سعیده احسانی‌راد
روزنامه‌نگار

 نادره رضایی، معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم افتتاحیه بخش «سرزمین من» جشنواره هفدهم تجسمی فجر با اعلام خبر برگزاری دوسالانه‌های هنری ملی و بین‌المللی در شهر شیراز گفت: استان فارس از مستعدترین شهرهای کشور برای برگزاری رویدادهای هنری است و از سال آینده برخی از دوسالانه‌های ملی و فراملی در شهر شیراز برگزار خواهد شد. رضایی در این مراسم با ابراز خوشوقتی از حضور در شهر شیراز گفت: استان فارس از مستعدترین شهرهای کشور برای برگزاری رویدادهای هنری است و از سال آینده برخی از دوسالانه‌های ملی و فراملی در شهر شیراز برگزار خواهد شد.

سرو جشنواره تجسمی در سرزمین سروناز شیراز
بهرام کلهرنیا، دبیرکل هفدهمین جشنواره تجسمی فجر نیز در آیین افتتاحیه این جشنواره با تشکر از معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: پشتیبانی‌های خانم رضایی به ما جرأت داد تا خلاف عادت مرسوم جشنواره برنامه‌ریزی کنیم.
 وی با ادای احترام به شیراز و مردم این شهر افزود: ما سرو جشنواره را به سرزمین سروناز شیراز آورده‌ایم؛ مسیری که برای ما افتخاری است و امیدوارم شاهد اتفاقات مؤثری در این زمینه باشیم. کلهرنیا ادامه داد: آثاری که از شیراز به جشنواره رسید به قدری قوی بود که تصمیم گرفته شد جشنواره از اینجا آغاز شود. مردم شیراز نماینده کل مردم ایران و پیشاهنگ برگزاری جشنواره تجسمی هستند.

علت تغییرات جشنواره هفدهم تجسمی فجر
کلهرنیا در بخشی از سخنانش به تغییرات جدیدی که در هفدهمین جشنواره تجسمی فجر صورت گرفته اشاره کرد و گفت: فراخوان را متوقف کردیم و ایده جایزه‌بگیری را به اتمام رساندیم. حساسیت‌های ما مفاهیم هنری را می‌طلبد که باید از رقابت‌ کردن با دیگری بگذریم. هنرمند نمی‌تواند در کشمکش با دیگری قرار بگیرد. صنایع هنری که به بازار می‌رسند، می‌کوشند نفرات اول، دوم و سوم را معرفی کنند اما در هنرهای تجسمی این اتفاق جایی ندارد.
وی تصریح کرد: افق چشم‌انداز جشنواره را این‌گونه دیدیم که در مکان‌های مختلف حضور یابیم و بتوانیم روایتگری اجتماعی را عمده‌تر ببینیم. صلح میان مفاهیم و مردم یکی از اهداف جشنواره‌های جهانی است. این ایده سبب می‌شود مفاهیم عالی فاخر، به ظاهر کمتر بروز پیدا کند اما اشکالی ندارد، می‌کوشیم شرایط پشتیبانی را فراهم کنیم.
دبیرکل جشنواره تجسمی فجر عنوان کرد: قرار است در این جشنواره استعدادیابی کنیم و به فراخور این افراد می‌کوشیم پشتیبانی را فراهم کنیم. جشن امسال جشن هم‌پیمانی و دوستی است که پر از ایثار و مهربانی و مودت است.

جشنواره هفدهم تجسمی فجر فرصتی است برای گفت‌و‌گو
کلهرنیا با بیان اینکه توان جشنواره محدود است، گفت: گروهی از هنرمندان پذیرفتند که بیایند و عده‌ای نیز به من اعتراض کردند و برخی هم نپذیرفتند. این جشنواره فرصتی برای گفت‌و‌گو است و همه حق دارند اعتراض و حرف خود را بیان کنند. قبلاً هم عرض کرده بودم که جشنواره تجسمی فجر مثل بچه ناخواسته است و بین هنرمندان جا نیفتاده است. به همین دلیل درصدد هستیم، بکوشیم کاخ هنرهای تجسمی شکل بگیرد و در این ارتباط از آقای رئیس‌جمهوری و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌خواهیم زمینی به نام جشن فجر برای حضور انجمن‌ها و تشکل‌ها پیش‌بینی شود و در اختیار مجموعه قرار گیرد. وی تأکید کرد: اگر کاخ جشنواره تجسمی فجر تحقق یابد، آنجا را مرکز آکادمی خواهیم کرد.
دبیرکل جشنواره هنرهای تجسمی فجر درباره کیوریتوریال شدن محض جشنواره تجسمی فجر و حذف بخش رقابتی این دوره با توجه به اینکه بخش رقابتی برای هنرمندان بویژه جوانان از جایگاه خاصی برخوردار است، توضیح داد: من چند ترم معلمی کردم و در پایان ترم همه می‌خواستند از من نمره بگیرند و با این فضا آشنا هستم اما ما در این جشنواره ملی باید سنجه‌های دیگری برای ارزش‌های هنری به کار ببریم که این نوع برگزاری در دنیا نیز انجام می‌شود. ما در ایران فقط دنبال این هستیم که گردن یکدیگر را بشکنیم و این را ترویج کنیم. رویکرد غیررقابتی کردن جشنواره تجسمی فجر برای بهبود شرایط در نظر گرفته شده است؛ امتیازات بخش رقابتی را می‌دانیم اما سعی کردیم نگرش درستی در نظر بگیریم.
زمان‌بندی برنامه‌های هفدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر
کلهرنیا همچنین درباره زمان‌بندی برنامه‌های هفدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر گفت: برنامه‌های این جشواره از ۲۱ بهمن‌ماه در سراسر کشور آغاز شده است.
بر اساس این گزارش، ۲۱ بهمن‌ماه، زنگ گشایش جشنواره با حضور نادره رضایی، معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در شیراز نواخته شد، پس از آن در روز چهارشنبه ۲۶ بهمن‌ماه بخش «گنجینه‌ها» در موزه خوشنویسی تهران آغاز به کار خواهد کرد، نمایشگاهی که تا ۸ اسفند‌ماه برپا خواهد بود. کیوریتور این بخش خانم آمنه رضایی، مدیر موزه خوشنویسی است. افتتاحیه جشنواره تجسمی فجر در بخش «درخت زرین» که بخش اصلی جشنواره است، جمعه ۲۶ بهمن‌‌ماه در مجموعه فرهنگی‌ـ‌هنری آسمان برگزار خواهد شد و تا ۱۰ اسفند‌ماه ادامه خواهد داشت. کیوریتوری این بخش نیز برعهده جمشید حقیقت‌شناس است. در این بخش، آثاری در حوزه‌های متنوع هنرهای تجسمی با درونمایه درخت به نمایش درمی‌آید. بخش «یادداشت‌های یک دوربین»، مجموعه‌ای است به کیوریتوری سید عباس میرهاشمی از عکس‌های «میشل ستبون»، عکاس فرانسوی، از انقلاب اسلامی که در روز دوشنبه ۲۹ بهمن‌ماه در فرهنگسرای نیاوران گشایش خواهد یافت و تا ۶ اسفندماه برقرار خواهد بود. بخش «جشن‌ها»ی جشنواره هفدهم نیز روز پنجشنبه ۲ اسفند‌‌ماه در موزه گرافیک کار خود را آغاز می‌کند و تا ۲۴ اسفند‌ماه ادامه خواهد داشت. عادل صدرممتاز، کیوریتور این بخش، پوسترهایی از آرشیو موزه گرافیک ایران را با موضوع جشن به معرض نمایش گذاشته است.  همچنین بخش «هنر فاخر ملی» که شامل آثار نگارگری و خوشنویسی است، روز جمعه ۳ اسفند‌ماه در باغ‌موزه نگارستان افتتاح خواهد شد؛ نمایشگاهی که تا ۲۴ اسفند‌ماه برپاست. کیوریتوری آثار نگارگری این بخش برعهده آقای امیر طهماسبی و بخش خوشنویسی نیز برعهده علی‌اشرف صندوق‌آبادی خواهد بود. در نهایت روز شنبه ۴ اسفند‌ماه آیین اختتامیه و اهدای جوایز در تالار وحدت برگزار خواهد شد.

شرکت 31 استان در بخش سرزمین من
سعیده آرین، دبیر بخش «سرزمین من» هفدهمین جشنواره تجسمی فجر نیز درباره این بخش گفت: در بخش «سرزمین من» هفدهمین جشنواره هنرهای تجسمی 31 استان با احتساب جنوب کرمان شرکت کردند. این بخش هم مانند بخش اصلی به صورت نمایشگاه‌گردانی است. در دوره‌های گذشته، این بخش به نام تجسم هنر بوده و در این دوره به «سرزمین من» تغییر نام داده است. بخش کشوری جشنواره هنرهای تجسمی چهار دوره است که برگزار می‌شود و امسال با تغییر نام این بخش رویکردها نیز تغییر پیدا کرده است. وی درباره چگونگی انتخاب هنرمندان برای حضور در نمایشگاه جشنواره تجسمی فجر این‌طور توضیح داد: ادارات کل ارشاد استان‌ها افرادی را به عنوان دبیر هنری معرفی کردند که بعد از بررسی رزومه و آثارشان، یک نفر به عنوان دبیر هنری استان انتخاب شد. این فرد به عنوان دبیر هنری و نمایشگاه‌گردان، 10 هنرمند در رشته‌های مختلف را انتخاب کرده و در نمایشگاهی آثارشان را به نمایش می‌گذارد. در سال‌های گذشته، در بخش استانی جشنواره فقط هنرهای جدید مورد توجه بود ولی امسال با بررسی‌هایی که صورت گرفت، مشخص شد بعضی از استان‌ها پتانسیل هنرهای جدید را ندارند، به‌ همین دلیل رویکرد تغییر پیدا کرد و افراد در رشته‌های مختلف تجسمی مثل مجسمه‌سازی، گرافیک، نقاشی، خوشنویسی، نگارگری، سرامیک و هنرهای جدید می‌توانند اثری را که خلق کرده‌اند در این بخش در استان‌ها به نمایش بگذارند.

رویکرد اصلی در بخش «سرزمین من»
آرین در پاسخ به این سؤال که نمایشگاه‌گردان‌ها چطور انتخاب شدند، گفت: آنها عمدتاً از هنرمندان برتر استان هستند و هنرمندان را از رشته‌های مختلف برای حضور در نمایشگاه دعوت می‌کنند. آثار هم عمدتاً بر اساس استیتمنت نمایشگاه‌گردان چیدمان و به نمایش درمی‌آید. در هر استان، نمایشگاه‌ها متفاوت است؛ مثلاً در استان هرمزگان فقط هنرهای جدید، ویدیو‌آرت و پرفورمنس را داریم ولی رویکرد بخش «سرزمین من» خرده‌فرهنگ‌ها، آداب و رسوم و سنن و مؤلفه‌های فرهنگی هر استان است و به هدفی که در این زمینه داشتیم بسیار نزدیک شدیم. وی اضافه کرد: در انتخاب موضوع نمایشگاه برآیندهای هنری هر استان مورد توجه قرار گرفت، یعنی اتفاقات و رویدادهای هنری که در استان‌ها در طول سال صورت گرفته در این نمایشگاه‌ها انعکاس داشته است.
وی درباره تغییرات انجام شده در هفدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر هم گفت: به چندین دلیل بخش رقابتی حذف شد؛ یکی اینکه دوسالانه‌هایی در موضوعات نقاشی، گرافیک، نگارگری و جشنواره‌های مختلف هنری داریم و نمایشگاه‌گردانی خیلی خوب تبیین نشده بود و در جشنواره هنرهای تجسمی، هنرمندان رشته‌های مختلف هنری را پوشش نمی‌داد، برای همین نگاه رقابتی خیلی جذاب نبود.
وی درباره اینکه بخش «سرزمین من» جشنواره هنرهای تجسمی فجر در شناخت و حمایت شدن از هنرمندان شهرستانی چقدر مؤثر است، گفت: یک موضوعی را که با مدیران هنری همه استان‌ها مطرح کردیم این بود که اگر هنرمندانی هستند که شما می‌دانید اثر شاخص‌ هنری دارند ولی کمتر دیده شده‌اند، به این رویداد دعوت کنید تا فرصتی باشد برای این هنرمندان که حتی هنرشان خودآموخته بوده و اسم‌شان در جامعه هنری کمتر شنیده شده است؛ یعنی این جشنواره فرصتی است که سراغ جوان‌ترها و کسانی که گمنام هستند برویم و حداقل از 10 نفری که انتخاب می‌شوند، یکی، دو نفر ازاین افراد باشند. خوشبختانه این اتفاق هم افتاده که در کنار چهره‌های شاخص هنری، افراد جدید هم انتخاب شده‌اند. وی درباره اینکه چرا جشنواره هنرهای تجسمی فجر از شیراز آغاز شد، گفت: انتخاب شیراز به این دلیل بود که 35 نفر برای حضور در جشنواره معرفی شدند و کارهایشان خیلی خوب بود و چون می‌خواستیم افتتاحیه قوی‌ای داشته باشیم، شیراز را انتخاب کردیم.