امیرحسین جباری
هنرمند طراح

هنر معاصر همراه با توسعه فضای تکنیکال اجرا و همچنین ابزارهای مختلف در زمینه ساخت و اجرای ایده‌ها، دچار تحولی شتابان شده است. این تحول به حدی است که اگر خود را در مرکز این تغییرات تصور کنیم، سرعت به اجرا درآمدن ایده‌ها و‌گذار سریع جامعه از این تحولات به گونه‌ای افزایش یافته که هیچ هنرمندی نمی‌تواند کاملاً با آن همراهی کند یا مقابله کند. در این شرایط، سکوت و نظاره‌گری بر تحولات هنری به هیچ وجه جایز نیست؛ بلکه هنرمند و فعالان این حوزه باید هر کدام به اندازه توان خود، سهمی در این روند داشته باشند.
گالری‌های تهران مدت‌هاست که در خواب عمیقی به سر می‌برند. نبود توان فکری در خلق آثار جدید و ایده‌های نو، ناتوانی در ایجاد فضایی مناسب برای پرورش هنرمندان، مشکلات اقتصادی و وجود افرادی به اصطلاح «لیدر» در بطن جامعه هنری، که تلاش می‌کنند هنرمند را مجبور به خلق آثاری با سلیقه خود کنند، باعث شده تا جامعه هنری ایران از خلق ایده‌های خلاقانه، تعامل‌گرا و تحقیقی‌محور محروم شود. در این وضعیت، سلیقه مخاطبان و مجموعه‌داران نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد و تعداد هنرمندان مستقل که قادر به ارائه آثار نوآورانه باشند، کاهش می‌یابد.
اما در میان این چالش‌ها، نمایشگاه تازه‌ای در گالری «عصر» برگزار شد که ویژگی‌های یک نمایش تعاملی و تحقیقی‌محور را به خوبی نشان می‌دهد. نمایشگاه شمارش معکوس: صد شب همراه با یک شب اضافه یک نمایشگاه عکاسی کیوریتیال-محور با رویکردی تعاملی است. این نمایشگاه، با همراهی 100 هنرمند از 36 کشور جهان، طی دو سال توسط آرزو زرگر، هنرمند تجسمی گردآوری شده است.
این نمایشگاه به بررسی رابطه فرد با جامعه و دنیای پیرامونش می‌پردازد و به‌نوعی کنشی است برای واکاوی رویدادها و وقایع روز. هنرمند ابتدا با تعامل با اشیای اطراف خود، تصویری از این ارتباط ثبت می‌کند. سپس با افزودن نوشته‌ای به این تصویر، معنای آن را تکمیل می‌کند. این فرآیند بر مبنای آموخته‌های هنرمند از محیط پیرامون و تداوم آن از طریق فرهنگ ایرانی بویژه قصه‌ها و باورهای ایران باستان شکل می‌گیرد. در ایران باستان، برای گذر از فصل سرد، ایرانیان صد شب را به قصه‌گویی و معاشرت با یکدیگر می‌گذراندند، که این امر به‌عنوان الگویی الهام‌بخش برای هنرمند در این پروژه، مورد استفاده قرار گرفته است. حاصل این فرآیند مجموعه‌ای از صد عکس است که هرکدام با روایتی همراه هستند.
این پروژه با هدف ایجاد تعامل بین هنرمندان مختلف از سراسر جهان به وجود آمده است. هر تصویر به همراه روایت آن به هنرمندان دیگر ارسال و از آنها خواسته می‌شود تا به آن عکس و روایت پاسخ دهند. این پاسخ‌ها به نوعی واکنش‌های مخاطبان با هنر را در خود دارند، واکنشی که تحت تأثیر نمادها و فرهنگ‌های دیگر نقاط جهان است. در اینجا، شیء و تصویر خود را در فرهنگی دیگر تجربه می‌کنند و دست‌ها به‌عنوان واسطه‌ای برای برقراری این ارتباط عمل می‌کنند. این چرخه از تبادل اطلاعات و کدهای جدید، پس از پردازش توسط هنرمند یا مخاطب دیگر، به صورت یک تعریف جدید در قالب عکس ارسال می‌شود.
پس از نمایش این آثار در گالری و حضور مخاطبان، این چرخه دوباره تکرار می‌شود. مخاطبان نه تنها درک جدیدی از تصاویر پیدا می‌کنند، بلکه در ذهن خود به این فکر می‌کنند که اگر خودشان بودند، چگونه به این تصاویر واکنش نشان می‌دادند و چه عکسی ارسال می‌کردند.
نمایشگاه شمارش معکوس: صد شب، همراه با یک شب اضافه از آن دسته نمایشگاه‌هایی است که مدت‌هاست جای آن در عرصه هنرهای تجسمی ایران خالی بوده و احساس نیاز به برگزاری چنین نمایشگاهی کاملاً محسوس است. این نمایشگاه می‌تواند الگوی مناسبی برای هنرمندانی باشد که به دنبال تعامل‌های نوین در هنر هستند و می‌تواند به گالری‌ها کمک کند تا در برنامه‌های سالانه خود فضاهایی را به نمایشگاه‌های تحقیقی و تعاملی اختصاص دهند. این گونه نمایشگاه‌ها نه تنها به ترویج هنر کمک می‌کنند بلکه به گسترش دیدگاه‌های جدید و شفاف‌تر در جامعه هنری نیز منجر می‌شوند.