اهالی تئاتر در گفت‌و‌گو با «ایران» از نوزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر مقاومت می‌گویند
هنر در خدمت مقاومت، صلح و تعامل
ندا سیجانی
روزنامه‌نگار
نوزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر مقاومت به پایان رسید؛ جشنواره‌ای با هدف ترویج فرهنگ ایثار، شهادت و مقاومت. محور و رویکردی که به نظر می‌رسد در دهه سوم فعالیت این جشنواره، باید نگاه جهانی‌تری به آن صورت بگیرد و آثار و تولیدات آن فراگیر‌تر شود.
تداوم و استمرار، رمز موفقیت یک جشنواره است
حسین مسافرآستانه داور بخش مسابقه تئاتر صحنه‌ای در گفت‌و‌گو با «ایران» ارزیابی‌اش از دو دهه برگزاری این جشنواره را این‌گونه اظهار کرد: «جشنواره تئاتر مقاومت در سال‌های آغازین فعالیتش با عنوان جشنواره تئاتر دفاع مقدس کار خود را شروع کرد و بعد از چند دوره برگزاری برای تعمیم فرهنگ دفاع مقدس که می‌تواند مشمول بسیاری از مقاومت‌ها و نهضت‌های بزرگ جهان هم باشد، عنوان مقاومت را برگزید. کمااینکه این نام در عنوان بین‌المللی شدن آن بسیار اثرگذار بود.»
این کارگردان نام‌آشنای تئاتر در ادامه افزود: «مهم‌ترین هدف یک جشنواره، ترویج یک تفکر و فرهنگ خاص است و یکی از رموز موفقیت هر جشنواره بویژه جشنواره‌های موضوعی، استمرار در برگزاری آن رویداد است. جشنواره تئاتر مقاومت طی یک دوره، به‌صورت متناوب و مرتب برگزار شد و طی سال‌های برگزاری‌اش، شاهد رشد روزافزون آن بودیم و بستری برای حضور بسیاری از هنرمندان حرفه‌ای تئاتر کشورمان بود و عرصه‌ای برای رشد جوانان علاقه‌مند بود، جوانانی که امروزه از نویسندگان قابل‌قبول این هنر هستند و در حوزه نویسندگی آثار درخشانی از خود باقی گذاشته‌اند. البته در مسیر برگزاری این جشنواره اتفاقاتی رخ داد و متأسفانه یکی، دو دوره به تعویق افتاد که از نگاه من فعالیت دوباره‌اش، این جشنواره را به چند گام عقب‌تر کشاند، ولی بحمدالله بار دیگر شاهد این پیوستگی هستیم و علی‌رغم حس یأس و ناامیدی طی دوره‌های گذشته، شاهد حضور هنرمندان بسیار خوبی بودیم که با انگیزه در این جشنواره شرکت کردند و آثارشان را به اجرا درآوردند.»
وقتی مقاومت به باور یک ملت تبدیل شود، آن ملت شکست‌ناپذیر است
به گفته آستانه؛ «استمرار این جشنواره در رشد و شکوفایی آن بسیار اثرگذار است و این امیدواری وجود دارد که در آینده‌ای نه چندان دور، شاهد جشنواره‌ای مستقل با مفهوم مقاومت باشیم. او تأکید کرد: «مفهوم مقاومت یک مفهوم شعاری نیست و این دیدگاه در آثاری که در جشنواره به اجرا درآمد، کاملاً مشخص بود. مفهوم مقاومت یک فرهنگ است؛ فرهنگی که اگر هر ملتی با آن عجین شود، تحت هیچ شرایطی زیر بار ظلم نمی‌رود. بنابراین اگر این فرهنگ و مفهوم در بسیاری از کشورها نهادینه گردد، می‌توانند در مقابل رژیم‌هایی که با تجهیزات نظامی و سیاسی بالا، بر ملت ظلم می‌کنند، مقاومت کنند و پیروز شوند.» مسافرآستانه درباره تغییر محور و رویکرد این جشنواره و تأکید بر پیام صلح و تأثیر‌گذاری آن در نگاه بین‌المللی پاسخ داد: «جشنواره تئاتر مقاومت برای رسیدن به هدف نهایی خود باید مسیرهایی را طی کند و نباید توقع یک جهش ناگهانی را داشت تا ما به هدف نهایی خود نزدیک‌تر شویم. بنابراین نیاز است این تفکر در افکار هنرمندان و آحاد جامعه نهادینه شود تا با استمرار این رویداد، شاهد فراگیری فرهنگ مقاومت باشیم؛ فرهنگی که هم مردم و هنرمندان به آن اعتقاد و باور دارند و آن را پذیرفته‌اند. نکته قابل‌توجه این است که وقتی مقاومت به باور یک ملت تبدیل شود، آن ملت شکست‌ناپذیر است.»
مقاومت هیچ‌گاه پایانی ندارد
علیرضا استادی، از اعضای هیأت بازبینی بخش صحنه‌ای این دوره از جشنواره بوده و در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره جهانی شدن پیام جشنواره بیان کرد: «این نکته موضوع گسترده‌ای است و جای دارد در شاخه‌ها و گرایش‌های مختلف به آن پرداخته شود. از نگاه من محور و رویکرد جشنواره می‌تواند پیام صلح و تعامل با جهانیان باشد، چرا که زبان مشترک دنیا در بین کسانی است که در عرصه‌های مقاومت و جنگ و صلح قدم برمی‌دارند. بنابراین شکل‌گیری این موضوع منشأ تولید کارهای بزرگی خواهد بود و حتی در تاریخ دراماتیک دنیا باقی خواهد ماند. اگرچه معتقدم با وجود 20 سال از برگزاری جشنواره تئاتر مقاومت، همچنان شاید در ابتدای راه باشیم و جا دارد هنرمندان در این زمینه کارهای بیشتری تولید کنند، چرا که بر این باورم مقاومت هیچ‌گاه پایانی ندارد.»
استادی از بازیگران شناخته‌شده سینما و تلویزیون است که به گفته خودش در یک دوره هم به‌صورت اجرای صحنه‌ای و هم تله‌تئاتر در جشنواره تئاتر مقاومت حضور و اجرا داشته است. او درباره انتخاب دبیر جوان این دوره از جشنواره گفت: «در این جشنواره از خلاقیت و ایده‌های نو آقای کاظم تبار بهره برده شد که به نظرم اتفاق خوبی بود، کمااینکه در این دوره اجراها متمرکز بر یک شهر خاص نبود و تقریباً همه شهرهای ایران در این جشنواره حضور و همکاری داشتند و آن را به یک فستیوال بزرگ تبدیل کرد و اتفاق خوبی بود. البته امیدوارم تنها به این مقطع خلاصه نشود و باحمایت مسئولان و برگزارکنندگان این دیدگاه تداوم داشته باشد و به‌دنبال آن برنامه‌ریزی خوبی صورت بگیرد.»
پرهیز از تکرار تولیدات
منوچهر اکبرلو داور بخش کودک و نوجوان مسابقه نمایشنامه‌نویسی نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» درخصوص این جشنواره اظهار کرد: «از نگاه من اگر هر جشنواره‌ای با تغییرات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی منعطف باشد، آن‌گاه می‌تواند به‌درستی اهداف خود را پوشش دهد و به نظر من این اتفاق در سالیان اخیر در جشنواره تئاتر مقاومت شکل گرفته و نشانه‌های آن مشخص است.
به‌طور مثال گستردگی دایره مفهوم مقاومت، یعنی سخن گفتن از جشنواره تئاتر مقاومت بدین معنا نیست که این جشنواره الزاماً باید به وقایع هشت سال جنگ تحمیلی یا جنگ در خاورمیانه یا حتی موضوع مدافعان حرم بپردازد. این فضا در حال حاضر گسترده‌تر شده و جلوه‌های دیگر مقاومت در متن و نمایش‌ها تولید می‌شود و بر این نظرم این گستردگی موجب پرهیز تولیدات جشنواره از تکرار است و با توجه به تغییر نگرش نسل جدید این موضوع موجب حفظ پویایی این جشنواره
است.
این نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر درباره جهانی شدن پیام جشنواره تئاتر مقاومت بیان کرد: «طبیعتاً عنوان بین‌المللی یک جشنواره به معنای حضور و چند اجرای خارج از مرز نیست، بلکه همان‌طور که اشاره کردید بایستی مفاهیمی که در متن‌ها و اجراها عرضه می‌شود، مفهومی‌تر و قابل استفاده و پذیرش از سوی همه انسان‌ها باشد؛ نه فقط جامعه ایرانی و حتی بخشی از این جامعه. بر این اساس لازم است به مفهوم جنگ، صلح، مقاومت و دفاع از منظرهایی نگاه شود که موردقبول همه جهانیان است تا هر کسی این اثر را می‌بیند، این احساس در او به‌وجود نیاید که با مفهوم جنگ یا صلح مقاومت بومی و محلی یا براساس منافع یا مواضع یک نظام خاص برخورد شده و آن را به یک اثر تبلیغاتی تبدیل کند. این دیدگاه موجب می‌شود آن رویداد تأثیرات خود را در داخل مرز و حتی در بین مخاطب ایرانی از دست بدهد. بنابراین ضرورت دارد برای دوره‌های آینده این جشنواره نگاه جدی‌تری صورت بگیرد و در فراخوان آن به این موضوع پرداخته شود تا ان‌شاءالله از بطن این تولیدات، آثاری با این مفاهیم در تمامی بخش‌ها داشته باشیم و قابل عرضه برای همه فرهنگ باشد.
ادای دین به یک رویداد
سیروس همتی داور بخش متون بخش سردار آسمانی هم با ابراز خرسندی از آثار ارسال شده به این دوره از جشنواره بیان کرد: «با توجه به آثار ارسالی، قطعاً شاهد جشنواره‌ای پربار بودیم. درواقع کیفیت کارها آنقدر خوب و نزدیک به هم بود که از انتخاب نشدن برخی عزیزان عذرخواه هستیم و موظف بودیم طبق فراخوان عمل کنیم. جالب اینکه بسیاری از اجراها برگزیده جشنواره‌های مختلف بودند که این موضوع به لحاظ داوری کار ما را سخت‌تر کرد.»
این نویسنده و کارگردان تصریح کرد: «حضور من در این جشنواره به عنوان داور، ادای دین به این رویداد است چرا که این جشنواره معرف من به تئاتر حرفه‌ای بود و بر این نظرم اگر از سوی مسئولان بالاتر حمایت شود و این اجراها در شهرهای خود برگزار شود، قطعاً شاهد اتفاقات خوبی در این زمینه خواهیم بود.» این بازیگر تئاتر و سینما به اجراهای گسترده این دوره از جشنواره در شهرهای مختلف ایران اشاره و تأکید کرد بهتر است جشنواره‌ها از حالت تمرکزگرایی خارج شوند.»
بــــرش
ایستگاه پایانی تئاتر مقاومت
آیین اختتامیه نوزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر مقاومت روز گذشته چهارشنبه 19 دی 1403 با معرفی برگزیدگان این رویداد در سالن همایش‌های سازمان منطقه آزاد اروند برگزار شد. در این مراسم مسئولان سازمان بسیج مستضعفین و جمعی دیگر از مدیران استان خوزستان حضور داشتند.
محمدکاظم تبار دبیر نوزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر مقاومت در ابتدای این مراسم ضمن ارائه گزارشی از روند برگزاری این رویداد توضیح داد: در این دوره مسیر تازه‌ای شروع شده که در پایان آن قرار داریم. دوره‌ای که در چهار بخش پیش روی علاقه‌مندان قرار گرفت مسیری که دربر گیرنده مسابقه تئاتر صحنه‌ای، مسابقه نمایشنامه‌نویسی، مسابقه تئاتر خیابانی (سردار آسمانی) و سمینار بود. ما در این دوره تلاش کردیم بتوانیم در حوزه تئاتر مقاومت تفاوت‌هایی را به نسبت دوره‌های قبلی داشته باشیم، موضوعی که باعث می‌شود ما این دوره از جشنواره را آغاز راه جدیدمان بدانیم و امیدوارم با برطرف کردن نواقص مسیر را به درستی ادامه بدهیم. سید علی یزدی‌خواه، رئیس مجمع نمایندگان مجلس استان تهران هم اظهار داشت: این جشنواره هزاران استعداد را ارتقا بخشیده است کما اینکه بسیاری از کارگردانان از همین رویدادها کارشان را آغاز می‌کنند.
او ضمن ارائه تعاریفی از حوزه مقاومت در جهان و اهمیت آن در موضوع محور مقاومت فلسطین گفت: مقاومت همیشه در طول تاریخ آثار عظیم و خسارات حداقلی دارد و شما امروز با نام تئاتر مقاومت در این صحنه حضور دارید. مسیری که دربرگیرنده پیشینه‌ای قوی در درون داشته‌هایمان است و باید دست مریزاد گفت به همه عزیزانی که در این رویداد تئاتر مقاومت حضور پیدا کرده‌اند. سردار قریشی، جانشین رئیس سازمان بسیج مستضعفین هم در این مراسم گفت: از تمام هنرمندان و مسئولان جشنواره تئاتر مقاومت نهایت تقدیر و تشکر را دارم. عنوان امروز اختتامیه است اما آغازی است برای هنرمندان، امیدوارم با زحمات همکارانم در بنیاد روایت فتح بتوانیم در راستای ارزش‌های دینی و هنری‌مان گام‌های بلندتری برداریم. جانشین رئیس سازمان بسیج مستضعفین گفت: هنر اگر در خدمت خوبی‌ها باشد می‌تواند برای خدمت به خلق خدا باشد. تئاتر یکی از هنرهای هفت‌گانه است و اگر نگاهی به هنر داشته باشیم به این نتیجه می‌رسیم ایران در سابقه تاریخی و ملی خود قبل و بعد از انقلاب از هنر تئاتر بهره‌مند بوده است.
او اظهار کرد: اگر به رهنمودها و خواسته‌های مقام معظم رهبری نگاه کنیم، خواهیم یافت که ایشان به هنر اهمیت می‌دهند و در هر دیدار با مسئولان بر این نکته تأکید می‌کنند. ایشان معتقد است هر نکته و سخنی اگر در قالب هنر گفته نشود، شنیده نخواهد شد. سردار قریشی تأکید کرد: امروز در خدمت خانواده‌های شهدا بودیم. در 50 سال گذشته کسانی را دیده‌ایم که از رشد و پیشرفت مردم ایران و استقلال کشور بیزار بوده‌اند و از هر سنگ‌اندازی در این راه فروگذار نکرده‌اند، اما مردم ایران همیشه بسیار متحد در مقابل ساواک تا باقی دشمنان باقی ماندند و امروز دشمنان با جنگ روانی سعی در تحریف واقعیت‌ها و باورهای ما دارند. حضور هنرمندان در حوزه مقاومت جایگاه ویژه‌ای دارد و هر آنچه از ایران اسلامی در حافظه تاریخی هنر این سرزمین باقی بماند، به زحمات شما عزیزان است. تجلیل از خانواده شهید عارف کایدخورده بازیگر تئاتر و از شهدای مدافع حرم و تجلیل از خانواده شهید سیدسعید سیاح طاهری فعال فرهنگی و شهید مدافع حرم و محسن سلیمانی فارسانی هنرمند پیشکسوت عرصه تئاتر مقاومت بخشی از این مراسم بود و در ادامه برگزیدگان بخش‌های مختلف معرفی و تجلیل شدند.
