگر دنیا چایکوفسکی را می‌شناسد به این خاطر است که آثار او بارها و بارها در روسیه اجرا شده و تمام دنیا او را می‌شناسند یا آثار دبوسی آهنگساز فرانسوی. اما چون آثار آهنگسازان ایرانی کمتر اجرا و شنیده شده ناشناخته باقی مانده است. جالب اینکه برخی از نوازنده‌های ما حتی پرویز محمود آهنگساز بزرگ ایران را هم نمی‌شناسند چرا که آثار او هم به ندرت اجرا شده است. براین اساس اگر این قطعات در ایران اجرا نشود، کجا شنیده خواهد شد؟
این رهبر ارکستر درباره بهره بردن ازجوانان در ارکستر گفت: «طبق صحبتی که با آقای ستایشگر داشتیم، قرار شد طی فراخوانی از آثار تعدادی از آهنگسازان جوان برای ارکستر بهره ببریم و این قطعات با ارکستر اجرا شود. جوانگرایی نگاه درستی است که نباید فراموش شود و این جوانان باید ادامه دهنده راه پیشکسوتان باشند.خوشبختانه با بازگشت نوازنده‌های قدیمی به ارکستر شاهد اتفاقات خوبی هستیم. این نوازنده‌ها سرمایه‌های مملکت ما هستند و سال‌ها سابقه همکاری با ارکستر داشته‌اند.»
این رهبر ارکستر درادامه صحبت‌هایش به آموزش نوازنده ارکستر اشاره کرد و گفت: «آموزش به دو صورت است نوازندگی و نواختن در ارکستر. در ارکستر کار به‌صورت گروهی اجرا می‌شود و نوازنده از طریق تجربه آن را می‌آموزد بنابراین اگر این آموزش‌ها در فضاهای آموزشی فراهم شود، قطعاً شاهد اتفاقات خوبی خواهیم بود. براین اساس یک نوازنده باید در کنار تحصیل در دانشگاه یا هنرستان، تجربه نوازندگی با ارکستر را هم داشته باشد، نه آنکه با ورودش به ارکسترسمفونیک چگونگی نوازندگی را درابتدای کار بیاموزد. این موضوع باید از سوی مدیران مربوطه لحاظ و درتمامی هنرستان‌ها ارکستر تشکیل شود تا جوانان همراهی با ارکستر را از ابتدای کار بیاموزند. سال‌های بسیاری است که در اتریش تدریس می‌کنم و برای فارغ التحصیلان مدرک فوق لیسانس، طی سال 8 کنسرت با ارکستر برگزار می‌کنیم و همین امر زمینه تمرین و آشنایی جوانان با ارکستر است تا آن زمان که به ارکسترهای بزرگ راه پیدا می‌کنند، تجربه یک اجرای خود را داشته باشند. اما در ایران نوازندگان فارغ التحصیل آثار بتهوون یا چایکوفسکی را برای اولین بار با ارکستر سمفونیک اجرا می‌کنند و هیچ تمرین و تجربه‌ای از کار ندارند. براین اساس لازم است رهبران جوان تربیت کنیم تا درآینده ارکسترها به مشکل برنخورند چرا که باید رهبران کاربلد و با تجربه ارکستر را رهبری کنند.  اما در ایران شرایط کمی متفاوت است و دعوت از رهبران بزرگ از خارج از کشور با شرایط امروز دلار و هزینه‌هایی چون هتل، هواپیما، دستمزد و...کار را بسیارمشکل کرده است. بنابراین گاهی اوقات مجبور هستند رهبرانی انتخاب کنند که تجربه کمی دارند.»
حیدریان درباره برگزاری ورک شاپ در ایران بیان کرد: «هربار که به ایران می‌آمدم، از 9 صبح تا 9 شب برای جوانان کلاس‌های آموزشی برگزار می‌کردم تا با آموزش رهبری ارکستر آشنا شوند.البته این روزها به دلیل برنامه‌های ارکستر کمی شلوغ هستم و این فرصت ایجاد نشده است. اگرچه با بازگشت نوازنده‌های قدیمی، سیستم بسیار بهتر شده و نظم خاصی گرفته است وهفته‌ای 4-5 روز تمرین داریم.»

بــــرش

تلاش برای اجرای ارکسترها در استان‌ها
نادره رضایی معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره اجرای ارکسترهای ملی و سمفونیک در دیگر شهرهای ایران بیان کرد: «استمرار و تمرین ارکستربسیار مهم است و بی‌تردید در پی این استمرارها اتفاقات بزرگی شکل خواهد گرفت. بطور مثال اجرای اخیر ارکستر سمفونیک تهران در جشنواره چهلم موسیقی فجر بیانگر شرایط خوب این روزهای ارکستر و اعضای ارکستراست.امیدواریم این شرایط پایدار باشد تا به دنبال این استمرارها امکان اجرای ارکسترها دراستان‌ها فراهم شود. البته برخی از استان‌ها از این امکانات برخوردار هستند و اعلام آمادگی داشته‌اند. براین اساس اگر این مسیر بدرستی طی شود و ارکسترها همچنان از این شرایط خوب برخوردار باشند تمهیدادتی برای اجرا در استان‌ها خواهیم داشت.