این رنج و سرمستی مبارک
در تالاری به نام وحدت و مزین به نام رودکی، چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر با برگزاری آیین افتتاحیه به صورت رسمی آغاز به کار کرد. در این مراسم که شامگاه پنجشنبه ۱۱ بهمن‌ماه با اجرای فرزاد حسنی برگزار گردید از رضا بابک، منوچهر والی‌زاده و سیروس الوند پیشکسوتان عرصه سینما تجلیل شد و برگزیدگان مسابقه تبلیغات سینمای ایران شامل تیزر، عکس و پوستر نیز معرفی شدند.
جشنواره امسال با مفهوم مادر گره خورده است. پخش صحنه‌هایی از فیلم «مادر» ساخته علی حاتمی و در ادامه سرود ملی ایران و قرائت آیاتی از قرآن کریم آغازگر مراسم بود. منوچهر شاهسواری که وعده داده مراسم اختتامیه بدون هیچ سخنرانی برگزار شود به عنوان اولین سخنران، جشنواره چهل‌وسوم را فرصتی برای آغاز تجربه رنج و سرمستی جوانان عنوان کرد: «وارد روزگار تغییر شده‌ایم. دوستی به من گفت چهره‌های شاخص سینمای ایران کجا هستند. ما امیدواریم روزی برسد که چهره‌های شاخص فرصت داشته باشند تا حضور پیدا کنند و امیدواریم این جشنواره فرصتی باشد برای جوانانی که تجربه رنج و سرمستی را آغاز می‌کنند. به همه شما این رنج و سرمستی مبارک باد.»
فرزاد حسنی با طنز خاص کلام خود با این عبارات که «خدا به خیر بگذراند که امسال ترکیب فلسفه (تحصیلات رائد فریدزاده) با سینما چه می‌شود» از رئیس سازمان سینمایی برای سخنرانی دعوت کرد.
فریدزاده با بیان اینکه «سینما خیالات را به نظم درمی‌آورد و شکل‌دهنده بخشی از تاریخ و حافظه جمعی است» با نقل حکایتی از فیه‌مافیه مولانا مبنی بر یگانه بودن مقصود با وجود تکثر راه‌ها، بر آزادی اندیشه تأکید کرد که «اندیشه‌ها لطیفند و برایشان حکم نتوان کردن».
جنس ادبیات خاص فریدزاده با تداوم مزاح فرزاد حسنی همراه بود و خطاب به مرضیه برومند پرسید سخنرانی ساده‌ای بود؟ و پس از تأیید او گفت، یعنی از آقای ایوبی سخت‌تر؟ به نظرم کمی سخت‌تر از صحبت‌های آقای خزاعی بود.

تجلیل از سیروس الوند و کانون خانواده
اولین بخش بزرگداشت به سیروس الوند اختصاص داشت که همزمانی معناداری با سالروز تولد ۷۴ سالگی این فیلمساز یافت. فریدون جیرانی از خاطرات تجربه روزنامه‌نگاری او تا قدم نهادن به جرگه فیلمسازان گفت: «آقای الوند اولین نقدش را در مجله فردوسی چاپ کرد. او یک سری مصاحبه بی‌نظیر با سینماگران انجام داد. او خیلی زود فیلمنامه نوشت و فیلم ساخت. فیلم «یک‌بار برای همیشه» یکی از بهترین فیلم‌هایش محسوب می‌شود.» جواد طوسی هم به نقش کانونی خانواده در آثار الوند اشاره کرد و او را در این شاخصه میراث‌دار پدرش عنوان کرد: «سیروس الوند نقطه اتکایی با پدرش زنده‌یاد عیسی الوند دارد. او یک آدم فرهنگی و آموزش و پرورشی بود که کانون خانواده را از همان سقف کوچک به کل مدرسه تعمیم داد. تداوم این فرهنگسازی را شما در دوره فعالیت مطبوعاتی آقای سیروس الوند نیز می‌بینید. سیروس الوند حتی هیأت تحریریه یک نشریه را باز به کانون خانواده‌ای صمیمی تبدیل می‌کند که فرهنگساز است. در دوران فیلمسازی نیز کانون خانواده نقطه محوری  فیلم‌های اوست و در اکثر فیلم‌هایشان خانواده یک کانون امن است و وقتی در معرض بحران قرار می‌گیرد با عاشقانی یک نقطه امن را رقم می‌زند.» ماهور الوند قدرشناسی از پدر را در این عبارت خلاصه کرد:«افتخار می‌کنم به اینکه دختر سیروس الوند هستم.» منوچهر شاهسواری نیز با اهدای دست گل از همسر سیروس الوند تشکر کرد.

هنرمندی که به گردن همه
آثار کودک حق دارد
پس از اهدای سیمرغ‌های بخش تبلیغات سینمای ایران و اجرای قطعاتی توسط معین شریف، خواننده لبنانی، نوبت به بزرگداشت رضا بابک رسید. او در کلیپ ویژه‌اش خاطرات جالبی از جمله همکاری با مرضیه برومند را تعریف کرد: «آرایشگاه زیبا» حافظه‌ تاریخی یک ملت است. این سریال به کارگردانی خانم مرضیه برومند بود که چون همیشه آدمی رک بوده، با او حاشیه داشتند و نام او ابتدا  با اسمی دیگر در تیتراژ پخش می‌شد.»
برومند هم در سخنانی از آغاز همکاری‌اش با رضا بابک در دهه ۴۰ و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و ادامه این رفافت گفت و بر حق این هنرمند بر تمام آثار کودک در تئاتر و سینما و سریال‌ها تأکید کرد. برومند با این خاطرات شوخ‌طبعانه صحبت‌هایش را به پایان برد: «رضا بازیگر خوبی است فقط کارگردان را اذیت می‌کند و دیالوگ‌هایش را حفظ نمی‌کند و پشت بازیگران و روی دیوار می‌نویسد.» محمدرضا شریفی‌نیا نقش کوتاه رضا بابک در«به رنگ ارغوان» را شاهکار و شایسته دریافت اسکار عنوان کرد و با اهدای یک تخته قالیچه ابریشم از او تقدیر کرد. رضا بابک هم با اشاره به اینکه تمام صحبت‌هایش را در کلیپ مطرح کرده است از پدر، مادر و همسرش یاد کرد.

گامی به سوی باهم بودن
سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، جشنواره امسال را گامی به سوی با هم بودن عنوان کرد و با سپاس از دست‌اندرکاران جشنواره در سخنانی کوتاه گفت: «قرار بود اتفاقی صورت بگیرد و آن هم این بود که در جشنواره امسال گامی به جلو برداریم. گامی به سوی مهر، گامی به سوی کم کردن فاصله‌ها، گامی به سوی باهم بودن. به نظر می‌رسد که دوستان توفیقی در این زمینه یافته‌اند» او دومین سپاس و قدردانی را از سینمای ایران داشت و بخشی از عزت و نام‌آوری ایران را از آن سینما دانست.
بخش پایانی این مراسم به بزرگداشت منوچهر والی‌زاده هنرمند عرصه دوبله اختصاص داشت که به دلیل شرایط جسمانی در مراسم حضور نداشت.